Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὶς ἡμῶν ΓΡΗΓΕΝΤΙΟΥ Ἐπισκόπου Αἰθιοπίας.

Τότε ὁ Ἅγιος ἐβόησε μεγαλοφώνως πρὸς τὸν Ἑρβὰν λέγων· «Βλέπεις, Ἑρβάν, τὸ φοβερὸν τοῦτο μυστήριον, τὰ ὁποῖον ἐζήτησες; πληροφορήσου λοιπὸν ἀναμφιβόλως καὶ πίστευσον, ὅτι εἷς Θεὸς εἶναι μόνον, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός». Ὁ δὲ ἐσιώπα πάλιν μὲ τοὺς ἄλλους Ἰουδαίους καὶ δὲν ἐπίστευσαν εὐθὺς οἱ ἀχάριστοι, μόνον ἵσταντο ὅλοι σιωπῶντες καὶ θαυμάζοντες. Τότε ἦλθε πρὸς αὐτοὺς φωνὴ ἀπὸ τὸν Δεσπότην λέγουσα· «Διὰ τὴν μεγάλην τοῦ Ἀρχιεπισκόπου παράκλησιν ἐφάνην πρὸς σᾶς, τῶν ὁποίων οἱ πατέρες μὲ ἐσταύρωσαν». Ταύτην τὴν φωνὴν ἀκούσαντες ἔπεσαν εἰς τὴν γῆν οἱ Ἰουδαῖοι πρηνεῖς, ἔντρομοι καὶ τετυφλωμένοι, καθὼς ἔπαθε καὶ ὁ μέγας Παῦλος πρότερον, μετ’ ὀλίγην δὲ ὥραν ἠγέρθησαν καὶ ἦσαν μὲν ἀνοικτοὶ οἱ ὀφθαλμοί των, ἀλλὰ δὲν ἔβλεπον οὐδόλως. Οἱ δὲ πιστοὶ καὶ εὐσεβεῖς ὄχι μόνον ἔβλεπον, ἀλλὰ μάλιστα ἐφωτίσθησαν περισσότερον βλέποντες τὸν Κύριον εἰς τοὺς οὐρανοὺς ἀνερχόμενον, ἕως οὗ τὸν ἐσκέπασεν ἡ νεφέλη ἀπὸ προσώπου αὐτῶν καὶ πλέον δὲν ἐφαίνετο. Οὕτω λοιπὸν ὁ οὐράνιος Βασιλεὺς ἀνελήφθη ὅπου ἦν τὸ πρότερον· ὁ δὲ ἐπίγειος καὶ ὅλα τὰ πλήθη τῶν Χριστιανῶν μετὰ τοῦ Ἁγίου εὐχαριστοῦσαν μεγαλοφώνως τὴν ἄκραν τοῦ Θεοῦ συγκατάβασιν, κείμενοι πρηνεῖς ὥραν πολλὴν εἱς τὴν γῆν καὶ βοῶντες μετὰ δακρύων ἀγαλλιάσεως ὅλοι τὸ «Κύριε, ἐλέησον». Μετὰ ταῦτα, ἐγερθέντες προσεκύνησαν τὸν Ἀρχιεπίσκοπον ὁ βασιλεὺς καὶ ὅλοι οἱ ἄρχοντες τιμῶντες πολύ, ὡς ἔπρεπε, γεραίροντες ἅμα καὶ θαυμάζοντες αὐτὸν ὡς ἅγιον ἄνθρωπον.

