Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὶς ἡμῶν ΓΡΗΓΕΝΤΙΟΥ Ἐπισκόπου Αἰθιοπίας.

Αὐτὰ καὶ ἕτερα πλείονα λέγοντες καθ’ ἑκάστην ἐσέβοντο πολὺ τὸν μακάριον Γρηγέντιον, τὸν ὁποῖον ἐτίμων ὡς Θεοῦ Ἄγγελον. Ὁ δὲ Ἑρβὰν δὲν ἠδύνατο ἐκ τῆς πολλῆς ἀγάπης, τὴν ὁποίαν εἶχε πρὸς τὸν Ἅγιον, νὰ ἀπομακρυνθῇ ἀπ’ αὐτοῦ παντελῶς. Ὅθεν καὶ ὁ βασιλεὺς ἠγάπα καθ’ ὑπερβολὴν αὐτόν, ὡς εὐπρεπέστατον καὶ λογιώτατον καὶ ὡς υἱὸν αὐτοῦ πνευματικόν, διότι αὐτὸς τὸν ἀνεδέχθη ἐκ τῆς ἱερᾶς κολυμβήθρας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὀνομάσας αὐτὸν Λέοντα, καὶ ἐποίησεν αὐτὸν ἕνα τῆς συγκλήτου, τιμήσας αὐτὸν μὲ τὸ ἀξίωμα τοῦ πατρικίου. Ὄχι δὲ μόνον εἰς τὴν πόλιν Κεφρὼν ἐβαπτίσθησαν οἱ Ἰουδαῖοι, ἀλλὰ καὶ εἰς ὅλας τὰς πόλεις τῆς ἐπαρχίας του προσέταξεν ὁ εὐσεβέστατος βασιλεὺς καὶ ἐβαπτίσθησαν ὅλαι αἱ συναγωγαὶ τῶν Ἑβραίων, ἔφθασε δὲ ὁ ἀριθμὸς τῶν πρώτων νεοφωτίστων Ἰουδαίων τὰς πέντε χιλιάδας. Κατὰ προσταγὴν δὲ τοῦ βασιλέως καὶ τοῦ Ἁγίου ἐμίγησαν ὅλοι οἱ βαπτισθέντες μετὰ τῶν ἄλλων Χριστιανῶν. Ἔγραψε δὲ καὶ νόμον, ὅταν νυμφευθῇ τις ἐκ τούτων τῶν νεοφωτίστων, νὰ μὴ λαμβάνῃ γυναῖκα ἐκ τῆς πατριᾶς αὐτοῦ, ἀλλ’ ἐκ τῶν ἄλλων Χριστιανῶν τῶν ἐξ ἐθνῶν. Ὁμοίως καὶ ὅστις ὑπανδρεύσῃ τὴν θυγατέρα του, νὰ μὴ τολμήσῃ νὰ δώσῃ αὐτὴν εἰς τοὺς ὁμοφύλους του, ἀλλ’ εἰς ξένους Χριστιανούς· ὅστις δὲ παραβῇ τὸν νόμον τοῦτον, νὰ ἀποκεφαλίζεται ἄνευ συγχωρήσεώς τινος. Εἰς ὀλίγους δὲ χρόνους διὰ τῆς πανσόφου ταύτης διατάξεως τοῦ εὐσεβεστάτου βασιλέως καὶ τοῦ θεοπροβλήτου Ἀρχιερέως ἡ γενεὰ ὅλη τῶν Ἰουδαίων συνηνώθη μετὰ τῶν Χριστιανῶν ἐπὶ τοσοῦτον, ὥστε συνεχωνεύθη ὁλοτελῶς καὶ ἅπασα ἡ βασιλεία τῶν Ὁμηριτῶν ἐφωτίσθη βοηθείᾳ τοῦ Θεοῦ καὶ χαρὰ μεγάλη καὶ ἀγαλλίασις ἦτο εἰς τὰς Ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ πανταχοῦ καὶ ὁμόνοια.

