Ὁμιλία εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον τῆς ΙϚ’ ΚΥΡΙΑΚΗΣ τοῦ ΤΕΛΩΝΟΥ καὶ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (Λουκ. ιη’ 10-14), ἐκ τοῦ «Κυριακοδρομίου» τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, ἐλαφρῶς διεσκευασμένη κατὰ τὴν φράσιν.

Ποῖον λοιπὸν λέγεις φρόνιμον, τὸν Ἰακώβ ὅστις, ὅταν προσέφερε τὰ δῶρα πρὸς τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ τὸν Ἠσαῦ, ταπεινοφρόνως ὡμολόγησε τὴν ἀλήθειαν, εἰπὼν ὅτι ὁ Θεός, ἐλεήσας αὐτόν, ἔδωκεν εἰς αὐτὸν πάντα, ὅσα εἶχε, «λάβε τὰς εὐλογίας μου», εἶπεν, «ἃς ἤνεγκά σοι· ὅτι ἠλέησέ με ὁ Θεός, καὶ ἔστι μοι πάντα» (Γεν. λγ’ 11), ἢ τὸν Ναβουχοδονόσορα, ὅστις μετὰ ἐξαισίας ὑπερηφανείας ὑπερυψῶν τὴν ἐξουσίαν αὑτοῦ, ἐφοβέριζε τοὺς Ἁγίους τρεῖς Παῖδας, λέγων· «Καὶ τίς ἐστι Θεός, ὃς ἐξελεῖται ὑμᾶς ἐκ χειρός μου;» (Δαν. γ’ 15)· τίνα λέγεις φρόνιμον, τὸν Παῦλον ὅστις ἐκήρυττεν ὅτι οὐχὶ αὐτός, ἀλλ’ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ κατώρθωσε πάσας τὰς ἀρετάς, ὅσας εἶχεν, «οὐκ ἐγὼ δέ, ἀλλ’ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σὺν ἐμοὶ» (Α’ Κοριν. ιε’ 10), ἢ τὸν Φαρισαῖον, ὅστις ἐκόμπαζε, λέγων ὅτι αὐτὸς ἐτέλεσε τῆς ἀρετῆς αὐτοῦ τὰ ἔργα, «νηστεύω δὶς τοῦ Σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα, ὅσα κτῶμαι»; (Λουκ. ιη’ 12). Ὁ ὑπερήφανος λοιπὸν καταφρονῶν τῆς διακρίσεως τὸ χάρισμα, γίνεται μωρός, ὁ δὲ ταπεινός, μετερχόμενος τὴν ὑπὸ Θεοῦ δοθεῖσαν εἰς αὐτὸν λογικὴν δύναμιν, γίνεται φρόνιμος. Διὰ τοῦτο, τὴν μὲν παράλογον μωρίαν τῶν ὑπερηφάνων ἀποστρεφόμενος ὁ Θεὸς ἀντιτάσσεται εἰς αὐτούς, τὴν δὲ εὔλογον φρόνησιν τῶν ταπεινῶν προσδεχόμενος, δίδει εἰς αὐτοὺς χάριν.

Δεύτερον δὲ προτιμᾶται ἡ ταπείνωσις, ἐπειδὴ ὁ Θεός εἶναι προνοητής. Ἡ ταπείνωσις κατακρατεῖ καὶ συνέχει πάντα τὰ λογικὰ καὶ αὐτοπροαίρετα κτίσματα εἰς τὴν ὑπακοὴν καὶ εὐλάβειαν τοῦ Θεοῦ· ὅταν δὲ αὐτὴ λείψῃ, εὐθὺς εἰσέρχεται ἀντ’ αὐτῆς ἡ ἀνυποταξία καὶ ἡ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ ἀποστασία. Ἐνόσῳ ὁ Ἑωσφόρος ἦτο ταπεινός, ἔμεινεν εἰς τὴν ὑπακοὴν καὶ εὐλάβειαν τοῦ Θεοῦ· ὅταν δὲ ἔφυγεν ἡ ταπείνωσις ἀπὸ τοῦ νοὸς αὐτοῦ, εὐθύς, ἀποστατήσας ἀπὸ τῆς ὑπακοῆς τοῦ Θεοῦ, ἐγένετο ἀντάρτης, εὐθὺς εἶπεν ἐν τῇ διανοίᾳ αὐτοῦ· «Εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβήσομαι, ἐπάνω τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ θήσω τὸν θρόνον μου, ἀναβήσομαι ἐπάνω τῶν νεφῶν, ἔσομαι ὅμοιος τῷ Ὑψίστῳ» (Ἡσ. ιδ’ 1314). Ἔσυρε δὲ εἰς τὴν ἀποστασίαν τὸ τρίτον τῶν Ἀγγέλων, ὡς εἶδε τοῦτο εἰς τὴν ἑαυτοῦ ἀποκάλυψιν ὁ ἐπιστήθιος Ἰωάννης. «Καὶ ἡ οὐρὰ αὑτοῦ», λέγει, «σύρει τὸ τρίτον τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἔβαλεν αὐτοὺς εἰς τὴν γῆν» (Ἀποκάλ. ιβ’ 4). Ἐνόσῳ τὰ ταπεινὰ ἐφρόνουν οἱ Πρωτόπλαστοι, ἔμενον εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν ἐτόλμησαν νὰ παραβοῦν τὴν ἐντολὴν αὑτοῦ·