Τῇ ΚΓ’ (23ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ Ἐπισκόπου Σμύρνης.

Ὁ δὲ παράνομος Μαρκίων, ζητῶν τὸ βρέφος, ἠρεύνα μὲ πολλὴν ἐπιμονὴν ἡμέρας πολλάς, ἀλλὰ μὴ εὑρίσκων αὐτό, ἤναψεν ὅλος ἀπὸ θυμὸν καὶ ἐβασάνιζε σκληρῶς τοὺς γονεῖς τοῦ Ἁγίου. Τέλος πάντων, βλέπων τὸ ἀμετάθετον τῆς γνώμης των, ὅτι κατ’ οὐδένα τρόπον δὲν ἠρνοῦντο τὸν Χριστόν, τοὺς ἀπεφάσισεν εἰς θάνατον. Ὅθεν παραλαβόντες τοὺς Ἁγίους οἱ στρατιῶται τοὺς ὡδήγησαν ἔξω τῆς Ἐφέσου [1] ἐπάνω εἰς ἓν ὕψωμα καὶ ἐκεῖ τοὺς ἀπεκεφάλισαν, ἄφησαν δὲ ἐκεῖ τὰ λείψανά των νὰ τὰ φάγουν τὰ θηρία· ἀλλὰ ματαίως ἐκοπίαζεν ὁ ἀλιτήριος Μαρκίων, διότι κανὲν θηρίον δὲν ἐπλησίασεν εἰς τὰ τίμια λείψανα τῶν Ἁγίων Μαρτύρων· μετὰ δὲ ταῦτα ἐπῆγαν κρυφίως οἱ Χριστιανοὶ καὶ τὰ ἐνεταφίασαν μετ’ εὐλαβείας, ὡς ἔπρεπεν.

Ἡ δὲ εὐσεβεστάτη ἐκείνη χήρα, εἰς τὴν ὁποίαν ὡδήγησε τὸ βρέφος ὁ Ἄγγελος, τὸ ἐβάπτισε καὶ τὸ ὠνόμασε Παγκράτιον, εἰς τὸ ὄνομα τοῦ πατρός του, τὸ ἀνέτρεφε δὲ ὡς γνήσιον τέκνον της. Ὅταν ἦλθε τοῦτο εἰς ἡλικίαν δεκτικὴν μαθημάτων, τὸ ἔβαλεν εἰς τὸ σχολεῖον, ὅπου εἰς ὀλίγον καιρὸν ἔμαθεν ὅλην τὴν Ἐκκλησιαστικὴν Ἀκολουθίαν· ἐπειδὴ δὲ εἶχεν ἐξ ἀρχῆς φρονήματα γέροντος δὲν κατεγίνετο εἰς παιδαριώδη καμώματα, ὡσὰν τὰ ἄλλα παιδία, ἀλλὰ συνανεστρέφετο μὲ σοφοὺς καὶ ἐναρέτους ἄνδρας, γινόμενος ἀκροατὴς ὅλων τῶν καλῶν καὶ ψυχωφελῶν διδαγμάτων αὐτῶν καὶ ἐμιμεῖτο τὰ ἔνθεα παραδείγματά των, ὡς υἱὸς δὲ Μαρτύρων ἐσπούδαζε μὲ ὅλην τὴν προθυμίαν νὰ τοὺς μιμηθῇ, κατὰ τὸ δυνατόν, εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καὶ κατόπιν εἰς ὅλας τὰς ἀρετάς· ἠγωνίζετο δὲ νὰ ἔχῃ ἀγάπην μὲ ὅλους, ταπείνωσιν, ἱλαρότητα, ἐγκράτειαν, σωφροσύνην καὶ κάθε εἴδους ἀρετήν, ἀγαπῶν ἐξόχως τὴν ἐλεημοσύνην διὰ τοῦτο ὠνομάσθη Πολύκαρπος. Καὶ ἀκούσατε νὰ θαυμάσητε.

Ἡ θεοφιλὴς ἐκείνη γυνή, ἡ ὁποία τὸν ἀνέθρεψεν, ἦτο πολὺ πλουσία, ὡς εἴπομεν, εἶχε δὲ μεταξὺ τῶν ἄλλων πολλὰς ἀποθήκας γεμάτας ἀπὸ σιτάρι καὶ κάθε εἴδους καρπὸν τῆς γῆς, διότι εἶχε πολλὰ ὑποστατικά. Ὡς ἐλεήμων δὲ ποὺ ἦτο ὁ μακάριος Παγκράτιος καὶ πολὺ συμπαθητικός, ἔδιδε πλουσιοπάροχα εἰς τοὺς πτωχούς, κρυφίως ἀπὸ τὴν ψυχομητέρα του, ἕως ὅτου ἄδειασεν ὅλας τὰς ἀποθήκας.

