Τῇ Θ’ (9ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ.

ΕΙΚΟΝΑ

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ὁ φερωνύμως διπλῆν τὴν νίκην κατὰ τῶν παθῶν καὶ τῆς ἀσεβείας ἀποκομίσας, ὁ φωτοβόλος ἀστὴρ τοῦ νοητοῦ στερεώματος τῆς Ἐκκλησίας, ἦτο ἀπὸ τὴν Ἀντιόχειαν τῆς Συρίας, κατὰ τοὺς χρόνους Οὐαλεριανοῦ καὶ Γαλλιηνοῦ τῶν βασιλέων ἐν ἔτει σνγ’-σξη’ (253-268), ἰδιώτης κατὰ τὴν ἀξίαν καὶ νέος τὴν ἡλικίαν, ὅταν ἠξιώθη τοῦ διὰ Χριστὸν Μαρτυρίου· ἀκούσατε ὅμως ἀπ’ ἀρχῆς τὴν διήγησιν περὶ αὐτοῦ καθὼς ταύτην μετέφρασεν ὁ Ἱερος Ἀγάπιος ὁ Κρής, ἵνα πολλὴν τὴν ὠφέλειαν λάβητε.

Ἀπὸ πολλὰ ρητὰ τῆς Παλαιᾶς καὶ Νέας Διαθήκης ἠμπορεῖ νὰ βεβαιωθῇ ὁ καθεὶς πόσον ὠφελεῖται ὅστις ἀγαπᾷ τὸν πλησίον κατὰ Θεόν, καθὼς αὐτὸς ὁ ἐλεήμων καὶ πολυεύσπλαγχνος πολλάκις μᾶς παρήγγειλεν. Ὅστις δὲ φυλάξῃ αὐτὴν τὴν ἐντολὴν ἀνελλιπῶς, ἂς ἔχῃ θάρρος, ὅτι ἔτυχε τῆς σωτηρίας του. Ἀντιθέτως δέ, ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θὰ νικηθῇ ὑπὸ τῆς ἀθέου μνησικακίας καὶ δὲν συγχωρήσῃ τὸ πταίσιμον τοῦ ἀδελφοῦ του, ἂς γνωρίζῃ, ὅτι ἐὰν καὶ ὅλον τὸν πλοῦτον του δώσῃ ἐλεημοσύνην καὶ παραδώσῃ εἰς πῦρ καὶ θηρία ὅλα τὰ μέλη του διὰ τὴν εὐσέβειαν καὶ ἄλλα μύρια κολαστήρια ἂν ὑπομείνῃ διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, δὲν γίνεται δεκτὸς ἀπὸ τὸν ἀνεξίκακον ὁ μνησίκακος, καθὼς εἶπε πολλάκις πρὸς τοὺς αὐτοῦ Μαθητὰς καὶ ἐξόχως κατὰ τὴν ἐσχάτην ἡμέραν τῆς ἐνσάρκου πρὸς ἡμᾶς παρουσίας του, λέγων· «Ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» (Ἰωάν. ιγ’ 35). Ὡσαύτως καὶ ὁ ἀγαπῶν καὶ ἠγαπημένος Ἰωάννης μᾶς παρακινεῖ κατὰ πολὺ εἰς τὴν ἀρετὴν αὐτὴν τὴν ἰσάγγελον, ταῦτα γράφων· «Ἐάν τις εἴπῃ ὅτι ἀγαπῶ τὸν Θεόν, καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ μισεῖ, ψεύστης ἐστὶν» (Α’ Ἰωάν. δ’ 20). Καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος ἐγκωμιάζει ταύτην τὴν ἀρετὴν τῆς ἀγάπης καὶ τὴν εὐφημίζει καὶ τὴν προτιμᾷ ἀπὸ ὅλας τὰς ἄλλας, λέγων ὅτι αὐτὴ εἶναι τὸ τέλος τῶν ἐντολῶν καὶ τοῦ νόμου τὸ πλήρωμα· «Πλήρωμα οὖν νόμου ἡ ἀγάπη» (Ρωμ. ιγ’ 10) καὶ ἡ ταχυτέρα ὁδὸς διὰ νὰ ὑπάγῃ ὁ καθεὶς δι’ αὐτῆς ἐν εὐκολίᾳ εἰς τὸν Παράδεισον.

