Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὶς ἡμῶν ΓΡΗΓΕΝΤΙΟΥ Ἐπισκόπου Αἰθιοπίας.

Τὴν ἀποστολήν του ταύτην ἐπετέλεσεν ὁ Ἅγιος μετὰ μεγάλου ζήλου καὶ θερμῆς πίστεως στηρίζων, νουθετῶν καὶ διδάσκων καθημερινῶς τὸ ποίμνιόν του. Ἐκεῖνο ὅμως τὸ ὁποῖον τὸν ἀνέδειξε μέγαν Ἀρχιποιμένα καὶ ὑπέρμαχον τῆς ἀληθοῦς καὶ Ὀρθοδόξου Πίστεως εἶναι ἡ μεγάλη αὐτοῦ προσπάθεια καὶ ὁ ἔνθερμος ζῆλος, ὅπως μεταδώσῃ τὴν χριστιανικὴν διδασκαλίαν πανταχοῦ καὶ κατοχυρώσῃ αὐτὴν διὰ νόμων, ὁδηγιῶν, κανονιστικῶν ἐγκυκλίων κ.λ.π. Ὑπῆρχον δὲ τότε εἰς τὴν Αἰθιοπίαν πολλαὶ χιλιάδες Ἑβραίων, οἵτινες ἐνέμενον μετὰ φανατισμοῦ εἰς τὴν ἰδίαν αὐτῶν πλάνην. Τούτους ἠγωνίσθη δι’ ὅλων αὐτοῦ τῶν δυνάμεων νὰ φέρῃ εἰς τὴν εὐσέβειαν, ὅπερ καὶ ἐπέτυχε πλήρως ὡς θέλομεν ἴδει κατωτέρω. Δὲν περιωρίσθη δὲ μόνον εἰς τὴν Αἰθιοπίαν ἡ δρᾶσις τοῦ Ἁγίου, ἀλλ’ ἐπεξετάθη αὕτη καὶ εἰς τὴν Εὐδαίμονα Ἀραβίαν [2] καὶ δὴ εἰς τὴν χώραν τῶν Ὁμηριτῶν, τὴν ὁποίαν κατέλαβεν ὁ βασιλεὺς Ἐλεσβαὰν διὰ τὴν ἀκόλουθον αἰτίαν.

Ἡ χώρα τῶν Ὁμηριτῶν ἐκυριαρχεῖτο τότε ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους, τῶν ὁποίων ἀρχηγὸς ἦτο τις Δουνουὰν καλούμενος, λίαν δυσσεβὴς καὶ φοβερὸς πολέμιος τῶν Χριστιανῶν. Τοῦτον κατεπολέμησε πολλάκις ὁ Ἐλεσβαὰν καὶ τὸν κατενίκησεν ἐπὶ τοσοῦτον, ὥστε τὸν ἠνάγκασε νὰ πληρώνῃ καὶ κεφαλικὸν φόρον, διὰ νὰ ἔχῃ τὴν ἐξουσίαν. Ἐπειδὴ ὅμως οἱ Χριστιανοὶ ἐπιέζοντο πολὺ ὑπὸ τοῦ τυράννου τούτου Δουνουάν, μάλιστα δὲ καὶ διὰ τὸν ἀπροκάλυπτον αὐτοῦ διωγμὸν καὶ διὰ τὴν ἀναίσχυντον αὐτοῦ διαγωγὴν καὶ ἀθέτησιν τῶν ὑποσχέσεών του, ἰδίᾳ ἐπὶ τῆς πόλεως Νεγρᾶς, εἰς τὴν ὁποίαν ἐμαρτύρησεν ὁ Ἅγιος Μεγαλομάρτυς Ἀρέθας καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ὁ Ἐλεσβαὰν παρακινηθεὶς καὶ ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος Ἰουστίνου καὶ τοῦ Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας, ἐξεστράτεσε κατὰ τοῦ Δουνουάν, κατετρόπωσεν αὐτόν, ἠλευθέρωσε καὶ πάλιν τὴν Νεγρὰν καὶ τὰς λοιπὰς πόλεις καὶ κατέστησε βασιλέα τῶν Ὁμηριτῶν τὸν εὐσεβέστατον καὶ χριστιανικώτατον Ἀβραὰμ ἢ Ἀβράμιον. Τότε ἄφησεν ἐκεῖ καὶ τὸν Ἅγιον Γρηγέντιον νὰ τακτοποιήσῃ καὶ αὐτὸς ἐκκλησιαστικῶς τὸ κράτος τῶν Ὁμηριτῶν.

Λαβὼν λοιπὸν ὁ Ἅγιος τὴν ἐξουσίαν ἐχειροτόνησεν εὐθὺς Πρεσβυτέρους καὶ Διακόνους, καθιέρωσε πολλὰς νεοκτίστους Ἐκκλησίας, κατέστησε κατὰ πόλεις Ἐπισκόπους καὶ συνέθεσε τοὺς περιφήμους Νόμους τῶν Ὁμηριτῶν [3], διὰ τῶν ὁποίων ἐκυβερνᾶτο ἡ Ἐκκλησία τῶν Ὁμηριτῶν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ εὐσεβεστάτου βασιλέως Ἐλεσβαὰν βλέπε πλατύτερον ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Ἀρέθα τοῦ ἑορταζομένου τῇ καʹ (21ῃ) Ὀκτωβρίου, ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἡ δὲ Αἰθιοπία ἧς ἐβασίλευεν ὁ Ἐλεσβαὰν εἶναι κράτος τῆς Ἀφρικῆς. Ἐν τῇ Π. Διαθήκῃ ἀναφέρεται ἐν Γεν. βʹ 13, Ψαλμ. ξζʹ 32, Ἰὼβ κηʹ 19, Ἡσ. ιαʹ 11, ιηʹ 1, μγʹ 3, Ἰεζ. κθʹ 10, λʹ 4, 9. Αὕτη κεῖται νοτίως τῆς Αἰγύπτου καὶ πρὸς δυσμὰς τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, περιελάμβανε δὲ τότε τὸ σημερινὸν Ἀνατολικὸν Σουδάν, τὴν Νουβίαν καὶ τὴν Ἀβησσυνίαν.

