Ὁμιλία εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον τῆς ΙϚ’ ΚΥΡΙΑΚΗΣ τοῦ ΤΕΛΩΝΟΥ καὶ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (Λουκ. ιη’ 10-14), ἐκ τοῦ «Κυριακοδρομίου» τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, ἐλαφρῶς διεσκευασμένη κατὰ τὴν φράσιν.

Ὅταν οἱ μεταλλουργοὶ σκαλίζωσι μόνην τὴν ἄνω επιφάνειαν τῆς γῆς, τότε χῶμα εὑρίσκουσι καὶ κονιορτόν· ὅταν δὲ σκάπτοντες φθάσωσιν εἰς τὸ βάθος τῆς γῆς, τότε συναντῶσι τὸ καθαρὸν χρυσίον. Ἐνόσῳ ἡμεῖς βλέπομεν τὴν ἔξω ἐπιφάνειαν τῶν πραγμάτων, ὕλην ὑπερηφανείας εὑρίσκομεν καὶ ἐπάρσεως· ὅταν δὲ ἐμβάσωμεν τὸν νοῦν ἡμῶν εἰς τὸ βάθος τῆς καταστάσεως αὐτῶν, τότε ἐξάγομεν τὸν θησαυρὸν τῆς ταπεινώσεως, τότε ἀγρεύομεν τῆς ταπεινοφροσύνης τὴν ἀρετήν, καθὼς οἱ κολυμβηταί, οἱ καταβαίνοντες εἰς τὸ βάθος τῆς θαλάσσης, ἁλιεύουσι τοὺς μαργαρίτας. Ἄνθρωπε, τί σε φυσᾷ καὶ ἐπαίρει; ἡ εὐφυΐα τοῦ νοός σου; τὸ κάλλος τοῦ προσώπου σου; ἡ ἀνδρεία τοῦ σώματός σου; Μὴ βλέπῃς μόνον τὰ ἔξω, μὴ βλέπῃς μόνην τὴν τούτων ἐπιφάνειαν· ἐὰν ταῦτα μόνα βλέπῃς, ὑπερηφανεύεσαι· βλέπε τὰ ἔσω, προσήλωσον τὸν νοῦν σου εἰς τὸ βάθος καὶ τὴν ἐσωτερικὴν τούτων κατάστασιν· τότε βλέπεις ὅτι αὐτὰ εἶναι φύσει μεταβλητὰ ἀπὸ μιᾶς ὥρας εἰς ἄλλην· τότε βλέπεις ὅτι αὔριον ἐξαφανίζει αὐτὰ ὁ θάνατος καὶ μεταβάλλει εἰς σκωλήκων βρῶμα καὶ δυσωδίαν· τότε δέ, γνωρίζων τὸ εἶναί σου καὶ τὴν εὐτέλειάν σου, καταπιέζεις τὰ φυσήματά σου διὰ τὰ ἀγαθὰ τῆς φύσεως, καὶ ταπεινοῖς τὴν καρδίαν σου.

Τί σε φυσᾷ; ἡ σοφία σου καὶ ἡ ἐπιστήμη σου; Μὴ βλέπῃς τὰ ἔξω, ἀλλὰ συλλογίσου τὰ ἔσω, μὴ τὴν ἐπιφάνειαν, ἀλλὰ τὸ βάθος. Ἐὰν στοχασθῇς τὰ ἔσω καὶ τὸ βάθος, βλέπεις ἀμάθειαν καὶ οὐχὶ σοφίαν, σκότος καὶ οὐχὶ ἐπιστήμην· βλέπεις ὅτι ὅσα καὶ αὐτοὶ οἱ νομιζόμενοι σοφοὶ γινώσκουσιν ὡς πρὸς ἐκεῖνα, ὅσα ἀγνοοῦσι, λόγον ἔχουσιν, ὃν αἱ μυριάδες τῶν μυριάδων πρὸς τὸ ἕν, ὡς μία ρανὶς ὕδατος πρὸς ὅλην τὴν θάλασσαν. Ὀλίγα εἶναι τὰ γνωστὰ καὶ τὰ πλείονα τούτων ἐπὶ ὑποθέσεων στηριζόμενα· συστήματα ὑπό τινων οἰκοδούμενα καὶ ὑπὸ πολλῶν καταργούμενα· βλέπεις ὅτι δὲν δύνασαι νὰ κατανοήσῃς οὐδὲ ἑνὸς μύρμηκος τὴν φύσιν καὶ τὰ ἰδιώματα· ὅθεν ταπεινοῖς τὴν ἔπαρσιν διὰ τὰ κινητὰ ἀγαθά σου, καὶ συντρίβεις τοῦ νοός σου τὴν ὑπερηφάνειαν.

Ἄνθρωπε, διατὶ αἴρεις τὰς ὀφρῦς καὶ καυχᾶσαι ὅτι ὑπερέχεις τοὺς ἄλλους; διὰ τὰ ἀγαθὰ τὰ τυχηρά; διὰ τὸν πλοῦτόν σου; Διὰ τὰ ἀξιώματά σου; διὰ τὴν προστασίαν τῶν ἀρχόντων; Βλέπε βαθύτερα· αὔριον στρέφει ὁ τροχὸς τοῦ κόσμου καὶ τὸν πλοῦτόν σου σκορπίζουσιν αἱ συμφοραί, τὰ δὲ ἀξιώματά σου ἐξευτελίζει ὁ ἐξουσιαστής, οἱ δὲ προστάται σου μεταβάλλουσι γνώμην καὶ τύχην·