Λόγος εἰς τὴν ΑΓΙΑΝ ΣΚΕΠΗΝ τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν ΘΕΟΤΟΚΟΥ.

Ἑορτάζομεν δὲ εὐχαριστοῦντες τὴν προστάτιδα ἡμῶν διὰ τὴν φανερωθεῖσαν τοιαύτην πρὸς τὸ Χριστιανικὸν γένος εὐσπλαγχνίαν αὐτῆς δεόμενοι αὐτῆς ἐκτενῶς, ἵνα καὶ νῦν καὶ πάντοτε εὐσπλάγχνως σκέπῃ ἡμᾶς τοὺς αἰτοῦντας τὴν Σκέπην αὐτῆς· ἐπειδὴ ἄνευ τῆς Σκέπης καὶ βοηθείας αὐτῆς ἀδύνατον εἶναι εἰς ἡμᾶς τοὺς παροργίζοντας τὸν Θεὸν νὰ ζῶμεν ἐπὶ τῆς γῆς. Διότι ἁμαρτάνοντες κατὰ πολὺ ὑποπίπτομεν εἰς πολλοὺς πειρασμοὺς καὶ ὀδυρμοὺς κατὰ τὸ γεγραμμένον· «Πολλαὶ αἱ μάστιγες τοῦ ἁμαρτωλοῦ» (Ψαλμ. λα’ 10). Πρὸ πολλοῦ δὲ θὰ εἴχομεν ἀπολεσθῆ διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, ἐὰν δὲν ἔσκεπεν ἡμᾶς ἡ Πανεύσπλαγχνος Δέσποινα. Καὶ τῷ ὄντι, ἐὰν δὲν ἐδέετο ὑπὲρ ἡμῶν ἡ προστάτις ἡμῶν, ποῖος ἤθελε λυτρώσει ἡμᾶς ἐκ τοσούτων κινδύνων; ποῖος ἤθελε φυλάξει ἡμᾶς ἐλευθέρου μέχρι σήμερον;». Ὁ Προφήτης Ἠσαΐας συμβουλεύει λέγων· «Ἀποκρύβηθι μικρὸν ὅσον ὅσον, ἕως ἂν παρέλθῃ ἡ ὀργὴ Κυρίου» (Ἡσ. κϛ’ 20). Ἀλλ’ ἐκ τῆς ὀργῆς τοῦ Κυρίου ποῦ δυνάμεθα νὰ κρυβῶμεν; Οὐδαμοῦ εὑρίσκομεν σκέπην οἱ τάλανες νὰ προσδράμωμεν, εἰμὴ τὴν Δέσποιναν τοῦ κόσμου, ἥτις δι’ ἑαυτὴν λέγει διὰ Πνεύματος Ἁγίου «Ὡς ὁμίχλη κατεκάλυψα γῆν» (Σειρ. κδ’ 3).

Ὑπὸ τὴν Σκέπην λοιπὸν αὐτῆς ἂς σκεπασθῶμεν, τῆς ὡς ὁμίχλης καλυπτούσης πᾶσαν τὴν γῆν. Ἀλλ’ ὦ Πανυπέρτιμε Παρθένε, διατί προσωμοιώθης μὲ τοιοῦτον εὐτελὲς πρᾶγμα, τὴν ὁμίχλην; δὲν εἶναι ἆρα διὰ Σὲ εἰς παρομοίωσιν ὁ ἥλιος; ἡ σελήνη καὶ τὰ ἄστρα, καθὼς θαυμαστικῶς ἐρρέθη περὶ Σοῦ· «Τίς αὕτη ἡ ἐκκύπτουσα ὡσεὶ ὄρθρος, καλὴ ὡς σελήνη, ἐκλεκτὴ ὡς ὁ ἥλιος;» (ᾌσμ. ϛ’ 9) ἡ δὲ ὁμίχλη ὁποίαν εὐπρέπειαν ἔχει, ὥστε νὰ εὐχαριστῆσαι εἰς τὴν πρὸς ταύτην προσομοίωσιν; Ἡ ὁμίχλη, ὁπόταν πληθυνθῇ ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐπικαλύψῃ αὐτήν, πάντα τὰ θηρία λυτροῦνται τότε τῶν κυνηγῶν. Τοῦτο δὲ εἶναι τὸ μυστήριον, διατί ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἐπωνομάσθη ὁμίχλη, ἵνα ἐκ τῶν διωκόντων σκεπάσῃ ἡμᾶς. Ἡμεῖς οἱ ἁμαρτωλοὶ κτήνη εἴμεθα καὶ θηρία ἕνεκεν τῆς ἀπανθρωπίας ἡμῶν, κατὰ τὴν τοῦ Χρυσοστόμου διάκρισιν, τὴν κοιλίαν εὐχαριστοῦμεν, καθὼς ἡ ἄρκτος, τὸ σῶμα ἐξογκώνομεν ὡς ὁ χοῖρος, μνησικακοῦμεν ὡς ἡ κάμηλος, δολιευόμεθα ὡς ἡ ἀλώπηξ, τὸν ἰὸν τῆς κακίας φέρομεν ὡς ἡ ἔχιδνα. Τοιαῦτα λοιπὸν θηρία ὑπάρχοντας, προφθάνουσιν ἡμᾶς διάφοροι διῶκται· προφθάνει ἡμᾶς ἡ δικαία ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐκδικοῖσα πάντα τὰ κακὰ ἡμῶν ἐπιτηδεύματα· «Θεὸς ἐκδικήσεων Κύριος, ὁ Θεὸς ἐκδικήσεων ἐπαρρησιάσατο» (Ψαλ. ϟγ’ 1).