Οἱ δὲ δυστυχεῖς Ἰουδαῖοι, παραμένοντες εἰσέτι τότε εἰς τὸ σκότος, ἠρώτων ἀλλήλους, ἐὰν ἔβλεπον, ἀλλὰ πάντες ἀπήντων οὐδαμῶς. Ὅθεν εἶπον ταῦτα πρὸς τὸν Ἑρβὰν ὀλολύζοντες· «Ἀλλοίμονον εἰς ἡμᾶς! Τί θὰ γίνωμεν τώρα, διδάσκαλε; πῶς θὰ πορευθῶμεν οὐδαμῶς βλέποντες;». Ὁ δὲ Ἑρβὰν ἠρώτα τοὺς ἄλλους λέγων· «Ἆρά γε ἡμεῖς μόνον δὲν βλέπομεν ἰδόντες τὸν Θεὸν ἢ καὶ οἱ Χριστιανοί, ὅσοι αὐτὸν εἶδον τὸ αὐτὸ ἔπαθον;». Τότε τινὲς ἀπὸ τοὺς εὐσεβεῖς, οἵτινες ἤκουσαν τοὺς Ἰουδαίους, ἀπεκρίθησαν λέγοντες· «Μὴ γένοιτο τοῦτο, ἀλλὰ μάλιστα ἡμεῖς οἱ Χριστιανοὶ βλέποντες τὸν Χριστὸν ἐφωτίσθημεν ὑπὸ τῆς Χάριτος αὐτοῦ τῆς ἀφάτου· νῦν δὲ βλέπομεν καλύτερον». Τότε ὁ Ἑρβὰν χειραγωγηθεὶς ὑφ’ ἑνὸς τῶν Χριστιανῶν ἐπῆγεν εἰς τὸν Ἀρχιερέα καὶ λέγει πρὸς αὐτόν· «Πᾶς ἄνθρωπος, ὅταν ἴδῃ τὸν Θεόν, λαμβάνει εὐεργεσίαν τινὰ παρ αὐτοῦ, ἡμεῖς δὲ ἰδόντες αὐτὸν σήμερον ἐτυφλώθημεν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ εὐσεβεστάτου βασιλέως Ἐλεσβαὰν βλέπε πλατύτερον ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Ἀρέθα τοῦ ἑορταζομένου τῇ καʹ (21ῃ) Ὀκτωβρίου, ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἡ δὲ Αἰθιοπία ἧς ἐβασίλευεν ὁ Ἐλεσβαὰν εἶναι κράτος τῆς Ἀφρικῆς. Ἐν τῇ Π. Διαθήκῃ ἀναφέρεται ἐν Γεν. βʹ 13, Ψαλμ. ξζʹ 32, Ἰὼβ κηʹ 19, Ἡσ. ιαʹ 11, ιηʹ 1, μγʹ 3, Ἰεζ. κθʹ 10, λʹ 4, 9. Αὕτη κεῖται νοτίως τῆς Αἰγύπτου καὶ πρὸς δυσμὰς τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, περιελάμβανε δὲ τότε τὸ σημερινὸν Ἀνατολικὸν Σουδάν, τὴν Νουβίαν καὶ τὴν Ἀβησσυνίαν.