Ἀλλ’ ἂς ἀφήσωμεν τὰς διαφόρους ρήσεις τῶν Ἀποστόλων καὶ διδασκάλων μας καὶ ἂς ἀναφέρωμεν μόνον τὴν διδακτικὴν παραβολήν, τὴν ὁποίαν εἶπεν ὁ Δεσπότης Χριστὸς καὶ τὴν ὁποίαν βλέπομεν εἰς τὸ ιη’ (18ον) κεφάλαιον τοῦ κατὰ Ματθαῖον ἱεροῦ Εὐαγγελίου, διὰ τὸν ἄνθρωπον ἐκεῖνον, ὅστις ἐχρεώστει εἰς τὸν βασιλέα μύρια τάλαντα καὶ μὴ ἔχων νὰ τὰ πληρώσῃ, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ ζητῶν ὀλίγον καιρὸν διορίαν νὰ δώσῃ τὸ δάνειον. Ὁ δὲ βασιλεύς, ἰδὼν τὴν ἀπορίαν αὐτοῦ, τὸν ἐλυπήθη καὶ εὐσπλαγχνισθεὶς ἐπ’ αὐτὸν τοῦ ἀφῆκεν ὅλον τὸ δάνειον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀντιόχεια· τὸ ὄνομα τοῦτο ἔφερον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα 28 πόλεις, ὧν αἱ πλεῖσται ἐν τῇ Ἀσίᾳ. Αἱ περισσότεραι τούτων ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ ἱδρυτοῦ τοῦ κράτους τῶν Σελευκιδῶν (βασιλείου τῆς Συρίας) Σελεύκου Α’ Νικάτορος στρατηγοῦ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἐκ τῶν ἐπιφανεστέρων διαδόχων αὐτοῦ, πρὸς τιμὴν καὶ μνήμην τοῦ πατρός του Ἀντιόχου. Ἐπίσης ἀρκεταὶ ἐκτίσθησαν ἢ μετωνομάσθησαν ὑπὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ Σελεύκου Ἀντιόχου Α’ τοῦ Σωτῆρος (324 -261 π.Χ.). Ἐξ ὅλων τούτων περιφανεστέρα ὑπῆρξεν ἡ ἐνταῦθα ἀναφερομένη, ἥτις πρὸς διάκρισιν ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐκαλεῖτο ἡ ἐπὶ Δάφνῃ (ἢ ἐπὶ Ὀρόντου). Ἡ Δάφνη ἦτο προάστιον τῆς Ἀντιοχείας περιώνυμον, εἰς τὸ ὁποῖον διέμενον οἱ Σελευκίδαι, ὁ δὲ Ὀρόντης ὁ μεγαλύτερος ποταμὸς τῆς Συρίας, καλούμενος σήμερον ὑπὸ τῶν ἐντοπίων Νάχρ-Ἔλ-Ἄζι. Ἡ Ἀντιόχεια ἔκειτο ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Ὀρόντου, εἰς ἀπόστασιν 35 χ.λ.μ. ἀπὸ τῆς Μεσογείου θαλάσσης καὶ 40 χ.λ.μ. νοτίως τῆς Ἀλεξανδρέττας.

Ἡ πόλις τῆς Ἀντιοχείας διεδραμάτισε σπουδαιότατον ἱστορικὸν ρόλον ἀπὸ τῆς κτίσεως αὐτῆς μέχρι τῆς καταλήψεώς της ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ὡς δὲ γράφεται καὶ ἀνωτέρω εἶναι ἡ πρώτη δεχθεῖσα τὸν Χριστιανισμὸν πόλις. Πλὴν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ ἐγεννήθησαν ἐν αὐτῇ καὶ ἄλλοι μεγάλοι τῆς Ἐκκλησίας Πατέρες ὧν διαπρεπέστερος ὁ μέγας φωστὴρ θεῖος Χρυσόστομος. Ἱδρυτὴς τῆς Ἐκκλησίας Ἀντιοχείας καὶ πρῶτος αὐτῆς Ἐπίσκοπος ἐχρημάτισεν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος. Εἰς Πατριαρχεῖον ἡ Ἐκκλησία Ἀντιοχείας ἀνεκηρύχθη ἐν ἔτει 526. Κατὰ τὸ ἔτος 638 ἡ Ἀντιόχεια κατελήφθη ὑπὸ τῶν Ἀράβων, ἀνεκτήθη δὲ ὑπὸ τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 969. Τὸ ἔτος 1268 περιῆλθεν εἰς τοὺς Τούρκους. Κατὰ τὸν ΙϚ’ αἰῶνα ἡ ἕδρα τοῦ Ὀρθοδόξου Πατριαρχείου Ἀντιοχείας μετεφέρθη εἰς Δαμασκὸν τῆς Συρίας ὅπου καὶ παραμένει μέχρι σήμερον. Τελευταῖος Ἑλληνορθόδοξος Πατριάρχης Ἀντιοχείας ὑπῆρξεν ὁ Σπυρίδων, ἐκβληθεὶς ἐν ἔτει 1898· ἔκτοτε πατριαρχεύουν Σύροι Ὀρθόδοξοι ἀραβόφωνες. Σήμερον ἡ Αντιόχεια εἶναι μικρὰ πόλις ἀνήκουσα εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ καλουμένη ὑπὸ τούτων Ἀντακιέ.

