Τῇ Θ’ (9ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ.

ὁ εὐλογημένος Νικηφόρος εἰς τὸν φίλον του Σαπρίκιον, δεόμενος νὰ τοῦ δώσῃ τὴν ὀφειλομένην συγχώρησιν. Ἐκεῖνος δὲ ὡς ἄσπλαγχνος καὶ ἀνήμερος καὶ αὐτῶν τῶν θηρίων ἀνοητότερος καὶ ἀγριώτερος, οὔτε κἂν ἐστράφη νὰ ἴδῃ τὸν ἄλλοτε ἠγαπημένον του, ὅστις ἐκείτετο εἰς τοὺς πόδας του κλαίων, ἀλλὰ φράσσων μὲ τὸν κηρὸν τῆς μνησικακίας τὰ ὦτα του, ἐπήγαινεν εἰς τὸν δρόμον του ἀδιάλλακτος καὶ ἀδιόρθωτος.

Ταῦτα βλέπων ὁ παρὰ Χριστοῦ πεφωτισμένος Νικηφόρος καὶ διαλογιζόμενος ὅτι ὁ Σαπρίκιος καὶ χωρὶς οἶνον ἦτο μεθυσμένος καὶ σύντριμμα ταλαιπωρίας γεγενημένος, ὠδύρετο περισσότερον, φοβούμενος μήπως ἀπομείνῃ αὐτὸς μὲν ἀπὸ τὸν Ἱερέα καὶ φίλον του ἀσυγχώρητος, ἐκεῖνος δὲ πάλιν ἀποτύχῃ τῶν στεφάνων τοῦ Μαρτυρίου καὶ τῆς αἰωνίου μακαριότητος καὶ δώσουν ἀμφότεροι ἀπολογίαν διὰ τοιαύτην ἔχθραν παράλογον. Ἔδραμε λοιπὸν πάλιν ὀλίγον ἔμπροσθεν καὶ προϋπαντᾷ τὸν Σαπρίκιον, λέγων πρὸς αὐτὸν τὰ αὐτὰ καὶ ἕτερα πλείονα, ὄχι μόνον ἁπλῶς μὲ τὸ στόμα, ἀλλὰ καὶ ἐξ ὅλης ψυχῆς, μὲ σχήματα ἐλεεινὰ καὶ ροὴν δακρύων ἀμέτρητον καὶ τοῦ ἐζήτει συγχώρησιν. Ἐκεῖνος ὅμως, ὡς κωφὸς καὶ νεκρὸς καὶ ὡς λίθινος, ἔμεινεν ὁ αὐτός, ὡς τὸ πρότερον, μήτε τὰς φωνὰς τοῦ φίλου του ἐνωτιζόμενος, οὔτε τοσαύτην ταπείνωσιν σπλαγχνιζόμενος, τόσον ὥστε καὶ αὐτοὶ οἱ δήμιοι ἐβαρύνθησαν βλέποντες τὸν Νικηφόρον νὰ ζητῇ, μὲ τόσην εὐλάβειαν, ἀπὸ ἕνα κατάδικον συγχώρησιν. Ὅθεν μυκτηρίζοντες αὐτὸν καὶ μωρὸν ἀποκαλοῦντες καὶ ἀσύνετον ἔλεγον· «Τί κόπτεσαι ἀσκόπως καὶ ὀδύρεσαι, ζητῶν ἀπὸ τοιοῦτον κακοποιὸν συγχώρησιν; Ἡμεῖς ὑπάγομεν νὰ τὸν θανατώσωμὲν καὶ σὺ δέεσαι καὶ ζητεῖς συγχώρησιν ἀπὸ ἕνα ὑπεύθυνον;».

Ταῦτα μὲν ἔλεγον οἱ ὑπηρέται, ἀγνοοῦντες τὸ εὐσεβὲς καὶ φιλόθεον τοῦ μακαρίου Νικηφόρου, ὁ ὁποῖος ἠκολούθει αὐτοὺς ἔτι θερμότερον δεόμενος, καὶ χύνων ἀναρίθμητα δάκρυα, διὰ νὰ παρακινήσῃ τὴν λιθίνην ἐκείνην ψυχὴν πρὸς συμπάθειαν. Ὁ δὲ Σαπρίκιος, δυσμενῶς καὶ ὀργίλως καὶ ὡς ἐξεστηκὼς ἀπὸ τὸν θυμόν, ἔφθασεν εἰς τὸν τόπον τῆς καταδίκης ὁ ἀσυνείδητος. Ὅθεν, ὅταν πλέον δὲν ἔλειπεν ἄλλο παρὰ νὰ κατεβάσῃ ὁ δήμιος τὴν σπάθην καὶ νὰ κόψῃ τὴν κεφαλήν του, ἄνωθεν δὲ αὐτοῦ ἐφέρετο οὐρανόθεν λαμπρὸς ὁ στέφανος τοῦ Μαρτυρίου, ὦ μισάνθρωπε ὤ, ἀδελφοί μου, καὶ πῶς νὰ διηγηθῶ τὸ ἐπίλοιπον, ὅπου σταλάζουν οἱ ὀφθαλμοί μου δάκρυα καὶ δὲν δύναμαι νὰ γράψω τὴν δικαίαν παρὰ Θεοῦ ἐγκατάλειψιν τοῦ Σαπρικίου, ὅταν ἔκλινε τὸ γόνατον καὶ ἔμελλον νὰ χορεύσουν οἱ Ἄγγελοι εἰς ὀλίγον διάστημα, τότε ἦλθεν εἰς αὐτὸν τὸν ἀσύνετον, διὰ τὸ σκότος τῆς μνησικακίας αὐτοῦ,


