Ὁμιλία εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον τῆς ΙϚ’ ΚΥΡΙΑΚΗΣ τοῦ ΤΕΛΩΝΟΥ καὶ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (Λουκ. ιη’ 10-14), ἐκ τοῦ «Κυριακοδρομίου» τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, ἐλαφρῶς διεσκευασμένη κατὰ τὴν φράσιν.

Ἀπέδειξε δὲ ὁ Θεὸς ἐμπράκτως τὰ λόγια ταῦτα ὅτε ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου (Γαλατ. δ’ 4). Ὅτε διὰ τὴν ἄμετρον αὑτοῦ εὐσπλαγχνίαν ηὐδόκησεν ὁ Θεός, ἵνα ἐξαποστείλῃ τὸν Υἱὸν αὑτοῦ εἰς τὸν κόσμον, ἵνα λάβῃ φύσιν ἀνθρωπίνην διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων, τότε εἰς οὐδένα ἄλλον ἐπέβλεψεν, εἰμὴ εἰς τὸν ταπεινὸν καὶ ἡσύχιον καὶ τοὺς λόγους αὐτοῦ τρέμοντα, εἰς τὴν Ἁγίαν Παρθένον Μαρίαν ἐπέβλεψε καὶ αὐτὴν διώρισεν, ἵνα δανείσῃ σάρκα εἰς τὸν ἄσαρκον Υἱὸν καὶ Λόγον αὐτοῦ. Αὐτὴν διώρισε θρόνον αὑτοῦ καὶ κατοικητήριον, αὐτὴ ἐγένετο τόπος τῆς καταπαύσεως αὐτοῦ, αὐτὴ οἶκος τῆς θείας αὑτοῦ δόξης, ἐπ’ αὐτὴν δὲ ἐπέβλεψεν, ἐπειδὴ αὐτὴ ἦτο ἡ ὄντως ταπεινὴ καὶ ἑπομένως αὐτὴ μόνη ἡ ἀξία τῆς τοσαύτης ὑψώσεως.

Βλέπε δὲ τὸ βάθος τῆς ταπεινώσεως αὐτῆς! Ὁ μὲν θεῖος Ἄγγελος ἀνήγγειλεν εἰς αὐτὴν ὅτι ἔσεται Μήτηρ τοῦ Βασιλέως τῶν βασιλευόντων, τοῦ Ἁγίου τῶν Ἁγίων, τοῦ Δημιουργοῦ τῆς κτίσεως, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, διὸ εἶπε πρὸς αὐτήν· «Καὶ τὸ γεννώμενον ἐκ σοῦ ἅγιον κληθήσεται Υἱὸς Θεοῦ» (Λουκ. α’ 35), αὐτὴ δὲ μηδόλως λογιζομένη τὸ ὕψος εἰς τὸ ὁποῖον ἀνεβίβαζεν αὐτὴν τὸ μητρικὸν ἀξίωμα, ἀπεκρίνατο πρὸς τὸν Ἄγγελον λέγουσα· ἐγώ εἰμι δούλη τοῦ Θεοῦ, «ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου» (Αὐτόθι 38). Ἡ μακαρία Ἐλισάβετ φωνῇ μεγάλῃ ἐχαιρέτιζε καὶ ηὐλόγει αὐτήν, καὶ ἐμακάριζεν ὡς Μητέρα τοῦ Θεοῦ, βοῶσα· «Καὶ πόθεν μοι τοῦτο, ἵνα ἔλθῃ ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου μου πρός με;» (Αὐτόθι 43) αὐτὴ δέ, μεγαλύνουσα τὸν Θεὸν καὶ ἀγαλλομένη τῷ πνεύματι, ἀπεκρίνατο πρὸς τὴν Ἐλισάβετ ὅτι αὐτὴν ἠξίωσεν ὁ Θεὸς ταύτης τῆς ὑπερβαλλούσης Χάριτος, ἐπειδὴ ἐπέβλεψεν εἰς ταὴν ταπείνωσιν αὐτῆς. «Ὅτι ἐπέβλεψεν ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὑτοῦ» (Αὐτόθι 48). Ὤ τοῦ θαύματος! ὅπου βάθος ταπεινώσεως ἄμετρον, ἐκεῖ ἀνάβασις ὑπερυψώσεως ἀνεξιχνίαστος· «ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται» (Αὐτόθι ιη’ 14). Ἀλλὰ διατὶ ἡ ταπείνωσις εἶναι τόσον προτετιμημένη, διατὶ αὐτὴ ἀναβιβάζει τὸν ἄνθρωπον εἰς τὰ ὕψη τῆς θείας δόξης καὶ λαμπρότητος;

Πρῶτον μέν, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς εἶναι δίκαιος· αὐτὸς πλάσας τὸν ἄνθρωπον λογικόν, κατὰ δίκαιον λόγον θέλει ἵνα αὐτὸς μετέρχηται τὸ λογικὸν αὑτοῦ χάρισμα εἰς διάκρισιν τῶν πραγμάτων καὶ μηδὲν πράττῃ μηδὲ λέγῃ ὡς ἄλογος καὶ ἀδιάκριτος· θέλει ἑνὶ λόγῳ ἵνα πᾶς ἄνθρωπος ὑπάρχῃ φρόνιμος· διὰ τοῦτο παρήγγειλε τὸ «γίνεσθε οὖν φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις» (Ματθ. ι’ 16).