Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς ΜΙΧΑΗΛ Μαυρουδῆς, ὁ ἐν Θεσσαλονίκῃ μαρτυρήσας ἐν ἔτει ͵αφμδ’ (1544), πυρὶ τελειοῦται.

Λέγει ὁ κριτής· «Ἐφ’ ὅσον δὲν γνωρίζεις γράμματα, πῶς κηρύττεις ἐμπρὸς εἰς τὸ κριτήριόν μου τὸν Χριστόν, ὅστις ἦτο ἄνθρωπος, Θεὸν ἀληθινὸν καὶ Δημιουργὸν τοῦ παντὸς καὶ ὅστις, καθὼς σεῖς λέγετε, ὑπέμεινε πάθη καὶ ἐσταυρώθη καὶ ἐτάφη;». Ὁ δὲ Μάρτυς ἀπεκρίθη· «Ἂν ἤθελες, ὦ δικαστά, νὰ ἀκούσῃς μὲ προσοχὴν τὸ μέγα μυστήριον τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας τοῦ Χριστοῦ, δὲν ἤθελες ἐναντιωθῆ οὐδόλως, οὔτε δὲ καὶ θὰ ἔλεγες ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι Θεός. Ὅμως εἰς ὅσα μὲ ἠρώτησες, σοῦ ἀποκρίνομαι».

Θεολογῶν τότε ὁ ἁπλοῦς καὶ θεοφώτιστος Μιχαήλ, λέγει· «Δύο εἶναι τὰ πρῶτα καὶ σοβαρώτατα κεφάλαια, τὰ ὁποῖα σᾶς ἀπομακρύνουν ἀπὸ τὴν ἀλήθειαν, τὸ δὲ χείριστον εἶναι ὅτι πιστεύοντες εἰς τὸν ἕνα Θεὸν δὲν ὁμολογεῖτε τὰ ἐν τῷ Θεῷ τρία πρόσωπα· τὸ δεύτερον δὲ ὅτι δὲν πιστεύετε εἰς τὸν ἐνυπόστατον Λόγον, ὅστις πρὸ τῶν αἰώνων μὲν ἐγεννήθη ἐκ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός, κατὰ δὲ τοὺς τελευταίους χρόνους ἔγινεν ἄνθρωπος τέλειος, διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων. Ὁ τρόπος τῆς ἐνανθρωπήσεώς του δὲν δύναται νὰ ἐξιστορηθῇ· ὅμως, καθ’ ὅσον εἶναι δυνατὸν εἰς ἀνθρωπίνην δύναμιν, σοῦ ἐξηγῶ, ἀρχίζων ἀπὸ τὸ πρῶτον κεφάλαιον, ὅτι δηλαδὴ ὁ Θεὸς εἶναι τρισυπόστατος· ἄκουσον λοιπόν. Μόνος ὁ Θεὸς εἶναι ἀΐδιος, αἰώνιος, ἄναρχος, ἀτελεύτητος, ἄτμητος, ἄκτιστος, ἀσύγχυτος, ἄτρεπτος· τὰ δὲ κτίσματα εἶναι τρεπτὰ διὰ τοῦτο καὶ φθαρτά».

«Αὐτὸς λοιπόν, συνέχισε λέγων ὁ Ἅγιος, ὁ εἷς καὶ μόνος Θεός, δὲν εἶναι οὔτε χωρὶς λόγον οὔτε χωρὶς σοφίαν· ὥστε ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ αὐτὸς εἶναι καὶ Σοφία τοῦ Θεοῦ. Ἐπειδὴ ἡ σοφία μὲ λόγον εἶναι, ἐξ ἀνάγκης καὶ εἶναι ἀδύνατον νὰ ὑπάρξῃ χωρὶς Λόγον. Ἂν λοιπὸν ἦτο ποτὲ ὁ Θεὸς καὶ δὲν ἦτο ὁ Λόγος καὶ ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ, ὁ Θεὸς κατ’ ἀνάγκην θὰ ἦτο ἄλογος καὶ ἄσοφος, τοῦθ’ ὅπερ εἶναι μεγάλη ἀσέβεια νὰ εἴπῃ τις, ἀκόμη δὲ καὶ ἀδύνατον. Ὥστε ἄναρχος εἶναι καὶ ὁ Λόγος καὶ ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ, ἐπειδὴ εἶναι καὶ ἀχώριστος ἀπὸ τὸν Θεόν. Ἀλλ’ οὔτε λόγος εὑρίσκεται ἄνευ πνεύματος, γεγονὸς τὸ ὁποῖον καὶ σεῖς ὁμολογεῖτε. Διότι λέγοντες τὸν Χριστὸν ὅτι εἶναι Λόγος τοῦ Θεοῦ, λέγετε οὕτω ὅτι εἶναι καὶ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Ἀφρόνως ὅμως καὶ μὲ πολλὴν ἀμάθειαν, διότι δὲν χωρίζετε τὰ πρόσωπα τοῦ Λόγου καὶ τοῦ Πνεύματος δι’ ὃ τὰ ὑπὲρ φύσιν καὶ ἄτρεπτα φρονεῖτε συγκεχυμένα, καὶ ὑπολαμβάνετε ὡς τρεπτὰ καὶ ἀνθρωποπρεπῆ. Εἷς Θεὸς εἶναι λοιπὸν τρία πρόσωπα καὶ πάλιν εἷς Θεός».


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης σημειοῖ ἐνταῦθα ὅτι οὗτος πρὸς ὃν τακτικῶς μετέβαινεν ὁ Ἅγιος φαίνεται ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεοφάνης ὁ συγγραφεὺς τοῦ παρόντος Συναξαρίου (βλέπε προηγουμένην ὑποσημείωσιν).