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀντιόχεια· τὸ ὄνομα τοῦτο ἔφερον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα 28 πόλεις, ὧν αἱ πλεῖσται ἐν τῇ Ἀσίᾳ. Αἱ περισσότεραι τούτων ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ ἱδρυτοῦ τοῦ κράτους τῶν Σελευκιδῶν (βασιλείου τῆς Συρίας) Σελεύκου Α’ Νικάτορος στρατηγοῦ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐκ τῶν ἐπιφανεστέρων διαδόχων αὐτοῦ, πρὸς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ πατρός του Ἀντιόχου. Ἐπίσης ἀρκεταὶ ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ Σελεύκου Ἀντιόχου Α’ τοῦ Σωτῆρος (324 -261 π.Χ.). Ἐξ ὅλων τούτων περιφανεστέρα ὑπῆρξεν ἡ ἐνταῦθα ἀναφερομένη, ἥτις πρὸς διάκρισιν ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐκαλεῖτο ἡ ἐπὶ Δάφνῃ (ἢ ἐπὶ Ὀρόντου). Ἡ Δάφνη ἦτο προάστιον τῆς Ἀντιοχείας περιώνυμον, εἰς τὸ ὁποῖον διέμενον οἱ Σελευκίδαι, ὁ δὲ Ὀρόντης ὁ μεγαλύτερος ποταμὸς τῆς Συρίας, καλούμενος σήμερον ὑπὸ τῶν ἐντοπίων Νάχρ-Ἔλ-Ἄζι. Ἡ Ἀντιόχεια ἔκειτο ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Ὀρόντου, εἰς ἀπόστασιν 35 χ.λ.μ. ἀπὸ τῆς Μεσογείου θαλάσσης καὶ 40 χ.λ.μ. νοτίως τῆς Ἀλεξανδρέττας.

Ἡ πόλις τῆς Ἀντιοχείας διεδραμάτισε σπουδαιότατον ἱστορικὸν ρόλον ἀπὸ τῆς κτίσεως αὐτῆς μέχρι τῆς καταλήψεώς της ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ὡς δὲ γράφεται καὶ ἀνωτέρω εἶναι ἡ πρώτη δεχθεῖσα τὸν Χριστιανισμὸν πόλις. Πλὴν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ ἐγεννήθησαν ἐν αὐτῇ καὶ ἄλλοι μεγάλοι τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες ὧν διαπρεπέστερος ὁ μέγας φωστὴρ θεῖος Χρυσόστομος. Ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας Ἀντιοχείας καὶ πρῶτος αὐτῆς Ἐπίσκοπος ἐχρημάτισεν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος. Εἰς Πατριαρχεῖον ἡ Ἐκκλησία Ἀντιοχείας ἀνεκηρύχθη ἐν ἔτει 526. Κατὰ τὸ ἔτος 638 ἡ Ἀντιόχεια κατελήφθη ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ἀνεκτήθη δὲ ὑπὸ τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 969. Τὸ ἔτος 1268 περιῆλθεν εἰς τοὺς Τούρκους. Κατὰ τὸν ΙϚ’ αἰῶνα ἡ ἕδρα τοῦ Ὀρθοδόξου Πατριαρχείου Ἀντιοχείας μετεφέρθη εἰς Δαμασκὸν τῆς Συρίας ὅπου καὶ παραμένει μέχρι σήμερον. Τελευταῖος Ἑλληνορθόδοξος Πατριάρχης Ἀντιοχείας ὑπῆρξεν ὁ Σπυρίδων, ἐκβληθεὶς ἐν ἔτει 1898· ἔκτοτε πατριαρχεύουν Σύροι Ὀρθόδοξοι ἀραβόφωνες. Σήμερον ἡ Αντιόχεια εἶναι μικρὰ πόλις ἀνήκουσα εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ καλουμένη ὑπὸ τούτων Ἀντακιέ.