Ὁ δὲ βασιλεὺς καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος διῆγον ἐν ἀρετῇ δοξολογοῦντες καθ’ ἑκάστην τὸν Κύριον μὲ ἀγρυπνίας καὶ ἄλλα ἔργα θεάρεστα· ἐξαιρέτως δὲ ἐπεμελοῦντο τὴν ἐλεημοσύνην ὑπὲρ πάσας τὰς ἀρετάς, ὡς θεομίμητον, βοηθοῦντες τὰ ὀρφανὰ καὶ τὰς χήρας καὶ τοὺς ἄλλους πένητας ἀφθονώτατα. Ἐξετάσας δὲ ὁ χριστιανικώτατος βασιλεὺς ὅλας τὰς ψήφους καὶ ἀποφάσεις, τὰς ὁποίας ἔγραψε, τὰς μὲν δικαίας ἐπεκύρωσε, τὰς δὲ ἀδίκους ἠκύρωσε, ὅσας δηλαδὴ τυχὸν ἐποίησεν ἀδίκως, ἕνεκεν ἀπροσεξίας ἢ διαβολῆς κακῶν ἀνθρώπων· κατὰ προσταγὴν δὲ αὐτοῦ οἱ μεγιστᾶνες καὶ οἱ ἄρχοντες τοῦ ἔδωσαν ἐγγράφως ἰδιοχείρους δηλώσεις, ὅτι δὲν θέλουσιν ἀδικήσει πτωχόν τινα οὐδέποτε, οὔτε καὶ νὰ κρίνωσιν ἀδίκως ἤ νὰ καταδικάσωσιν ἀδίκως ἀνεύθυνον ἢ δικαιώσωσιν ὑπεύθυνον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ εὐσεβεστάτου βασιλέως Ἐλεσβαὰν βλέπε πλατύτερον ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Ἀρέθα τοῦ ἑορταζομένου τῇ καʹ (21ῃ) Ὀκτωβρίου, ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἡ δὲ Αἰθιοπία ἧς ἐβασίλευεν ὁ Ἐλεσβαὰν εἶναι κράτος τῆς Ἀφρικῆς. Ἐν τῇ Π. Διαθήκῃ ἀναφέρεται ἐν Γεν. βʹ 13, Ψαλμ. ξζʹ 32, Ἰὼβ κηʹ 19, Ἡσ. ιαʹ 11, ιηʹ 1, μγʹ 3, Ἰεζ. κθʹ 10, λʹ 4, 9. Αὕτη κεῖται νοτίως τῆς Αἰγύπτου καὶ πρὸς δυσμὰς τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, περιελάμβανε δὲ τότε τὸ σημερινὸν Ἀνατολικὸν Σουδάν, τὴν Νουβίαν καὶ τὴν Ἀβησσυνίαν.

