Τῇ Β’ (2ᾳ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ καὶ ΙΟΥΣΤΙΝΗΣ τῆς παρθένου.

Ἀναστᾶσα δὲ ἡ παρθένος περὶ τὴν τρίτην ὥραν τῆς νυκτός, ἵνα ὡς συνήθως προσευχηθῇ, διεθερμαίνετο κατὰ τοὺς νεφρούς, καὶ τὸν πειρασμὸν ἐγνώρισεν, ἐπειδὴ δὲ περισσότερον ἐξήναπτεν αὐτὴν ἡ φλὸξ τῆς ἐπιθυμίας, ἔλεγε βιαζομένη· «Κύριε, παγίδας ἡτοίμασαν τοῖς ποσί μου καὶ κατέκαμψαν τὴν ψυχήν μου» (Ψαλμ. νϛ’ 7)· «ἐν τούτῳ ἔγνων ὅτι τεθέληκάς με (καὶ ἠγάπησάς με), ὅτι οὐ μὴ ἐπιχαρῇ ὁ ἐχθρός μου ἐπ’ ἐμὲ» (Ψαλμ. μ’ 12). «Ἡ ρομφαία αὐτῶν εἰσέλθοι εἰς τὴν καρδίαν αὐτῶν, καὶ τὰ τόξα αὐτῶν συντριβείη» (Ψαλμ. λϛ’ 15). «Διότι ἐγὼ εἰς σὲ τὸν ζῶντα καὶ αἰώνιον Θεὸν μὲ ὃλην μου τὴν ψυχὴν καὶ καρδίαν ἀφιερώθην». Ταῦτα τὰ ὅπλα μετεχειρίσθη ἡ γενναία κατὰ τοῦ δαίμονος, ἔπειτα καὶ τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ ποιήσασα, τὸ φοβερὸν κατὰ τῶν δαιμόνων καὶ ἀνυπομόνητον ὑπ’ αὐτῶν ὃπλον, ἔφυγεν ὁ δαίμων. Ἐπιστρέψας δὲ μὲ μεγάλην ἐντροπὴν καὶ φόβον εἰς τὸν Κυπριανόν, ᾐσχύνετο νὰ εἴπῃ ὅτι ἐνικήθη· ὅμως ἐξεταζόμενος, καὶ μὴ θέλων εἶπε τὴν ἀλήθειαν· «Εἶδα, εἶπε, σημεῖόν τι, καὶ ἔφριξα δυνατὰ καὶ τὴν δύναμίν του δὲν ὑπέφερα».

