Τῇ Θ’ (9ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ.

οἵτινες δὲν ἐτόλμων νὰ τὸν θανατώσωσι χωρὶς προσταγὴν τοῦ ἡγεμόνος, ἕως οὗ ἀπῆλθε πρὸς αὐτὸν εἷς ἀπὸ τοὺς παρεστῶτας καὶ τοῦ εἶπε, ὅτι ὁ μὲν Σαπρίκιος, ἀθετήσας τὴν ὁμολογίαν καὶ τὴν εὐσέβειαν, ἔπραξεν ἐπάξια τοῦ ὀνόματος, ἕτερος δέ τις, Νικηφόρος ὀνόματι, ἐδέετο μὲ παρρησίαν θερμότερον νὰ λάβῃ, ὥσπερ χρέος τι, ἀντὶ ἐκείνου τὸν θάνατον. Τότε ὁ ἡγεμὼν μετέγραψεν εἰς τὴν κατὰ τοῦ Σαπρικίου ἀπόφασιν τὸ ὄνομα τοῦ Νικηφόρου. Ὅθεν φέραντες οἱ ὑπηρέται τὴν καταδίκην εἰς τοὺς δημίους, δέχεσαι ὁ καλὸς Νικηφόρος τὴν διὰ ξίφους τελείωσιν, κληρονομήσας μὲ ὀλίγον πόνον Βασιλείαν οὐράνιον. Καὶ ὄχι μόνον ἐνίκησε τὴν πλάνην καὶ δυσσέβειαν, ἀλλὰ καὶ τὸ πάθος τῆς μνησικακίας καὶ ἐφάνη κατὰ ἀλήθειαν Νικηφόρος μὲ τὴν πρᾶξιν μᾶλλον ἢ μὲ τὸ ὄνομα.

Τοιουτοτρόπως ἀποδεικνύεται ὅτι οἱ πόνοι τοῦ σώματος καὶ αἱ κακοπάθειαι δὲν ἔχουσι τόσην δύναμιν νὰ κάμωσι φίλον τὸν Κύριον, ὅσην ἔχουσιν ἡ φιλανθρωπία, ἡ συμπάθεια καὶ ἡ πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπη, ἥτις εἶναι τὸ κεφάλαιον πάντων τῶν ἀρετῶν, καθὼς αὐτὸς ὁ Δεσπότης Χριστὸς μᾶς παρήγγειλε καὶ καθὼς ἠμπορεῖ ὁ καθεὶς νὰ βεβαιωθῇ ἀπὸ τὸ φρικτὸν παράδειγμα τοῦ Σαπρικίου, ὅστις, ἀφ’ οὗ ὑπέμεινεν ἀνδρικῶς καὶ γενναίως τόσας δοκιμασίας καὶ ἐβασανίσθη διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ ὁ ταλαίπωρος, ὅμως ἐπειδὴ ἦτο εἰς τὴν ψυχὴν ἀσυμπαθὴς καὶ ἀνάλγητος ὄχι μόνον δὲν ὠφελήθη ἀπὸ τὰς βασάνους, ἀλλὰ καὶ ἀρνητὴς τῆς εὐσεβείας ἐγένετο. Ὁ δὲ φιλόχριστος καὶ τροπαιοφόρος Νικηφόρος, ὅστις δὲν ἔλαβε πρότερον καμμίαν κακοπάθειαν καὶ βάσανον διὰ τὴν εὐσέβειαν, ἐν τούτοις, χωρὶς ἱδρώτας καὶ πόνους, ἀλλὰ μόνον διὰ τὴν φιλαδελφίαν του καὶ τὴν τῆς ψυχῆς ἱλαρότητα ἠξιώθη νὰ λάβῃ παρὰ Θεοῦ τὸν τοῦ Μαρτυρίου στέφανον. Λάβετε λοιπὸν ὑπόδειγμα ἅπαντες οἱ μνησίκακοι, οἱ ὁποῖοι ἐνθυμεῖσθε τὴν ὕβριν καὶ τὸ πταίσιμον τοῦ πλησίον καὶ δὲν θέλετε νὰ συγχωρήσητε ἐκεῖνον ὅστις σᾶς ἔπταισεν, ὁ ὁποῖος σᾶς εὐηργέτησε μάλιστα, διότι ὅσον κακὸν ἔκαμε τοῦ σώματος, τόσον ὠφέλησε τὴν ψυχήν σου, ἄνθρωπε, καὶ πρέπει νὰ τὸν ἀγαπᾷς ὡς εὐεργέτην καὶ φίλον σου, καθὼς ἤθελες ἀγαπᾷ ἐκεῖνον, ὅστις θὰ σοῦ ἔρριπτε λίθους τιμίους καὶ κομμάτια χρυσίου ἀπὸ μακρόθεν νὰ κτυπᾷ ὅλον τὸ σῶμα σου. Διότι καὶ ἐὰν ἐπόνεις ὀλίγον, ὅμως συνάγων τοὺς μαργαρίτας ἐκείνους θὰ ἐγίνεσο πλούσιος. Τοῦτο συμβαίνει καὶ διὰ τὰς θλίψεις, αἱ ὁποῖαι σοῦ ἔρχονται, ἐπειδὴ αὗται καθαίρουσι τὴν ψυχὴν ἀπὸ ὅλα τὰ ἁμαρτήματα, καὶ δι’ αὐτὸ δὲ καὶ συγχωρεῖ ὁ πάνσοφος ἰατρὸς νὰ παιδεύεσαι.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀντιόχεια· τὸ ὄνομα τοῦτο ἔφερον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα 28 πόλεις, ὧν αἱ πλεῖσται ἐν τῇ Ἀσίᾳ. Αἱ περισσότεραι τούτων ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ ἱδρυτοῦ τοῦ κράτους τῶν Σελευκιδῶν (βασιλείου τῆς Συρίας) Σελεύκου Α’ Νικάτορος στρατηγοῦ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐκ τῶν ἐπιφανεστέρων διαδόχων αὐτοῦ, πρὸς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ πατρός του Ἀντιόχου. Ἐπίσης ἀρκεταὶ ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ Σελεύκου Ἀντιόχου Α’ τοῦ Σωτῆρος (324 -261 π.Χ.). Ἐξ ὅλων τούτων περιφανεστέρα ὑπῆρξεν ἡ ἐνταῦθα ἀναφερομένη, ἥτις πρὸς διάκρισιν ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐκαλεῖτο ἡ ἐπὶ Δάφνῃ (ἢ ἐπὶ Ὀρόντου). Ἡ Δάφνη ἦτο προάστιον τῆς Ἀντιοχείας περιώνυμον, εἰς τὸ ὁποῖον διέμενον οἱ Σελευκίδαι, ὁ δὲ Ὀρόντης ὁ μεγαλύτερος ποταμὸς τῆς Συρίας, καλούμενος σήμερον ὑπὸ τῶν ἐντοπίων Νάχρ-Ἔλ-Ἄζι. Ἡ Ἀντιόχεια ἔκειτο ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Ὀρόντου, εἰς ἀπόστασιν 35 χ.λ.μ. ἀπὸ τῆς Μεσογείου θαλάσσης καὶ 40 χ.λ.μ. νοτίως τῆς Ἀλεξανδρέττας.

