Τῇ Β’ (2ᾳ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ καὶ ΙΟΥΣΤΙΝΗΣ τῆς παρθένου.

Ὁ δὲ θεῖος Κυπριανὸς ξεσχιζόμενος εἰς τὸ πρόσωπον, τοσοῦτον γενναῖος καὶ μεγαλόφρων ἵστατο καὶ μετὰ τοιαύτης ἀνδρείας καὶ μακαριότητος ὡμίλει, ὥστε οἱ περιεστῶτες ἐκ τοῦ σκότους τῆς ἀπιστίας ἐφωτίζοντο εἰς τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ. Διότι μεταξὺ τῶν ἄλλων ἔλεγε πρὸς τὸν κόμητα· «Ἀνόητε καὶ ἀνάξιε τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν, διὰ τὴν ὁποίαν ἐγὼ ἐπιθυμῶ νὰ πάσχω, διατὶ δὲν βλέπεις τὸ ἀληθινὸν φῶς, νὰ ἀφήσῃς τὸ σκότος;». Πρὸς ταῦτα ὁ κόμης λυπούμενος περισσότερον εἶπεν· «Ἐπειδὴ κέρδος νομίζεις τὰς βασάνους, ἐγὼ θὰ σοῦ τὰς πολλαπλασιάσω, διὰ νὰ μὲ εὐγνωμονῇς περισσότερον»· καὶ τότε μὲν προσέταξε νὰ φυλακίσωσι τὸν Κυπριανόν, τὴν δὲ Ἰουστῖναν ἐγκλείσωσιν εἰς τὸ φροντιστήριον τὸ λεγόμενον τῆς Τερεντίνης.

Μετὰ δὲ ὀλίγας ἡμέρας, φέροντες τοὺς Ἁγίους εἰς δευτέραν ἐξέτασιν, τοὺς ἔλεγε μὲ ἡμερότητα· «Μὴ θελήσετε νὰ πιστεύσετε ἄνθρωπον νεκρὸν καὶ νὰ θυσιάσετε τὴν ζωήν σας δι’ ἐκεῖνον, ὅστις δὲν ἠδυνήθη νὰ φυλάξῃ οὔτε τὴν ἰδικήν του». Οἱ Ἅγιοι τοῦ εἶπον· «Δὲν γνωρίζεις, ὅτι ἄνευ θανάτου δὲν ἔρχεται ἡ ἀθανασία; Δὲν ἐννοεῖς τὸ μυστήριον ἐκείνου, ὅστις μὲ τὴν τριήμερον ταφὴν ἐνίκησε τὸν θάνατον; Ἀλλὰ σὺ ἀληθῶς εἶσαι τυφλὸς καὶ παχὺς κατὰ τὸν νοῦν εἰς τὰ μεγάλα καὶ καλά· διὰ τοῦτο καὶ βλέπων δὲν βλέπεις, καὶ ἀνόητος ὢν δὲν θέλεις νὰ ἐννοήσῃς». Πρὸς ταῦτα ὁ κόμης ὀργισθείς, προσέταξε νὰ καυθῇ δυνατὰ τηγάνιον καὶ νὰ βάλουν εἰς αὐτὸ τοὺς Ἁγίους. Πρῶτος λοιπὸν ὁ θεῖος Κυπριανὸς ἀνδρείως ἐπήδησεν ἐντὸς αὐτοῦ, βλέπων δὲ τὴν Ἰουστῖναν δειλιῶσαν καὶ γνωρίζων αὐτὴν ἀπὸ τὸ ἀργὸν περιπάτημα τὴν ἐνεδυνάμωνε διὰ τῶν λόγων του καὶ τῆς ἐνεθύμιζε τὰ πρότερα κατορθώματα, καὶ πῶς ἐνίκησε τοὺς δαίμονας καὶ αὐτὸν ἀπὸ τὴν ἀπιστίαν ἠλευθέρωσεν.

