Ἑρμηνεία εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον τῆς Κυριακῆς τοῦ ΑΝΤΙΠΑΣΧΑ (Ἰωάν. κ’ 19-31), Νικηφόρου τοῦ Θεοτόκη.

Η ἐκ νεκρῶν Ἀνάστασις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἄνδρες ἀδελφοί, περισσότερον πάσης ἀποδείξεως πληροφορεῖ, ὅτι αὐτὸς οὗτος εἶναι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ καὶ ὁ λυτρωτὴς παντὸς τοῦ κόσμου. Διαστρέφουσιν οἱ Ἰουδαῖοι, ὡς ἄσπονδοι τοῦ Χριστοῦ ἐχθροί, τὰς περὶ Αὐτοῦ προφητείας, τινὰς μὲν ἐπὶ τὸν Ἰησοῦν τοῦ Ναυῆ, τινὰς δὲ ἐπὶ τὸν Σολομῶντα, καὶ ἄλλας ἐπὶ ἄλλους παραλόγως ἐφαρμόζοντες οἱ ἀνόητοι. Καὶ τὰ ἐξαίσια δὲ θαύματα, τὰ ἀπὸ συλλήψεως Χριστοῦ ἕως τοῦ θανάτου καὶ τῆς ταφῆς Αὐτοῦ, ὅμοια στοχάζονται μετὰ τῶν ὑπὸ Μωϋσέως καὶ Ἠλιοῦ καὶ Ἐλισσαίου γεγεννημένων. Περὶ δὲ τῆς ἐκ νεκρῶν Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ μηδὲ λόγον ἐναντίον ἔχοντες, μηδὲ παράδειγμα ὅμοιον εὑρίσκοντες, ἐπὶ τὴν ἄρνησιν καταφεύγουσιν οἱ τῶν λίθων ἀναισθητότεροι. Ὅθεν καὶ ἀργύρια ἀρκετὰ ἔδωκαν εἰς τοὺς στρατιώτας, τοὺς τὸν Τάφον Αὐτοῦ φυλάττοντας, ἵνα καταψευσθῶσι καὶ κηρύξωσιν, ὅτι οἱ Μαθηταὶ Αὐτοῦ ἔκλεψαν Αὐτόν. Διὰ τοῦτο λοιπὸν ὁ τῶν ἁπάντων Δεσπότης καὶ Κύριος, θέλων νὰ καταδείξῃ τὴν ἀλήθειαν τῆς ἐκ νεκρῶν Αὑτοῦ Ἀναστάσεως, πολλὰς περὶ αὐτῆς καὶ θείας, καὶ ἀνθρωπίνους ἔδωκεν ἀποδείξεις. Τούτων δὲ τὰς ἐπισημοτέρας περιέχει τὸ σήμερον ἀναγνωσθὲν Εὐαγγέλιον. Αὐτὰς λοιπόν, ἀγαπητοί μου Χριστιανοί, μετὰ προσοχῆς καὶ εὐλαβείας ἀκούσατε, ἵνα καὶ τὴν ἀσφάλειαν ἔχητε τὸν λόγων, ὧν ἐδιδάχθητε, καὶ τοῦ μακαρισμοῦ ἀξιωθῆτε, ὡς μὴ ἰδόντες τοῦ Κυρίου τὴν Ἀνάστασιν, ἀλλ’ ἀκούσαντες καὶ πιστεύσαντες.

«Οὔσης ὀψίας, τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων, καὶ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, ὅπου ἦσαν οἱ μαθηταὶ συνηγμένοι διὰ τὸν φόβον τῶν Ἰουδαίων ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς, καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον, καὶ λέγει αὐτοῖς· Εἰρήνη ὑμῖν» (Ἰωάν. κ’ 19).

Μία μὲν εἶναι ἡ πρώτη, σάββατα δὲ ἢ σάββατον ὀνομάζουσιν οἱ Ἑβραῖοι τὴν ἑβδομάδα κατὰ τὸ «νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου» (Λουκ. ιη’ 12), ἤτοι δὶς τῆς ἑβδομάδος. Ὥστε ἡ μία τῶν σαββάτων εἶναι ἡ πρώτη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος, ἤτοι ἡ Κυριακή. Κατ’ ἐκείνην λοιπὸν τὴν ἡμέραν, τὴν Κυριακήν, κατὰ τὴν ὁποίαν ἐγένετο ἡ Ἀνάστασις, «οὔσης ὀψίας», ἤτοι τὸ ἑσπέρας πολλὰ ἀργά, δηλαδὴ εἰς τὰς ἀρχὰς τῆς νυκτός, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς εἰσῆλθεν εἰς τὴν οἰκίαν, τῆς ὁποίας αἱ θύραι ἦσαν κεκλεισμέναι, καὶ εἰς τὴν ὁποίαν ἦσαν συνηθροισμένοι οἱ Μαθηταί, φοβούμενοι τοὺς καταδιώκοντας αὐτοὺς Ἰουδαίους.