Οὕτω λοιπὸν καταφρονηθεὶς ἐκεῖνος ὁ δαίμων, ἄλλος δυνατώτερος παρευθὺς ἐκαλεῖτο, ὁ ὁποῖος ἔπαθεν ὅσα ἔπαθε καὶ ὁ πρῶτος· τότε ἦλθεν ἄλλος τρίτος, ὁ ἄρχων καὶ ἐξουσιαστὴς αὐτῶν, καὶ εἶπεν εἰς τὸν Κυπριανὸν νὰ ἔχῃ θάρρος. Ἐπῆγε λοιπὸν οὗτος μὲ τρόπον πανοῦργον, μὲ σχῆμα, λέγω, γυναικὸς καὶ εἶπε τῆς παρθένου ὅτι ἐπέμφθη ἀπὸ τὸν Θεὸν διὰ νὰ συγκατοικοῦν μαζί, νὰ ἀλληλοβοηθῶνται εἰς τὴν ἀρετήν· μετὰ δὲ ταῦτα λέγει πρὸς τὴν Ἰουστῖναν· «Σὲ παρακαλῶ εἰπέ μου, ἂν ὅλαι αἱ γυναῖκες ἐπαρθένευον, τότε κατ’ ἀνάγκην δὲν θὰ ἐχάνοντο οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ τὸν κόσμον;». Ταῦτα ἀκούσασα ἡ Ἰουστῖνα ἠννόησε τὴν ἀπάτην τοῦ δαίμονος, καὶ μὲ τὴν προσευχὴν πάλιν καὶ τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ μετ’ αἰσχύνης καὶ τοῦτον ἀπεδίωξεν. Ἐλθὼν δὲ καὶ οὗτος εἰς τὸν Κυπριανόν, καὶ ἐρωτώμενος, ἐφανέρωσε τὴν ἀλήθειαν, λέγων· «Ὅπου τυπωθῇ τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ, οἱ δαίμονες ἔντρομοι καὶ κατῃσχυμμέντοι φεύγουσι». Ταῦτα ἀκούσας ὁ σοφὸς Κυπριανὸς σοφώτερος ἔγινε, καὶ καταφρονήσας τοὺς δαίμονας, ἀπεστράφη εὐθὺς καὶ τὴν πλάνην καὶ ἐπίστευσεν εἰς τὸν Χριστόν. Διὰ νὰ δώσῃ δὲ περισσοτέραν πληροφορίαν εἰς τὸν Ἐπίσκοπον τοῦ καιροῦ ἐκείνου, Ἄνθιμον λεγόμενον, διηγήθη εἰς αὐτὸν ὅσα εἶδε καὶ ἔμαθε διὰ μέσου τῆς Ἰουστίνης περὶ τῆς δυνάμεως τοῦ Χριστοῦ. Ὁ δὲ Ἐπίσκοπος κατηχήσας αὐτὸν καὶ εὐλογήσας ἀπέλυσεν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Καρχηδὼν ἡ αἰωνία ἀντίπαλος τῆς ἀρχαίας Ρώμης, ἡ ὀνομαστὴ καὶ περίφημος κατὰ τὴν ἀρχαιότητα, ἦτο παράλιος πόλις τῆς Μεσογείου εἰς τὴν Βόρειον Ἀφρικήν. Σήμερον ἐλάχιστα μόνον ἐρείπια αὐτῆς σῴζονται καὶ μικρὰ πολίχνη πλησίον τῆς Τύνιδος, δεξιὰ τῷ εἰσερχομένῳ εἰς τὸν ὁμώνυμον κόλπον τῆς Τύνιδος. Ἡ Καρχηδὼν λατινιστὶ λέγεται Carthago (Καρθάγκο) καὶ Karthada· ἐξελληνισμένη ἀπόδοσις τῆς λέξεως Carthago εἶναι Καρθαγένη. Ἐκ τούτου προέκυψε ἡ διπλῆ ὀνομασία αὐτῆς, ἀλλὰ καὶ ἡ σύγχυσις πρὸς τὴν ἑτέραν Καρθαγένην, πόλιν εὐρωπαϊκὴν τῆς Νοτίου Ἱσπανίας, ἐν τῇ Μεσογείῳ, ἔναντι τῶν Ἀφρικανικῶν ἀκτῶν, εἰς τὴν ὁποίαν ἐνόμισαν τινὲς ὅτι συνῆλθεν ἡ ἐν Καρθαγένῃ τιτλοφορουμένη μεγάλη Σύνοδος. Ἡ Καρχηδὼν ἢ Καρθαγένη τῆς Βορείου Ἀφρικῆς, λίαν ἐνωρὶς κατέστη σπουδαῖον Χριστιανικὸν κέντρον καὶ ἕδρα Ἀρχιεπισκόπου ὑφ’ ἣν ὑπήγοντο 125 Ἐπισκοπαί. Ἐν αὐτῇ συνῆλθον μεγάλαι τοπικαὶ Σύνοδοι ἀπ’ αὐτοῦ ἔτι τοῦ ἔτους 220, ἐπὶ τοῦ πρώτου Ἐπισκόπου αὐτῆς Ἀγριππίνου, ἄλλαι γνωσταὶ τῶν ὁποίων διεσώθησαν Κανόνες, καὶ ἄλλαι ἄγνωστοι. Ἡ γνωστὴ ἐν ἔτει 256 ἐπὶ Κυπριανοῦ πρώτη Σύνοδος ἀριθμεῖται εἰς σῳζομένας ἐπιστολὰς ἑβδόμη. Ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ Ἁγίου Κυπριανοῦ συνεκλήθησαν δύο ἔτι Σύνοδοι, ἡ μία ἐν ἔτει 258 καὶ ἡ ἑτέρα κατὰ τὸ αὐτὸ ἔτος 258, ἥτις καὶ Κανόνα ἐξέθετο εἰς τὸν ὁποῖον διορίζεται, ὅτι πάντες οἱ αἱρετικοὶ καὶ σχισματικοὶ πρέπει νὰ βαπτίζωνται, καθότι τὸ βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν καὶ σχισματικῶν εἶναι ἄδεκτον (βλ. περὶ τούτων ἐν τῷ Πηδαλίῳ). Ἄλλαι γνωσταὶ ἐν αὐτῇ Σύνοδοι εἶναι αἱ γενόμεναι κατὰ τὰ ἔτη 345-348, 387-390, 396 καὶ ἡ ἐν ἔτει 418 ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ καὶ Ὀνωρίου κατὰ Πελαγίου καὶ Κελεστίνου. Εἰς ταύτην, κατὰ τὸν μέγαν Φώτιον, παρέστησαν 225 Ἐπίσκοποι, εἰς δὲ τὰ πρακτικὰ αὐτῆς ὑπογράφονται 217. Προκαθήμενος ἐν αὐτῇ ἦτο ὁ Καρθαγένης Αὐρήλιος, ὅστις καὶ Πάπας ἐν πολλοῖς τόποις τῶν πρακτικῶν τῆς αὐτῆς Συνόδου ὀνομάζεται. Ὑπ’ αὐτῆς συνετάγησαν ἢ ἐπεκυρώθησαν 141 Κανόνες, οὓς βλέπε ἐν τῷ Πηδαλίῳ.