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ χρόνου καθ’ ὃν ἤκμασεν ὁ μακάριος Ἀνδρέας ὑπάρχουσι δύο ἀπόψεις καὶ κατὰ μὲν τὴν μίαν ὑποστηρίζεται ὅτι οὗτος ἤκμασεν ἐπὶ τῆς βασιλείας Λέοντος Αʹ τοῦ Μακέλλη (457-474) τοῦ καὶ μεγάλου ἐπονομαζομένου, κατὰ δὲ τὴν ἑτέραν ἐπὶ τῆς βασιλείας Λέοντος Ϛʹ τοῦ Σοφοῦ (886-912). Ὁ βιογράφος τοῦ Ἁγίου Ἱερεὺς Νικηφόρος δὲν ἀναφέρει χρονολογίαν, λέγει ὅμως τὰ ἑξῆς· «Ἐπὶ τῆς βασιλείας Λέοντος τοῦ φιλοχρίστου καὶ μεγάλου…». Ἐκ τούτου καὶ ἄλλων τινῶν λεπτομερειῶν συνῆγον οἱ μὲν τὸ συμπέρασμα ὅτι πρόκειται περὶ Λέοντος τοῦ Αʹ (457-474), ὅστις προσηγορεύετο μέγας. Τὴν ἄποψιν ταύτην υἱοθετοῦν καὶ οἱ ἐκδώσαντες εἰς τύπον τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου (Αὐγουστῖνος Μοναχὸς Ἰορδανίτης 1912, ὅστις καὶ ἐτελεύτησε μαρτυρικῶς κατακοπεὶς ὑπὸ τῶν Τούρκων καὶ Εὐγένιος Ἱερομόναχος Λεμονῆς 1933). Ἄλλοι πάλιν ἐρειδόμενοι ἐπὶ ἄλλων γεγονότων ὑποστηρίζουσιν ὅτι πρόκειται περὶ τοῦ Λέοντος Ϛʹ τοῦ Σοφοῦ (886-912). Ὁ Ναὸς τῶν Βλαχερνῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει, εἰς τὸν ὁποῖον εἶδε τὴν ὅρασιν τῆς Ἁγίας Σκέπης ὁ Ὅσιος Ἀνδρέας ἀνηγέρθη τὸ πρῶτον ἐν ἔτει 453 ὑπὸ τῶν εὐσεβῶν αὐτοκρατόρων Μαρκιανοῦ καὶ Πουλχερίας (450-457). Ἐντὸς τοῦ ἰδίου Ναοῦ καὶ εἰς τὸ δεξιὸν αὐτοῦ κλῖτος ἵδρυσεν ὁ Λέων Αʹ τὸ παρεκκλήσιον τῆς Ἁγίας Σοροῦ, εἰς τὸ ὁποῖον ἐφυλάσσετο τὸ κιβώτιον τὸ περιέχον τὴν Ἁγίαν Σκέπην τῆς Θεοτόκου. Ἔκτοτε καὶ ἐπὶ χίλια συνεχῶς ἔτη (458-1453) ὁ Ναὸς τῶν Βλαχερνῶν ἐτιμᾶτο μετὰ ἰδιαιτέρας εὐλαβείας ὑπὸ τῶν Βυζαντινῶν διὰ τὰ ἐν αὐτῷ ἱερὰ κειμήλια τῆς Θεοτόκου (βλ. καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ εἰς τὴν Κατάθεσιν τῆς Τιμίας Ἐσθῆτος τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῇ βʹ (2ᾳ) τοῦ μηνὸς Ἰουλίου, ἐν τόμῳ Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[2] «Καὶ Ἀαρὼν καὶ Ὢρ ἐστήριζον τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐντεῦθεν εἰς καὶ ἐντεῦθεν εἷς» (Ἔξοδ. ιζʹ 12).