[2] Ἁρμόζει ἐνταῦθα νὰ εἴπωμεν τοὺς τοῦ θείου Χρυσορρήμονος λόγους· «Ἀγάπης οὐδέν, οὔτε μεῖζον, οὔτε ἴσον ἐστιν, οὐδὲ αὐτὸ τὸ Μαρτύριον, ὃ πάντων ἐστὶ κεφάλαιον τῶν ἀγαθῶν, καὶ πῶς; Ἄκουσον. Ἀγάπη μὲν καὶ χωρὶς Μαρτυρίου ποιεῖ μαθητὰς τοῦ Χριστοῦ, Μαρτύριον δὲ χωρὶς ἀγάπης οὐκ ἂν ἰσχύσειε τοῦτο ἐργάσασθαι» (Λόγ. εἰς τὸν Μεγαλομάρτυρα Ρωμανόν). Καὶ πάλιν ἑρμηνεύων ὁ αὐτὸς θεῖος Πατὴρ τὸ τοῦ οὐρανοβάμονος Παύλου· «Ἐπὶ πᾶσι δὲ τούτοις τὴν ἀγάπην, ἥτις ἐστὶ σύνδεσμος τῆς τελειότητος» (Κολασ. γ’ 14) λέγει· Ὃ δὲ θέλει εἰπεῖν, τοῦτό ἐστιν, ὅτι πάντα ἐκεῖνα αὕτη συσφίγγει· ὅπερ ἂν εἴπῃς ἀγαθόν, ταύτης ἀπούσης, οὐδέν ἐστιν, ἀλλὰ διαρρεῖ, οἷα γὰρ ἐάν τις ἔχῃ κατορθώματα, πάντα φροῦδα, ἀγάπης μὴ οὔσης» (Λόγ. η’ εἰς τὴν πρὸς Κολασσαεῖς). Καὶ πάλιν λέγει ὁ αὐτός, ὅτι οὐδὲ τοὺς ἀπίστους πρέπει νὰ μισῶμεν, ἀλλὰ τὰ πονηρὰ αὐτῶν δόγματα· «Τί οὖν φησιν, ἂν ἐχθροὶ ὦσι καὶ Ἕλληνες, οὐ δεῖ μισεῖν; μισεῖν μέν, οὐκ ἐκείνους δέ, ἀλλὰ τὸ δόγμα, οὐ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὴν πονηρὰν πρᾶξιν, τὴν διεφθαρμένην γνώμην· ὁ μὲν γὰρ ἄνθρωπος ἔργον Θεοῦ, ἡ δὲ πλάνη ἔργον τοῦ διαβόλου· μὴ τοίνυν ἀναμίξῃς τὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ τοῦ διαβόλου» (Λόγ. εἰς τὴν α’ πρὸς Κορινθ.).

Ἁρμόδιον ἐπίσης εἶναι νὰ ἀναφέρωμεν ἐνταῦθα καὶ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον γράφει ὁ Εὐεργετινὸς ἐν τῇ μβ’ ὑποθέσει (ἡμετέρα ἔκδοσις, τόμος Β’, διδ. 5). Ὅτι δηλαδὴ δύο ἀδελφοὶ συνελήφθησαν κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ διωγμοῦ, καὶ βασανισθέντες ἐρρίφθησαν ἐν τῇ φυλακῇ. Ἐπειδὴ δὲ διηγέρθη μεταξὺ αὐτῶν παροξυσμός τις καὶ λογοτριβή, ὁ μέν, μετανοήσας διὰ τοῦτο, παρεκίνει ἀμέσως καὶ τὸν ἀδελφόν του εἰς μετάνοιαν λέγων· «Αὔριον μέλλομεν νὰ τελειωθῶμεν διὰ τοῦ Μαρτυρίου, διὸ ἂς διαλύσωμεν τὴν ἔχθραν καὶ ἂς ἀγαπηθῶμεν», ὁ ἄλλος ὅμως δὲν ἐπείθετο. Τὴν ἐπιοῦσαν λοιπὸν ἐφέρθησαν καὶ οἱ δύο εἰς τὸ κριτήριον καὶ ἐβασανίσθησαν, ἐκεῖνος δὲ ὅς τις δὲν ἠθέλησε νὰ λύσῃ τὴν ἔχθραν, εὐθὺς μὲ τὴν πρώτην δοκιμὴν τῶν βασάνων ἐνικήθη καὶ ἠρνήθη τὸν Χριστόν. Ὅθεν ἠρώτησεν αὐτὸν ὁ ἄρχων· «Διατί χθὲς μετὰ τόσας βασάνους, τὰς ὁποίας ἐδοκίμασας, δὲν ἠρνήθης, νῦν δὲ τόσον ταχέως ἐνικήθης;». Ὁ δὲ ἀπεκρίθη· «Διότι χθὲς μὲν εἶχον ἀγάπην μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ μου, διὰ τοῦτο καὶ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ μὲ ἐνεδυνάμωνε καὶ ὑπέμεινα τὰς βασάνους, νῦν δὲ ἐπειδὴ ἐμνησικάκησα κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ μου, διὰ τοῦτο ἐγυμνώθην ἀπὸ τὴν σκέπην τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ τὴν παρηγορίαν καὶ δύναμιν αὐτοῦ».