Ἡ πόλις τῆς Ἀντιοχείας διεδραμάτισε σπουδαιότατον ἱστορικὸν ρόλον ἀπὸ τῆς κτίσεως αὐτῆς μέχρι τῆς καταλήψεώς της ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ὡς δὲ γράφεται καὶ ἀνωτέρω εἶναι ἡ πρώτη δεχθεῖσα τὸν Χριστιανισμὸν πόλις. Πλὴν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ ἐγεννήθησαν ἐν αὐτῇ καὶ ἄλλοι μεγάλοι τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες ὧν διαπρεπέστερος ὁ μέγας φωστὴρ θεῖος Χρυσόστομος. Ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας Ἀντιοχείας καὶ πρῶτος αὐτῆς Ἐπίσκοπος ἐχρημάτισεν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος. Εἰς Πατριαρχεῖον ἡ Ἐκκλησία Ἀντιοχείας ἀνεκηρύχθη ἐν ἔτει 526. Κατὰ τὸ ἔτος 638 ἡ Ἀντιόχεια κατελήφθη ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ἀνεκτήθη δὲ ὑπὸ τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 969. Τὸ ἔτος 1268 περιῆλθεν εἰς τοὺς Τούρκους. Κατὰ τὸν ΙϚ’ αἰῶνα ἡ ἕδρα τοῦ Ὀρθοδόξου Πατριαρχείου Ἀντιοχείας μετεφέρθη εἰς Δαμασκὸν τῆς Συρίας ὅπου καὶ παραμένει μέχρι σήμερον. Τελευταῖος Ἑλληνορθόδοξος Πατριάρχης Ἀντιοχείας ὑπῆρξεν ὁ Σπυρίδων, ἐκβληθεὶς ἐν ἔτει 1898· ἔκτοτε πατριαρχεύουν Σύροι Ὀρθόδοξοι ἀραβόφωνες. Σήμερον ἡ Αντιόχεια εἶναι μικρὰ πόλις ἀνήκουσα εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ καλουμένη ὑπὸ τούτων Ἀντακιέ.

