Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὶς ἡμῶν ΓΡΗΓΕΝΤΙΟΥ Ἐπισκόπου Αἰθιοπίας.

Ἐκεῖ εὑρισκόμενος ὁ Ἅγιος εἰργάσθη ἔτι περισσότερον διὰ τὴν προσέλκυσιν τῆς εἰς Χριστὸν ἀληθοῦς πίστεως τῶν πεπλανημένων Ἰουδαίων, τὸ ὁποῖον καὶ ἐπέτυχε διὰ τῶν πολλῶν θαυμασίων τὰ ὁποῖα ἔκαμε καὶ διὰ τῆς σοφίας τῶν λόγων του· διότι ἦτο εἰς τὰς Γραφὰς πολὺ ἔμπειρος καὶ λόγιος καὶ ἐνίκα τοὺς γραμματεῖς τῶν Ἰουδαίων τόσον, ὥστε δὲν ἠδύνατο ἄλλος τις νὰ ἀντεπεξέλθῃ εἰς τὴν σοφίαν τῶν λόγων του καὶ εἰς τὰ ὑψηλά του νοήματα εἰ μὴ μόνον ὁ νομοδιδάσκαλος αὐτῶν, ὅστις ἦτο ὁ πλέον ἐγγράμματος καὶ ὁ πλέον πολυμήχανος, Ἑρβὰν ὀνομαζόμενος, ὅστις ἐφιλονίκει καθ’ ἡμέραν μὲ τὸν Ὅσιον καὶ τοῦ ἔδιδε πολλὴν ἐνόχλησιν μὲ τοὺς ψευδοσυλλογισμούς του ὁ μάταιος· ἀλλ’ ὁ θεόπνευστος Γρηγέντιος διέλυεν ὡς ἱστὸν ἀράχνης ὅλα του τὰ μηχανήματα καὶ σοφίσματα [4].

Ἀφοῦ λοιπὸν ἔκαμε πολλὰς ἡμέρας διάλεξιν μὲ τὸν Ἑρβὰν ὁ σοφώτατος Γρηγέντιος καὶ εἶπεν ἕκαστος εἰς βοήθειάν του διαφόρους ἐρωτήσεις καὶ ἀποκρίσεις ἀπὸ τὰς βίβλους τῶν Προφητῶν, βλέπων ὁ Ἑβραῖος ὅτι τὸν ἐνίκα ὁ Γρηγέντιος (ἐπειδὴ ἦτο σοφώτερος καὶ ἔλεγε τὴν ἀλήθειαν), εἶπε ταῦτα πρὸς τὸν Ἅγιον· «Διατί νὰ δαπανῶμεν εἰς τόσας διαλέξεις τὸν καιρὸν ματαίως καὶ ἀνωφελῶς; ἄς παύσωμεν τὴν φιλονικίαν καὶ ἄς ἔλθωμεν εἰς τὰ ἔργα· δεῖξε μου αὐτὸν τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν ζῶντα, νὰ τὸν ἴδω αἰσθητῶς καὶ νὰ ὁμιλήσω μετ’ αὐτοῦ, καὶ τότε νὰ γίνω Χριστιανὸς ἀψευδέστατα». Ἀκούσαντες δὲ οἱ κάκιστοι Ἰουδαῖοι τοῦτον τὸν λόγον ἐσκανδαλίσθησαν καὶ ἐφώναζεν ὅλον τὸ πλῆθος πρὸς τὸν Ἑρβὰν λέγοντες· «Διδάσκαλε, παρακαλοῦμεν σε, μὴ πλανηθῇς καὶ γίνῃς Χριστιανός, ἀλλὰ μᾶλλον ἀνδρίζου καὶ ἴσχυε, στέκε ἀσάλευτος καὶ στερεὸς εἰς τὴν πίστιν μας, ἐπειδὴ ἠξεύρεις βέβαια, ὅτι ἄλλος Θεὸς δὲν εἶναι εἰμὴ ὁ Θεὸς τῶν πατέρων μας. Λέγει πρὸς αὐτοὺς ὁ Ἑρβάν· «Τί φλυαρεῖτε, ἀσύνετοι; ἐὰν ὁ Γρηγέντιος μὲ πληροφορήσῃ ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι κατὰ ἀλήθειαν ἐκεῖνος περὶ τοῦ ὁποίου οἱ Προφῆται ὡμίλησαν, καὶ δὲν πιστεύσω εἰς αὐτὸν ἀδιστάκτως, τότε θὰ εἶμαι μωρὸς καὶ ἀνόητος καὶ τοῦ Θεοῦ τῶν πατέρων ἡμῶν ἀλλότριος».

Βλέπων λοιπὸν ὁ Ἅγιος, ὅτι ὁ Ἑρβὰν ἐλάλει ταῦτα κατ’ ἀλήθειαν καὶ ὄχι μὲ χλεύην τινὰ ἢ ὑπόκρισιν, ἀπεκρίνατο καὶ λέγει πρὸς αὐτὸν μὲ ἱλαρότητα· «Μὲ ποῖον τρόπον θέλεις νὰ λάβῃς ταύτην τὴν πληροφορίαν τὴν ὁποίαν ἐζήτησες;».


