Τῇ Ε’ (5ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνός, μνήμη τῆς Ἁγίας Μάρτυρος ΑΓΑΘΗΣ.

Μαθὼν δὲ ὁ κατηραμένος τύραννος, ὅτι ἀπέθανεν ἡ Μάρτυς Ἀγάθη, ἐξῆλθεν ἔφιππος ἀπὸ τὴν πόλιν μετὰ τῶν στρατιωτῶν του, ἵνα ὑπάγῃ νὰ ἰδῇ τὰ κτήματα τῆς Ἁγίας καὶ γίνῃ ἐξουσιαστὴς καὶ κύριος τούτων. Ἀλλὰ ὁ Πανάγαθος Θεὸς δὲν ἀφῆκεν αὐτὸν νὰ τελειώσῃ τὴν ἐπιθυμίαν τῆς φιλαργύρου γνώμης του, ἀλλὰ τοῦ ἀνταπέδωκε τὴν ἀμοιβὴν διὰ τὰς τιμωρίας τὰς ὁποίας αὐτὸς ἔδωσεν εἰς τὴν εὐλογημένην Ἀγάθην. Ἐνῷ λοιπὸν διήρχετο ποταμόν τινα ὁ Κυντιανὸς ἔφιππος, ἐν μέσῳ δύο στρατιωτῶν, ἠγέρθησαν ὄρθια τὰ ἄλογα τῶν στρατιωτῶν ἐκείνων καὶ (ὤ τοῦ θαύματος!), τὸ ἕνα ἐδάγκασε μὲ τὸ στόμα του τὸν τύραννον ἀπὸ τὸ στῆθος καὶ τὸν ἔρριψεν εἰς τὸν ποταμόν, καὶ τὸ ἄλλο ἐπήδησεν ἐπάνω του καὶ τὸν κατεπάτησε τόσον, ὥστε τὸν ἐθανάτωσε καὶ οὕτως ἐδικαιώθη ἡ Ἁγία Μάρτυς Ἀγάθη. Τὸ δὲ παμμίαρον αὐτοῦ λείψανον παρέσυρεν ὁ ποταμὸς καὶ δὲν ἠδυνήθησαν νὰ τὸ εὕρωσι, παρ’ ὅλον ὅτι τὸ ἀνεζήτησαν ἱκανῶς. Νομίζω ὅμως ὅτι τὸν ἔλαβε σύσσωμον ὁ αὐθέντης του διάβολος εἰς τὴν κόλασιν, διὰ νὰ τὸν τιμωρῇ αἰωνίως ψυχῇ τε καὶ σώματι.