[2] Ἁρμόζει ἐνταῦθα νὰ εἴπωμεν τοὺς τοῦ θείου Χρυσορρήμονος λόγους· «Ἀγάπης οὐδέν, οὔτε μεῖζον, οὔτε ἴσον ἐστιν, οὐδὲ αὐτὸ τὸ Μαρτύριον, ὃ πάντων ἐστὶ κεφάλαιον τῶν ἀγαθῶν, καὶ πῶς; Ἄκουσον. Ἀγάπη μὲν καὶ χωρὶς Μαρτυρίου ποιεῖ μαθητὰς τοῦ Χριστοῦ, Μαρτύριον δὲ χωρὶς ἀγάπης οὐκ ἂν ἰσχύσειε τοῦτο ἐργάσασθαι» (Λόγ. εἰς τὸν Μεγαλομάρτυρα Ρωμανόν). Καὶ πάλιν ἑρμηνεύων ὁ αὐτὸς θεῖος Πατὴρ τὸ τοῦ οὐρανοβάμονος Παύλου· «Ἐπὶ πᾶσι δὲ τούτοις τὴν ἀγάπην, ἥτις ἐστὶ σύνδεσμος τῆς τελειότητος» (Κολασ. γ’ 14) λέγει· Ὃ δὲ θέλει εἰπεῖν, τοῦτό ἐστιν, ὅτι πάντα ἐκεῖνα αὕτη συσφίγγει· ὅπερ ἂν εἴπῃς ἀγαθόν, ταύτης ἀπούσης, οὐδέν ἐστιν, ἀλλὰ διαρρεῖ, οἷα γὰρ ἐάν τις ἔχῃ κατορθώματα, πάντα φροῦδα, ἀγάπης μὴ οὔσης» (Λόγ. η’ εἰς τὴν πρὸς Κολασσαεῖς). Καὶ πάλιν λέγει ὁ αὐτός, ὅτι οὐδὲ τοὺς ἀπίστους πρέπει νὰ μισῶμεν, ἀλλὰ τὰ πονηρὰ αὐτῶν δόγματα· «Τί οὖν φησιν, ἂν ἐχθροὶ ὦσι καὶ Ἕλληνες, οὐ δεῖ μισεῖν; μισεῖν μέν, οὐκ ἐκείνους δέ, ἀλλὰ τὸ δόγμα, οὐ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὴν πονηρὰν πρᾶξιν, τὴν διεφθαρμένην γνώμην· ὁ μὲν γὰρ ἄνθρωπος ἔργον Θεοῦ, ἡ δὲ πλάνη ἔργον τοῦ διαβόλου· μὴ τοίνυν ἀναμίξῃς τὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ τοῦ διαβόλου» (Λόγ. εἰς τὴν α’ πρὸς Κορινθ.).

Ἁρμόδιον ἐπίσης εἶναι νὰ ἀναφέρωμεν ἐνταῦθα καὶ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον γράφει ὁ Εὐεργετινὸς ἐν τῇ μβ’ ὑποθέσει (ἡμετέρα ἔκδοσις, τόμος Β’, διδ. 5). Ὅτι δηλαδὴ δύο ἀδελφοὶ συνελήφθησαν κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ διωγμοῦ, καὶ βασανισθέντες ἐρρίφθησαν ἐν τῇ φυλακῇ. Ἐπειδὴ δὲ διηγέρθη μεταξὺ αὐτῶν παροξυσμός τις καὶ λογοτριβή, ὁ μέν, μετανοήσας διὰ τοῦτο, παρεκίνει ἀμέσως καὶ τὸν ἀδελφόν του εἰς μετάνοιαν λέγων· «Αὔριον μέλλομεν νὰ τελειωθῶμεν διὰ τοῦ Μαρτυρίου, διὸ ἂς διαλύσωμεν τὴν ἔχθραν καὶ ἂς ἀγαπηθῶμεν», ὁ ἄλλος ὅμως δὲν ἐπείθετο. Τὴν ἐπιοῦσαν λοιπὸν ἐφέρθησαν καὶ οἱ δύο εἰς τὸ κριτήριον καὶ ἐβασανίσθησαν, ἐκεῖνος δὲ ὅς τις δὲν ἠθέλησε νὰ λύσῃ τὴν ἔχθραν, εὐθὺς μὲ τὴν πρώτην δοκιμὴν τῶν βασάνων ἐνικήθη καὶ ἠρνήθη τὸν Χριστόν. Ὅθεν ἠρώτησεν αὐτὸν ὁ ἄρχων· «Διατί χθὲς μετὰ τόσας βασάνους, τὰς ὁποίας ἐδοκίμασας, δὲν ἠρνήθης, νῦν δὲ τόσον ταχέως ἐνικήθης;». Ὁ δὲ ἀπεκρίθη· «Διότι χθὲς μὲν εἶχον ἀγάπην μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ μου, διὰ τοῦτο καὶ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ μὲ ἐνεδυνάμωνε καὶ ὑπέμεινα τὰς βασάνους, νῦν δὲ ἐπειδὴ ἐμνησικάκησα κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ μου, διὰ τοῦτο ἐγυμνώθην ἀπὸ τὴν σκέπην τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ τὴν παρηγορίαν καὶ δύναμιν αὐτοῦ».