[2] Ἁρμόζει ἐνταῦθα νὰ εἴπωμεν τοὺς τοῦ θείου Χρυσορρήμονος λόγους· «Ἀγάπης οὐδέν, οὔτε μεῖζον, οὔτε ἴσον ἐστιν, οὐδὲ αὐτὸ τὸ Μαρτύριον, ὃ πάντων ἐστὶ κεφάλαιον τῶν ἀγαθῶν, καὶ πῶς; Ἄκουσον. Ἀγάπη μὲν καὶ χωρὶς Μαρτυρίου ποιεῖ μαθητὰς τοῦ Χριστοῦ, Μαρτύριον δὲ χωρὶς ἀγάπης οὐκ ἂν ἰσχύσειε τοῦτο ἐργάσασθαι» (Λόγ. εἰς τὸν Μεγαλομάρτυρα Ρωμανόν). Καὶ πάλιν ἑρμηνεύων ὁ αὐτὸς θεῖος Πατὴρ τὸ τοῦ οὐρανοβάμονος Παύλου· «Ἐπὶ πᾶσι δὲ τούτοις τὴν ἀγάπην, ἥτις ἐστὶ σύνδεσμος τῆς τελειότητος» (Κολασ. γ’ 14) λέγει· Ὃ δὲ θέλει εἰπεῖν, τοῦτό ἐστιν, ὅτι πάντα ἐκεῖνα αὕτη συσφίγγει· ὅπερ ἂν εἴπῃς ἀγαθόν, ταύτης ἀπούσης, οὐδέν ἐστιν, ἀλλὰ διαρρεῖ, οἷα γὰρ ἐάν τις ἔχῃ κατορθώματα, πάντα φροῦδα, ἀγάπης μὴ οὔσης» (Λόγ. η’ εἰς τὴν πρὸς Κολασσαεῖς). Καὶ πάλιν λέγει ὁ αὐτός, ὅτι οὐδὲ τοὺς ἀπίστους πρέπει νὰ μισῶμεν, ἀλλὰ τὰ πονηρὰ αὐτῶν δόγματα· «Τί οὖν φησιν, ἂν ἐχθροὶ ὦσι καὶ Ἕλληνες, οὐ δεῖ μισεῖν; μισεῖν μέν, οὐκ ἐκείνους δέ, ἀλλὰ τὸ δόγμα, οὐ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὴν πονηρὰν πρᾶξιν, τὴν διεφθαρμένην γνώμην· ὁ μὲν γὰρ ἄνθρωπος ἔργον Θεοῦ, ἡ δὲ πλάνη ἔργον τοῦ διαβόλου· μὴ τοίνυν ἀναμίξῃς τὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ τοῦ διαβόλου» (Λόγ. εἰς τὴν α’ πρὸς Κορινθ.).

Ἁρμόδιον ἐπίσης εἶναι νὰ ἀναφέρωμεν ἐνταῦθα καὶ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον γράφει ὁ Εὐεργετινὸς ἐν τῇ μβ’ ὑποθέσει (ἡμετέρα ἔκδοσις, τόμος Β’, διδ. 5). Ὅτι δηλαδὴ δύο ἀδελφοὶ συνελήφθησαν κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ διωγμοῦ, καὶ βασανισθέντες ἐρρίφθησαν ἐν τῇ φυλακῇ. Ἐπειδὴ δὲ διηγέρθη μεταξὺ αὐτῶν παροξυσμός τις καὶ λογοτριβή, ὁ μέν, μετανοήσας διὰ τοῦτο, παρεκίνει ἀμέσως καὶ τὸν ἀδελφόν του εἰς μετάνοιαν λέγων· «Αὔριον μέλλομεν νὰ τελειωθῶμεν διὰ τοῦ Μαρτυρίου, διὸ ἂς διαλύσωμεν τὴν ἔχθραν καὶ ἂς ἀγαπηθῶμεν», ὁ ἄλλος ὅμως δὲν ἐπείθετο. Τὴν ἐπιοῦσαν λοιπὸν ἐφέρθησαν καὶ οἱ δύο εἰς τὸ κριτήριον καὶ ἐβασανίσθησαν, ἐκεῖνος δὲ ὅς τις δὲν ἠθέλησε νὰ λύσῃ τὴν ἔχθραν, εὐθὺς μὲ τὴν πρώτην δοκιμὴν τῶν βασάνων ἐνικήθη καὶ ἠρνήθη τὸν Χριστόν. Ὅθεν ἠρώτησεν αὐτὸν ὁ ἄρχων· «Διατί χθὲς μετὰ τόσας βασάνους, τὰς ὁποίας ἐδοκίμασας, δὲν ἠρνήθης, νῦν δὲ τόσον ταχέως ἐνικήθης;». Ὁ δὲ ἀπεκρίθη· «Διότι χθὲς μὲν εἶχον ἀγάπην μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ μου, διὰ τοῦτο καὶ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ μὲ ἐνεδυνάμωνε καὶ ὑπέμεινα τὰς βασάνους, νῦν δὲ ἐπειδὴ ἐμνησικάκησα κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ μου, διὰ τοῦτο ἐγυμνώθην ἀπὸ τὴν σκέπην τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ τὴν παρηγορίαν καὶ δύναμιν αὐτοῦ».