Εἰς τὴν προρρηθεῖσαν νῆσον τῆς Σικελίας καὶ εἰς ἀπόστασιν ὀλίγων χιλιομέτρων ἀπὸ τῆς Κατάνης, εὑρίσκεται ὅρος καλούμενον Αἶτνα. Τοῦτο εἶναι ἀρκετὰ μεγάλον, ἔχει δὲ εἰς τὴν κορυφὴν κρατῆρα ὡσὰν στόμα, ἀπὸ τὸ ὁποῖον ἐξέρχεται μαῦρος καπνὸς καὶ πῦρ. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος λέγει ὅτι τοῦτο κυριολεκτικὰ εἶναι ἕνα στόμα τοῦ ᾍδου. Τὸ ὄρος τοῦτο, ἕνα χρόνον μετὰ τὴν τελευτὴν τῆς Ἁγίας Μάρτυρος Ἀγάθης, ἤνοιξε τὸ στόμα αὐτοῦ καὶ ἔρριψε πῦρ καυστικὸν ὡσὰν ποταμόν, ἐρχόμενος δὲ ὁ πύρινος αὐτὸς ποταμὸς πρὸς τὴν πόλιν τῆς Κατάνης κατέκαιε καὶ ἠφάνιζεν ὅ,τι καὶ ἂν εὑρίσκετο πρὸ αὐτοῦ, ὄχι μόνον φυτὰ καὶ ξύλα, ἀλλὰ καὶ πᾶν ἄλλο πρᾶγμα. Οἱ ἄνθρωποι λοιπὸν τῆς πόλεως, ἄνδρες τε καὶ γυναῖκες, Χριστιανοί τε καὶ Ἕλληνες, τρομοκρατηθέντες καὶ φεύγοντες ἀπὸ τοῦ πυρὸς ἐκείνου ἔδραμον πάντες μετὰ πίστεως εἰς τὸν τάφον τῆς Ἁγίας Ἀγάθης, παίρνουσι τὸν μεταξωτὸν πέπλον μὲ τὸν ὁποῖον εἶχον σκεπασμένον τὸν τάφον τῆς Ἁγίας, ἔθεσαν αὐτὸν ἐπάνω εἰς κοντὸν καὶ ἐξῆλθον ἅπαντες, ἐκκλησιαστικοί τε καὶ λαϊκοί, εἰς λιτανείαν δεόμενοι κατὰ τοῦ παμφάγου ἐκείνου πυρός. Ὅτε δὲ ἐπλησίασαν, ὤ τοῦ θαύματος! τὸ πῦρ ἐκεῖνο, ὅπερ ἐπροξένει πρωτύτερα τόσην ζημίαν, εὐλαβηθὲν τὴν σκέπην ἐκείνην τῆς Ἁγίας, ὡσὰν νὰ εἶχεν αἴσθησιν, στραφὲν εἰς τὰ ὀπίσω ἐκλείσθη εἰς τὸ φλεγόμενον ὄρος, ἀπὸ δὲ τὴν ὥραν ἐκείνην καὶ ἔπειτα δὲν ἐξῆλθε πλέον νὰ κάμῃ ἄλλην ζημίαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὰς προγενεστέρας ἐκδόσεις ἡμῶν γράφεται ἐνταῦθα ὅτι πατρὶς τῆς Ἁγίας Μάρτυρος Ἀγάθης ἦτο ἡ Πάνορμος τῆς Σικελίας. Τοῦτ’ αὐτὸ ἀναφέρουν καὶ τὰ Συναξάρια τῶν τε Συναξαριστῶν καὶ τῶν Μηναίων. Γεγονὸς ὅμως ἀναμφισβήτητον τυγχάνει ὅτι ἡ Ἁγία Ἀγάθη ἐμαρτύρησεν εἰς τὴν Κατάνην τῆς Σικελίας, παρὰ τὴν ὁποίαν εὑρίσκετο καὶ ὁ τάφος της, εἰς τὸ προάστειον Hybla Major, ἐκ δὲ τῆς περιγραφῆς τοῦ Συναξαρίου φαίνεται ὅτι ἡ ἰδία αὕτη πόλις ἦτο καὶ ἡ πατρίς της. Ἡ Κατάνη εὑρίσκεται εἰς τὰς ἀνατολικὰς ἀκτὰς τῆς Σικελίας, παρὰ τοὺς πρόποδας τῆς Αἴτνης, εἶναι δὲ ἱστορικῶς ἐξηκριβωμένον ὅτι κατὰ τὸ ἔτος 251, ὅπως ἀναφέρεται καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ κατεχώσθη μέγα μέρος τῆς πόλεως ὑπὸ τῆς λάβας τοῦ ἐκραγέντος ἡφαιστείου τῆς Αἴτνης, τοῦ ὑπολοίπου διασωθέντος θαυματουργικῶς διὰ πρεσβειῶν τῆς Ἁγίας Μάρτυρος Ἀγάθης ὡς καὶ τοῦτο ἀναφέρεται ἐν τῷ Συναξαρίῳ βεβαιοῦται δὲ καὶ ὑπὸ τῆς τοπικῆς παραδόσεως, διὸ καὶ ὁ Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς Κατάνης τιμᾶται ἐπ’ ὀνόματι τῆς Ἁγίας, σῴζεται δὲ ἐν αὐτῇ καὶ λείψανον αὐτῆς. Τὴν Κατάνην βεβαιοῖ καὶ τὸ Κοντάκιον τῆς Ἁγίας ἔνθα γράφεται «Κατάνης τὸ καύχημα».

Ἀντιθέτως ἡ Πάνορμος, ἥτις εἶναι τὸ σημερινὸν Παλέρμον, εὑρίσκεται εἰς τὰς βορειοδυτικὰς ἀκτὰς τῆς Σικελίας εἰς ἀπόστασιν πολλῶν ἀπὸ τῆς Αἴτνης χιλιομέτρων, οὐδεμία δὲ περιγραφὴ τοῦ Συναξαρίου συμβιβάζεται πρὸς τὸ Παλέρμον καὶ οὐδεμία τοπικὴ παράδοσις ἀναφέρει τοιοῦτον τι γεγονός. Πρόκειται ὅθεν προφανῶς περὶ παραδρομῆς, ἥτις ἔλαβε χώραν κατὰ τὸ ἀρχικὸν Συναξάριον, πολὺ δὲ πιθανὸν νὰ ἀνεγράφη ἡ Πάνορμος ἐπειδὴ ἐτύγχανε τότε πρωτεύουσα τῆς Σικεκελίας καὶ ἐξ αὐτοῦ ὠνομάσθη χώρα τοῦ Πανόρμου. Ὅθεν διὰ τοὺς ἐκτεθέντας λόγους ἐγένετο νῦν ἡ σχετικὴ διόρθωσις.