[2] Ἀραβία κατὰ γενικὴν ὀνομασίαν ὀνομάζεται ἡ χώρα ἡ ἐκτεινομένη κατὰ τὸ νοτιοδυτικὸν μέρος τῆς Ἀσίας καὶ ὁριζομένη πρὸς Ἀνατολὰς ὑπὸ τοῦ ποταμοῦ Εὐφράτου καὶ τοῦ Περσικοῦ κόλπου, πρὸς νότον ὑπὸ τῆς Ἀραβικῆς θαλάσσης, πρὸς δυσμὰς ὑπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης καὶ τῆς Αἰγύπτου καὶ πρὸς βορρᾶν ὑπὸ τῆς Παλαιστίνης καὶ τῆς Συρίας. Αὕτη διακρίνεται εἰς τρία μέρη· 1ον εἰς τὴν ἔρημον, ἡ ὁποία κατὰ τὸ μέγιστον μέρος ἁπλοῦται πρὸς τὰ ἀνατολικὰ της χώρας καὶ κατὰ μικρότερα τμήματα εἰς τὸ βόρειον καὶ τὰ λοιπὰ τοιαῦτα· 2ον εἰς τὴν Πετραίαν Ἀραβίαν, κειμένην πρὸς νότον τῆς Παλαιστίνης καὶ περιέχουσαν καὶ τὸ ὄρος Σινᾶ· 3ον εἰς τὴν Εὐδαίμονα Ἀραβίαν, περὶ ἧς ἐνταῦθα ὁ λόγος, κειμένην εἰς τὸ νοτιώτατον μέρος τῆς ὅλης Ἀραβίας καὶ περιβαλλομένην πρὸς ἀνατολὰς ὑπὸ τοῦ Περσικοῦ κόλπου, πρὸς νότον ὑπὸ τῆς Ἀραβικῆς θαλάσσης καὶ πρὸς δυσμὰς ὑπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης. Ἐν τῇ Εὐδαίμονι ταύτῃ Ἀραβίᾳ, ἥτις ἐλέγετο τότε καὶ Αἰθιοπίᾳ ὁμωνύμως τῆς ἐν Ἀφρικῇ τοιαύτης, νῦν δὲ καλουμένῃ Ὑεμένῃ, ὑπῆρχε καὶ ἡ περιοχὴ Σαβᾶ, τῆς ὁποίας ἡ βασίλισσα ἐπεσκέφθη τὸν βασιλέα Σολομῶντα (Γʹ Βασιλ. ιʹ 1). Αὕτη ὠνομάζετο τότε ὑπὸ τῶν ἐντοπίων χώρα τῶν Χιμιαριτῶν ἢ Ἰμιαριτῶν, καλουμένη οὕτως ἀπὸ τὸν Χιμιὰρ υἱὸν τοῦ Σαβᾶ, ὑπὸ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἐκαλεῖτο Χώρα τῶν Ὁμηριτῶν ἢ Ὁμηρίτης, ἐξελληνισθέντος τοῦ τοπικοῦ ὀνόματος. Βλέπε περὶ τούτου ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου μεγαλομάρτυρος Άρέθα, τῇ κδʹ (24ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.

[3] Περὶ τῶν Νόμων τούτων βλέπε ἐν τῷ 86ῳ τόμῳ τῆς Ἑλλ. Πατρολογίας.

[4] Τὰς κατὰ πλάτος διεξαχθείσας συζητήσεις τοῦ Ἁγίου Γρηγεντίου μετὰ τοῦ Ἐρβὰν ἐξέδωκεν εἰς βιβλίον ὁ ἐν Θεσσαλονίκῃ γνωστὸς ἐκδότης θρησκευτικῶν βιβλίων κ. Βασίλειος Σ. Ρηγόπουλος. Τὸ ἐν λόγῳ βιβλίον μετεφράσθη ἐκ τοῦ πρωτοτύπου ὑπὸ τοῦ κ. Θεοδοσίου Δ. Σακελλαρίου, ὑπὸ τοῦ ὁποίου ἐγράφη καὶ ἡ εἰσαγωγὴ καὶ ἐπλουτίσθη διὰ πλείστων σχολίων, σημειώσεων καὶ παρατηρήσεων, φέρει δὲ τὸν τίτλον «Διάλογος τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγεντίου Ἀρχιεπισκόπου Αἰθιοπίας μετὰ τοῦ Ἑβραίου Νομοδιδασκάλου Ἑρβὰν περὶ τῆς ἀληθοῦς πίστεως τοῦ Χριστοῦ». Τοῦτο, ἐκτυπωθὲν μετὰ πλείστης ὅσης ἐπιμελείας, ὡς ἄκρως δὲ διδακτικὸν καὶ ἀπολογητικὸν κατὰ τῶν Ἑβραίων ἀξίζει νὰ γίνῃ κτῆμα παντὸς ἐνδιαφερομένου νὰ πλουτίσῃ ἐν προκειμένῳ τὰς γνώσεις του.