[2] Ὁ δὲ Θεολόγος Γρηγόριος εἰς τὸ προρρηθὲν ἐγκώμιόν του εἰς τὸν μέγαν Κυπριανὸν λέγει, ὅτι αὐτὸς οὗτος ὁ θεῖος Κυπριανὸς ἦτο ὁ τῆς Ἰουστίνης ἐραστής καὶ οὐχὶ ἄλλος τις, γράφων οὕτω· «Παρθένος τις ἦν κάλλει περίβλεπτος τῶν εὐπατριδῶν καὶ κοσμίων … ταύτης ὁ μέγας ἥλω Κυπριανός, οὐκ οἶδ’ ὅθεν καὶ ὅπως τῆς πάντα ἀσφαλοῦς καὶ κοσμίας. Ψαύουσι γὰρ ὀφθαλμοὶ λίχνοι (περίεργοι) καὶ τῶν ἀψαύστων τὸ προχειρότατον ὀργάνων καὶ ἀπληστότατον. Καὶ οὐχὶ ἥλω μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐπείρα, ὦ τῆς εὐηθείας, εἰ ταύτην συλήσειν ἐλπίζων».

[3] Ὁ Γάλλος εἶναι ποταμὸς τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Βιθυνίας, ὅστις χύνεται εἰς τὸν Σαγγάριον ποταμόν.

[4] Ὁ δὲ θεῖος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος εἰς τὸ ἐγκώμιόν του εἰς τὸν Ἅγιον Κυπριανὸν λέγει καὶ τοῦτο, ὄπερ σχολιάζει ὁ Νικήτας. Δηλαδή, ὅτι τὸ μὲν ὄνομα τοῦ θείου Κυπριανοῦ ἐφημίζετο μετὰ θάνατον ὄχι μόνον ὑπὸ τῶν Χριστιανῶν, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων, τὸ δὲ σῶμα καὶ λείψανον αὐτοῦ, ὅπερ ἐκρύπτετο πρότερον ὑπὸ τῆς Ματρώνης, εἴτε διότι ὁ Θεὸς ἐτίμα τὴν γυναῖκα ὡς φιλόθεον καὶ φιλομάρτυρα, εἴτε διότι ἐδοκίμαζε τοὺς τότε Χριστιανούς, κατὰ πόσον θὰ ζητήσουν τὸ ἅγιον λείψανον, μὴ ὑποφέροντες τὴν στέρησιν αὐτοῦ, ἀπεκαλύφθη ὕστερον ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς ἄλλην γυναῖκα, εἰς τὴν ὁποίαν καὶ παρέδωκε τὸ ἱερὸν λείψανον ἡ Ματρῶνα. Καὶ οὕτως ἐφανερώθη ὁ Ἅγιος καὶ ἐτιμᾶτο παρὰ πάντων, ἂν καὶ αὐτὸς κατεφρόνει τὰς ἀνθρωπίνους τιμὰς καὶ ἠγάπα νὰ λανθάνῃ τοὺς ἀνθρώπους καὶ νὰ μένῃ ἀφανὴς εἰς αὐτούς.