Ἐν μιᾷ δὲ τῶν ἡμερῶν ἐπῆγεν ἡ μήτηρ αὐτοῦ νὰ βγάλῃ σιτάρι· καὶ εὑρίσκουσα κενὰς τας ἀποθήκας ἐθαύμασεν, ἠννόησεν ὅμως ὅτι ὁ Παγκράτιος τὰς ἐξεκένωσε, διότι ἐγνώριζε τὴν ἀγαθήν του προαίρεσιν, ὡς καὶ τὴν εὐσπλαγχνίαν τὴν ὁποίαν εἶχε διὰ τοὺς πτωχούς. Ἐν τούτοις ἔστρεψε καὶ τὸν ἐκύτταξε μὲ ἄγριον βλέμμα, αὐτὸς δέ, μὲ χαροποιὸν πρόσωπον, εἶπε πρὸς αὐτήν· «Ἄς ὑπάγωμεν, κυρία, μαζὶ εἰς τὰς ἀποθήκας διὰ νὰ ἴδωμεν». Δὲν ἠθέλησεν ὅμως νὰ ὑπάγῃ ἐκείνη, ἐπειδὴ πρὸ ὀλίγου τὰς εἶδε κενάς. Τότε ἐπῆγε μόνος ὁ Ἅγιος, ἔκαμε προσευχὴν εἰς τὸν πολυεύσπλαγχνον Θεὸν καί, ὤ τοῦ θαύματος! παρευθὺς ἐγέμισαν ὅλαι αἱ ἀποθῆκαι ἀπὸ ὅλους τοὺς καρπούς.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τῆς Ἐφέσου, βλέπε ἐκτενὴ ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ ΙΑ’ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Λαζάρου τοῦ ἐν τῷ Γαλλησίῷ ὄρει ἀσκήσαντος, τῇ Ζ’ (7ῃ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου.

[2] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν ϛ’ (6ην) Φεβρουαρίου (βλέπε σελ. 124 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).

[3] Ὁ Ἀντωνῖνος οὗτος εἶναι ὁ ἐπιλεγόμενος Πῖος ἤτοι Εὐσεβής, ἐβασίλευσε δὲ ἐν Ρώμῃ κατὰ τὰ ἔτη 138-161. Ὑπό τινων ὑποστηρίζεται ὅτι ὁ Ἅγιος Πολύκαρπος ἐμαρτύρησεν ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ διαδεχθέντος τὸν Ἀντωνῖνον, ἀνεψιοῦ αὐτοῦ, Μάρκου Αὐρηλίου βασιλεύσαντος κατὰ τὰ ἔτη 161-180, ὅστις καὶ αὐτός, ἅμα τῇ ἀνόδῳ του εἰς τὸν θρόνον, προσέλαβε τὸ ὄνομα Ἀντωνῖνος, (βλέπε περὶ τούτου ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ι’ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Ἀβερκίου ἐπισκόπου Ἱεραπόλεως, τῇ κβ’ (22ᾳ) τοῦ μηνὸς Όκτωβρίου). Προσθέτομεν δὲ ἐνταῦθα καὶ τοῦτο: Ὁ Ἅγιος πρὸ τοῦ Μαρτυρίου του μετέβη περὶ τὸ ἔτος 155 εἰς Ρώμην, ἔνθα συνηντήθη μετὰ τοῦ Πάπα Ἀνικήτου μετὰ τοῦ ὁποίου καὶ συνεζήτησε ἐπὶ τῆς τότε, περὶ τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα, διαφορὰς τῶν Ἐκκλησιῶν Ἀσίας καὶ Ρώμης, χωρὶς ὅμως νὰ καταλήξωσιν εἰς συμφωνίαν, ἑκατέρου ὑποστηρίζοντος τὴν παράδοσιν τῆς οἰκείας Ἐκκλησίας.

[4] Ἐτελειώθη δὲ τὸ Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου τῇ κγ’ (23ῃ) Φεβρουαρίου, μεταξὺ τῶν ἐτῶν 157-167.