Μὲ τοιούτους λόγους ἐνθαρρύνας τὴν Ἰουστῖναν, καὶ μὲ τὸν τύπον τοῦ Σταυροῦ στερεωθέντες, ἔπεσον ἀμφότεροι οἱ Ἅγιοι ἡσύχως ἐπάνω εἰς τὴν φλόγα τοῦ σιδήρου, ὡς εἰς δρόσον θαυμάσιον. Θαυμάζων δὲ ὁ κριτής, ἔλεγε τὴν ὑπόθεσιν μαγείαν. Ἀθανάσιος δέ τις, συγκάθεδρος καὶ φίλος τοῦ κριτοῦ, εἶπεν· «Ἐγὼ νὰ ἐλέγξω τὴν ἀδυναμίαν τοῦ Χριστοῦ σας». Καὶ εὐθὺς προσευξάμενος εἰς τὸν Δία καὶ τὸν Ἀσκληπιὸν νὰ τὸν βοηθήσωσιν, ἐπήδησεν εἰς τὸ πῦρ. Δὲν ἐπρόφθασεν ὅμως ὁ ἀνόητος νὰ ἐγγίσῃ εἰς αὐτό, καὶ εὐθὺς ἐστερήθη τῆς ζωῆς, λαβὼν τὴν πρέπουσαν τιμωρίαν τῆς ἀγνωσίας του. Οἱ δὲ Ἅγιοι διαμένοντες ἐπὶ πολὺ εἰς τὸ φοβερὸν ἐκεῖνο τηγάνιον, ἦσαν ἐπὶ πολλὰς ὥρας ἀβλαβεῖς καὶ λαμπρυνόμενοι.


Ὑποσημειώσεις

[1] Καρχηδὼν ἡ αἰωνία ἀντίπαλος τῆς ἀρχαίας Ρώμης, ἡ ὀνομαστὴ καὶ περίφημος κατὰ τὴν ἀρχαιότητα, ἦτο παράλιος πόλις τῆς Μεσογείου εἰς τὴν Βόρειον Ἀφρικήν. Σήμερον ἐλάχιστα μόνον ἐρείπια αὐτῆς σῴζονται καὶ μικρὰ πολίχνη πλησίον τῆς Τύνιδος, δεξιὰ τῷ εἰσερχομένῳ εἰς τὸν ὁμώνυμον κόλπον τῆς Τύνιδος. Ἡ Καρχηδὼν λατινιστὶ λέγεται Carthago (Καρθάγκο) καὶ Karthada· ἐξελληνισμένη ἀπόδοσις τῆς λέξεως Carthago εἶναι Καρθαγένη. Ἐκ τούτου προέκυψε ἡ διπλῆ ὀνομασία αὐτῆς, ἀλλὰ καὶ ἡ σύγχυσις πρὸς τὴν ἑτέραν Καρθαγένην, πόλιν εὐρωπαϊκὴν τῆς Νοτίου Ἱσπανίας, ἐν τῇ Μεσογείῳ, ἔναντι τῶν Ἀφρικανικῶν ἀκτῶν, εἰς τὴν ὁποίαν ἐνόμισαν τινὲς ὅτι συνῆλθεν ἡ ἐν Καρθαγένῃ τιτλοφορουμένη μεγάλη Σύνοδος. Ἡ Καρχηδὼν ἢ Καρθαγένη τῆς Βορείου Ἀφρικῆς, λίαν ἐνωρὶς κατέστη σπουδαῖον Χριστιανικὸν κέντρον καὶ ἕδρα Ἀρχιεπισκόπου ὑφ’ ἣν ὑπήγοντο 125 Ἐπισκοπαί. Ἐν αὐτῇ συνῆλθον μεγάλαι τοπικαὶ Σύνοδοι ἀπ’ αὐτοῦ ἔτι τοῦ ἔτους 220, ἐπὶ τοῦ πρώτου Ἐπισκόπου αὐτῆς Ἀγριππίνου, ἄλλαι γνωσταὶ τῶν ὁποίων διεσώθησαν Κανόνες, καὶ ἄλλαι ἄγνωστοι. Ἡ γνωστὴ ἐν ἔτει 256 ἐπὶ Κυπριανοῦ πρώτη Σύνοδος ἀριθμεῖται εἰς σῳζομένας ἐπιστολὰς ἑβδόμη. Ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ Ἁγίου Κυπριανοῦ συνεκλήθησαν δύο ἔτι Σύνοδοι, ἡ μία ἐν ἔτει 258 καὶ ἡ ἑτέρα κατὰ τὸ αὐτὸ ἔτος 258, ἥτις καὶ Κανόνα ἐξέθετο εἰς τὸν ὁποῖον διορίζεται, ὅτι πάντες οἱ αἱρετικοὶ καὶ σχισματικοὶ πρέπει νὰ βαπτίζωνται, καθότι τὸ βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν καὶ σχισματικῶν εἶναι ἄδεκτον (βλ. περὶ τούτων ἐν τῷ Πηδαλίῳ). Ἄλλαι γνωσταὶ ἐν αὐτῇ Σύνοδοι εἶναι αἱ γενόμεναι κατὰ τὰ ἔτη 345-348, 387-390, 396 καὶ ἡ ἐν ἔτει 418 ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ καὶ Ὀνωρίου κατὰ Πελαγίου καὶ Κελεστίνου. Εἰς ταύτην, κατὰ τὸν μέγαν Φώτιον, παρέστησαν 225 Ἐπίσκοποι, εἰς δὲ τὰ πρακτικὰ αὐτῆς ὑπογράφονται 217. Προκαθήμενος ἐν αὐτῇ ἦτο ὁ Καρθαγένης Αὐρήλιος, ὅστις καὶ Πάπας ἐν πολλοῖς τόποις τῶν πρακτικῶν τῆς αὐτῆς Συνόδου ὀνομάζεται. Ὑπ’ αὐτῆς συνετάγησαν ἢ ἐπεκυρώθησαν 141 Κανόνες, οὓς βλέπε ἐν τῷ Πηδαλίῳ.