[2] Ἀραβία κατὰ γενικὴν ὀνομασίαν ὀνομάζεται ἡ χώρα ἡ ἐκτεινομένη κατὰ τὸ νοτιοδυτικὸν μέρος τῆς Ἀσίας καὶ ὁριζομένη πρὸς Ἀνατολὰς ὑπὸ τοῦ ποταμοῦ Εὐφράτου καὶ τοῦ Περσικοῦ κόλπου, πρὸς νότον ὑπὸ τῆς Ἀραβικῆς θαλάσσης, πρὸς δυσμὰς ὑπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης καὶ τῆς Αἰγύπτου καὶ πρὸς βορρᾶν ὑπὸ τῆς Παλαιστίνης καὶ τῆς Συρίας. Αὕτη διακρίνεται εἰς τρία μέρη· 1ον εἰς τὴν ἔρημον, ἡ ὁποία κατὰ τὸ μέγιστον μέρος ἁπλοῦται πρὸς τὰ ἀνατολικὰ της χώρας καὶ κατὰ μικρότερα τμήματα εἰς τὸ βόρειον καὶ τὰ λοιπὰ τοιαῦτα· 2ον εἰς τὴν Πετραίαν Ἀραβίαν, κειμένην πρὸς νότον τῆς Παλαιστίνης καὶ περιέχουσαν καὶ τὸ ὄρος Σινᾶ· 3ον εἰς τὴν Εὐδαίμονα Ἀραβίαν, περὶ ἧς ἐνταῦθα ὁ λόγος, κειμένην εἰς τὸ νοτιώτατον μέρος τῆς ὅλης Ἀραβίας καὶ περιβαλλομένην πρὸς ἀνατολὰς ὑπὸ τοῦ Περσικοῦ κόλπου, πρὸς νότον ὑπὸ τῆς Ἀραβικῆς θαλάσσης καὶ πρὸς δυσμὰς ὑπὸ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης. Ἐν τῇ Εὐδαίμονι ταύτῃ Ἀραβίᾳ, ἥτις ἐλέγετο τότε καὶ Αἰθιοπίᾳ ὁμωνύμως τῆς ἐν Ἀφρικῇ τοιαύτης, νῦν δὲ καλουμένῃ Ὑεμένῃ, ὑπῆρχε καὶ ἡ περιοχὴ Σαβᾶ, τῆς ὁποίας ἡ βασίλισσα ἐπεσκέφθη τὸν βασιλέα Σολομῶντα (Γʹ Βασιλ. ιʹ 1). Αὕτη ὠνομάζετο τότε ὑπὸ τῶν ἐντοπίων χώρα τῶν Χιμιαριτῶν ἢ Ἰμιαριτῶν, καλουμένη οὕτως ἀπὸ τὸν Χιμιὰρ υἱὸν τοῦ Σαβᾶ, ὑπὸ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἐκαλεῖτο Χώρα τῶν Ὁμηριτῶν ἢ Ὁμηρίτης, ἐξελληνισθέντος τοῦ τοπικοῦ ὀνόματος. Βλέπε περὶ τούτου ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου μεγαλομάρτυρος Άρέθα, τῇ κδʹ (24ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.

[3] Περὶ τῶν Νόμων τούτων βλέπε ἐν τῷ 86ῳ τόμῳ τῆς Ἑλλ. Πατρολογίας.

[4] Τὰς κατὰ πλάτος διεξαχθείσας συζητήσεις τοῦ Ἁγίου Γρηγεντίου μετὰ τοῦ Ἐρβὰν ἐξέδωκεν εἰς βιβλίον ὁ ἐν Θεσσαλονίκῃ γνωστὸς ἐκδότης θρησκευτικῶν βιβλίων κ. Βασίλειος Σ. Ρηγόπουλος. Τὸ ἐν λόγῳ βιβλίον μετεφράσθη ἐκ τοῦ πρωτοτύπου ὑπὸ τοῦ κ. Θεοδοσίου Δ. Σακελλαρίου, ὑπὸ τοῦ ὁποίου ἐγράφη καὶ ἡ εἰσαγωγὴ καὶ ἐπλουτίσθη διὰ πλείστων σχολίων, σημειώσεων καὶ παρατηρήσεων, φέρει δὲ τὸν τίτλον «Διάλογος τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγεντίου Ἀρχιεπισκόπου Αἰθιοπίας μετὰ τοῦ Ἑβραίου Νομοδιδασκάλου Ἑρβὰν περὶ τῆς ἀληθοῦς πίστεως τοῦ Χριστοῦ». Τοῦτο, ἐκτυπωθὲν μετὰ πλείστης ὅσης ἐπιμελείας, ὡς ἄκρως δὲ διδακτικὸν καὶ ἀπολογητικὸν κατὰ τῶν Ἑβραίων ἀξίζει νὰ γίνῃ κτῆμα παντὸς ἐνδιαφερομένου νὰ πλουτίσῃ ἐν προκειμένῳ τὰς γνώσεις του.