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ εὐσεβεστάτου βασιλέως Ἐλεσβαὰν βλέπε πλατύτερον ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Ἀρέθα τοῦ ἑορταζομένου τῇ καʹ (21ῃ) Ὀκτωβρίου, ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἡ δὲ Αἰθιοπία ἧς ἐβασίλευεν ὁ Ἐλεσβαὰν εἶναι κράτος τῆς Ἀφρικῆς. Ἐν τῇ Π. Διαθήκῃ ἀναφέρεται ἐν Γεν. βʹ 13, Ψαλμ. ξζʹ 32, Ἰὼβ κηʹ 19, Ἡσ. ιαʹ 11, ιηʹ 1, μγʹ 3, Ἰεζ. κθʹ 10, λʹ 4, 9. Αὕτη κεῖται νοτίως τῆς Αἰγύπτου καὶ πρὸς δυσμὰς τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, περιελάμβανε δὲ τότε τὸ σημερινὸν Ἀνατολικὸν Σουδάν, τὴν Νουβίαν καὶ τὴν Ἀβησσυνίαν.

[2] Ἀραβία κατὰ γενικὴν ὀνομασίαν ὀνομάζεται ἡ χώρα ἡ ἐκτεινομένη κατὰ τὸ νοτιοδυτικὸν μέρος τῆς Ἀσίας καὶ ὁριζομένη πρὸς Ἀνατολὰς ὑπὸ τοῦ ποταμοῦ Εὐφράτου καὶ τοῦ Περσικοῦ κόλπου, πρὸς νότον ὑπὸ τῆς Ἀραβικῆς θαλάσσης, πρὸς δυσμὰς ὑπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης καὶ τῆς Αἰγύπτου καὶ πρὸς βορρᾶν ὑπὸ τῆς Παλαιστίνης καὶ τῆς Συρίας. Αὕτη διακρίνεται εἰς τρία μέρη· 1ον εἰς τὴν ἔρημον, ἡ ὁποία κατὰ τὸ μέγιστον μέρος ἁπλοῦται πρὸς τὰ ἀνατολικὰ της χώρας καὶ κατὰ μικρότερα τμήματα εἰς τὸ βόρειον καὶ τὰ λοιπὰ τοιαῦτα· 2ον εἰς τὴν Πετραίαν Ἀραβίαν, κειμένην πρὸς νότον τῆς Παλαιστίνης καὶ περιέχουσαν καὶ τὸ ὄρος Σινᾶ· 3ον εἰς τὴν Εὐδαίμονα Ἀραβίαν, περὶ ἧς ἐνταῦθα ὁ λόγος, κειμένην εἰς τὸ νοτιώτατον μέρος τῆς ὅλης Ἀραβίας καὶ περιβαλλομένην πρὸς ἀνατολὰς ὑπὸ τοῦ Περσικοῦ κόλπου, πρὸς νότον ὑπὸ τῆς Ἀραβικῆς θαλάσσης καὶ πρὸς δυσμὰς ὑπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης. Ἐν τῇ Εὐδαίμονι ταύτῃ Ἀραβίᾳ, ἥτις ἐλέγετο τότε καὶ Αἰθιοπίᾳ ὁμωνύμως τῆς ἐν Ἀφρικῇ τοιαύτης, νῦν δὲ καλουμένῃ Ὑεμένῃ, ὑπῆρχε καὶ ἡ περιοχὴ Σαβᾶ, τῆς ὁποίας ἡ βασίλισσα ἐπεσκέφθη τὸν βασιλέα Σολομῶντα (Γʹ Βασιλ. ιʹ 1). Αὕτη ὠνομάζετο τότε ὑπὸ τῶν ἐντοπίων χώρα τῶν Χιμιαριτῶν ἢ Ἰμιαριτῶν, καλουμένη οὕτως ἀπὸ τὸν Χιμιὰρ υἱὸν τοῦ Σαβᾶ, ὑπὸ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἐκαλεῖτο Χώρα τῶν Ὁμηριτῶν ἢ Ὁμηρίτης, ἐξελληνισθέντος τοῦ τοπικοῦ ὀνόματος. Βλέπε περὶ τούτου ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου μεγαλομάρτυρος Άρέθα, τῇ κδʹ (24ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.

[3] Περὶ τῶν Νόμων τούτων βλέπε ἐν τῷ 86ῳ τόμῳ τῆς Ἑλλ. Πατρολογίας.

[4] Τὰς κατὰ πλάτος διεξαχθείσας συζητήσεις τοῦ Ἁγίου Γρηγεντίου μετὰ τοῦ Ἐρβὰν ἐξέδωκεν εἰς βιβλίον ὁ ἐν Θεσσαλονίκῃ γνωστὸς ἐκδότης θρησκευτικῶν βιβλίων κ. Βασίλειος Σ. Ρηγόπουλος. Τὸ ἐν λόγῳ βιβλίον μετεφράσθη ἐκ τοῦ πρωτοτύπου ὑπὸ τοῦ κ. Θεοδοσίου Δ. Σακελλαρίου, ὑπὸ τοῦ ὁποίου ἐγράφη καὶ ἡ εἰσαγωγὴ καὶ ἐπλουτίσθη διὰ πλείστων σχολίων, σημειώσεων καὶ παρατηρήσεων, φέρει δὲ τὸν τίτλον «Διάλογος τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγεντίου Ἀρχιεπισκόπου Αἰθιοπίας μετὰ τοῦ Ἑβραίου Νομοδιδασκάλου Ἑρβὰν περὶ τῆς ἀληθοῦς πίστεως τοῦ Χριστοῦ». Τοῦτο, ἐκτυπωθὲν μετὰ πλείστης ὅσης ἐπιμελείας, ὡς ἄκρως δὲ διδακτικὸν καὶ ἀπολογητικὸν κατὰ τῶν Ἑβραίων ἀξίζει νὰ γίνῃ κτῆμα παντὸς ἐνδιαφερομένου νὰ πλουτίσῃ ἐν προκειμένῳ τὰς γνώσεις του.