[2] Ὁ δὲ Θεολόγος Γρηγόριος εἰς τὸ προρρηθὲν ἐγκώμιόν του εἰς τὸν μέγαν Κυπριανὸν λέγει, ὅτι αὐτὸς οὗτος ὁ θεῖος Κυπριανὸς ἦτο ὁ τῆς Ἰουστίνης ἐραστής καὶ οὐχὶ ἄλλος τις, γράφων οὕτω· «Παρθένος τις ἦν κάλλει περίβλεπτος τῶν εὐπατριδῶν καὶ κοσμίων … ταύτης ὁ μέγας ἥλω Κυπριανός, οὐκ οἶδ’ ὅθεν καὶ ὅπως τῆς πάντα ἀσφαλοῦς καὶ κοσμίας. Ψαύουσι γὰρ ὀφθαλμοὶ λίχνοι (περίεργοι) καὶ τῶν ἀψαύστων τὸ προχειρότατον ὀργάνων καὶ ἀπληστότατον. Καὶ οὐχὶ ἥλω μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐπείρα, ὦ τῆς εὐηθείας, εἰ ταύτην συλήσειν ἐλπίζων».

[3] Ὁ Γάλλος εἶναι ποταμὸς τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Βιθυνίας, ὅστις χύνεται εἰς τὸν Σαγγάριον ποταμόν.

[4] Ὁ δὲ θεῖος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος εἰς τὸ ἐγκώμιόν του εἰς τὸν Ἅγιον Κυπριανὸν λέγει καὶ τοῦτο, ὄπερ σχολιάζει ὁ Νικήτας. Δηλαδή, ὅτι τὸ μὲν ὄνομα τοῦ θείου Κυπριανοῦ ἐφημίζετο μετὰ θάνατον ὄχι μόνον ὑπὸ τῶν Χριστιανῶν, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων, τὸ δὲ σῶμα καὶ λείψανον αὐτοῦ, ὅπερ ἐκρύπτετο πρότερον ὑπὸ τῆς Ματρώνης, εἴτε διότι ὁ Θεὸς ἐτίμα τὴν γυναῖκα ὡς φιλόθεον καὶ φιλομάρτυρα, εἴτε διότι ἐδοκίμαζε τοὺς τότε Χριστιανούς, κατὰ πόσον θὰ ζητήσουν τὸ ἅγιον λείψανον, μὴ ὑποφέροντες τὴν στέρησιν αὐτοῦ, ἀπεκαλύφθη ὕστερον ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς ἄλλην γυναῖκα, εἰς τὴν ὁποίαν καὶ παρέδωκε τὸ ἱερὸν λείψανον ἡ Ματρῶνα. Καὶ οὕτως ἐφανερώθη ὁ Ἅγιος καὶ ἐτιμᾶτο παρὰ πάντων, ἂν καὶ αὐτὸς κατεφρόνει τὰς ἀνθρωπίνους τιμὰς καὶ ἠγάπα νὰ λανθάνῃ τοὺς ἀνθρώπους καὶ νὰ μένῃ ἀφανὴς εἰς αὐτούς.