[2] Ἀραβία κατὰ γενικὴν ὀνομασίαν ὀνομάζεται ἡ χώρα ἡ ἐκτεινομένη κατὰ τὸ νοτιοδυτικὸν μέρος τῆς Ἀσίας καὶ ὁριζομένη πρὸς Ἀνατολὰς ὑπὸ τοῦ ποταμοῦ Εὐφράτου καὶ τοῦ Περσικοῦ κόλπου, πρὸς νότον ὑπὸ τῆς Ἀραβικῆς θαλάσσης, πρὸς δυσμὰς ὑπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης καὶ τῆς Αἰγύπτου καὶ πρὸς βορρᾶν ὑπὸ τῆς Παλαιστίνης καὶ τῆς Συρίας. Αὕτη διακρίνεται εἰς τρία μέρη· 1ον εἰς τὴν ἔρημον, ἡ ὁποία κατὰ τὸ μέγιστον μέρος ἁπλοῦται πρὸς τὰ ἀνατολικὰ της χώρας καὶ κατὰ μικρότερα τμήματα εἰς τὸ βόρειον καὶ τὰ λοιπὰ τοιαῦτα· 2ον εἰς τὴν Πετραίαν Ἀραβίαν, κειμένην πρὸς νότον τῆς Παλαιστίνης καὶ περιέχουσαν καὶ τὸ ὄρος Σινᾶ· 3ον εἰς τὴν Εὐδαίμονα Ἀραβίαν, περὶ ἧς ἐνταῦθα ὁ λόγος, κειμένην εἰς τὸ νοτιώτατον μέρος τῆς ὅλης Ἀραβίας καὶ περιβαλλομένην πρὸς ἀνατολὰς ὑπὸ τοῦ Περσικοῦ κόλπου, πρὸς νότον ὑπὸ τῆς Ἀραβικῆς θαλάσσης καὶ πρὸς δυσμὰς ὑπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης. Ἐν τῇ Εὐδαίμονι ταύτῃ Ἀραβίᾳ, ἥτις ἐλέγετο τότε καὶ Αἰθιοπίᾳ ὁμωνύμως τῆς ἐν Ἀφρικῇ τοιαύτης, νῦν δὲ καλουμένῃ Ὑεμένῃ, ὑπῆρχε καὶ ἡ περιοχὴ Σαβᾶ, τῆς ὁποίας ἡ βασίλισσα ἐπεσκέφθη τὸν βασιλέα Σολομῶντα (Γʹ Βασιλ. ιʹ 1). Αὕτη ὠνομάζετο τότε ὑπὸ τῶν ἐντοπίων χώρα τῶν Χιμιαριτῶν ἢ Ἰμιαριτῶν, καλουμένη οὕτως ἀπὸ τὸν Χιμιὰρ υἱὸν τοῦ Σαβᾶ, ὑπὸ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἐκαλεῖτο Χώρα τῶν Ὁμηριτῶν ἢ Ὁμηρίτης, ἐξελληνισθέντος τοῦ τοπικοῦ ὀνόματος. Βλέπε περὶ τούτου ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου μεγαλομάρτυρος Άρέθα, τῇ κδʹ (24ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.

[3] Περὶ τῶν Νόμων τούτων βλέπε ἐν τῷ 86ῳ τόμῳ τῆς Ἑλλ. Πατρολογίας.

[4] Τὰς κατὰ πλάτος διεξαχθείσας συζητήσεις τοῦ Ἁγίου Γρηγεντίου μετὰ τοῦ Ἐρβὰν ἐξέδωκεν εἰς βιβλίον ὁ ἐν Θεσσαλονίκῃ γνωστὸς ἐκδότης θρησκευτικῶν βιβλίων κ. Βασίλειος Σ. Ρηγόπουλος. Τὸ ἐν λόγῳ βιβλίον μετεφράσθη ἐκ τοῦ πρωτοτύπου ὑπὸ τοῦ κ. Θεοδοσίου Δ. Σακελλαρίου, ὑπὸ τοῦ ὁποίου ἐγράφη καὶ ἡ εἰσαγωγὴ καὶ ἐπλουτίσθη διὰ πλείστων σχολίων, σημειώσεων καὶ παρατηρήσεων, φέρει δὲ τὸν τίτλον «Διάλογος τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγεντίου Ἀρχιεπισκόπου Αἰθιοπίας μετὰ τοῦ Ἑβραίου Νομοδιδασκάλου Ἑρβὰν περὶ τῆς ἀληθοῦς πίστεως τοῦ Χριστοῦ». Τοῦτο, ἐκτυπωθὲν μετὰ πλείστης ὅσης ἐπιμελείας, ὡς ἄκρως δὲ διδακτικὸν καὶ ἀπολογητικὸν κατὰ τῶν Ἑβραίων ἀξίζει νὰ γίνῃ κτῆμα παντὸς ἐνδιαφερομένου νὰ πλουτίσῃ ἐν προκειμένῳ τὰς γνώσεις του.