Τῇ Β’ (2ᾳ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ καὶ ΙΟΥΣΤΙΝΗΣ τῆς παρθένου.

Ὁ δὲ Ἀγλαΐδας, τούτους ἰδὼν καὶ φοβηθείς, καὶ περισσότερον αἰσχυνθείς, ἀπὸ τὴν ἐντροπήν του ἔφυγεν. Ἡ δὲ κόρη ἔπτυεν αὐτὸν καὶ ὕβριζεν, ἐκεῖνος δὲ οὐδὲ οὓτως ἐπαύετο ἀπὸ τὴν μανίαν τοῦ ἔρωτος, ἀλλ’ ἐτεχνεύετο καὶ ἄλλας μηχανουργίας κρυφίως, καὶ τέλος κατέφυγεν εἰς τὸν Κυπριανόν, ὅστις, ὡς εἴπομεν, εἶχε σπουδάσει τὴν φιλοσοφίαν καὶ τὴν μαγικὴν τέχνην καὶ εἶχε φθάσει εἰς τὸ ἄκρον καὶ τῶν δύο τούτων, διὰ τὴν μεγάλην ὀξύτητα τοῦ νοός του. Μέγας δὲ γενόμενος ἠθέλησε νὰ ἔλθῃ καὶ εἰς τὴν Ἀντιόχειαν, διὰ νὰ δείξῃ καὶ ἐκεῖ τὴν δόξαν τῆς σοφίας του [2].

Ἐλθὼν λοιπὸν ὁ Ἀγλαΐδας εἰς τὸν Κυπριανὸν διηγήθη εἰς αὐτὸν τὴν συμφοράν του καὶ τὸ πάθος του, καὶ ὃτι πᾶσαν τέχνην καὶ μηχανὴν μεταχειρισθεὶς δὲν εὗρε καμμίαν ἰατρείαν καὶ θεραπείαν τοῦ κακοῦ, ἐπειδὴ ἡ παρθένος εἰς ὃλα τὸν ἐνίκησεν. Ὕστερον τοῦ εἶπε καὶ τοῦτο· «Σὺ μόνος ἔμεινες παρηγορία τῆς συμφορᾶς μου, καὶ εἰς σὲ θαρρῶν δὲν ἐθανατώθην· πολὺν δὲ πλοῦτον καὶ χρυσίον θέλω σοῦ χαρίσει, ἂν εὕρω θεραπείαν διὰ τῶν ἐνεργειῶν σου!». Ὑπήκουσεν ὁ Κυπριανὸς ὑποσχεθεὶς νὰ τοῦ καταπαύσῃ ταχέως τὴν λύπην. Οὕτω λοιπὸν ὁ μὲν Ἀγλαΐδας ἀνεχώρησε χαίρων καὶ εὐφραινόμενος, ἐλπίζων συντόμως νὰ λάβῃ εἰς χεῖράς του τὴν παρθένον. Ὁ δὲ Κυπριανὸς εὐθὺς ἐφώναξεν ἕνα πονηρὸν δαιμόνιον, ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα εἶχον συνήθειαν νὰ τὸν ὑπηρετοῦν εἰς τοιαῦτα αἰσχρὰ καὶ ἀνόσια ἔργα, καὶ τοῦ εἶπεν· «Ἐὰν δυνηθῇς νὰ τελειώσῃς τὸ πρόσταγμά μου, θέλω σὲ προτιμήσει ἀπὸ ὅλα τὰ δαιμόνια».

Τὸ δὲ δαιμόνιον εὐθὺς μὲ τὴν συνηθισμένην του ὑπερηφάνειαν ἀποκρινόμενον ἔλεγε· «Καὶ ποῖον ἔργον εἶναι εἰς ἐμὲ δύσκολον νὰ τὸ κάμω, ὅταν θέλω; ἐγὼ πολλὰς φορὰς καὶ πόλεις ὁλοκλήρους κατέσεισα καὶ ἠρήμωσα, πολλοὺς υἱοὺς πατροκτόνους ἔκαμα, ἀδελφοὺς καὶ ἀνδρόγυνα εἰς ἔχθραν ἀφιλίωτον ἔφερα, πολλοὺς θέλοντας νὰ παρθενεύουν ἠμπόδισα, Μοναχούς, οἱ ὁποῖοι εἰς ὄρη καὶ σπήλαια κατῴκουν μὲ νηστείας πολλὰς ὡς ἄσαρκοι, ἐπιθυμίαν σαρκὸς τοὺς ἔσπειρα καὶ ἡδονὰς νὰ ἐπιθυμήσουν παρεκίνησα· ἄλλους οἱ ὁποῖοι ἤθελον νὰ ἀπαρνηθῶσι τὰ γήϊνα καὶ τὰ σαρκικὰ ὅλα εἰς τὰ ὁποῖα ἡμεῖς χαιρόμεθα, καὶ θέλοντες νὰ ἀρχίσουν τὴν ἀρετήν, ἐγὼ τοὺς κατέπεισα νὰ ἀφήσουν τοὺς τοιούτους λογισμούς, καὶ νὰ ἐπιθυμοῦν τὰ γήϊνα. Ὅμως τί πρέπει νὰ λέγω πολλά; τὰ πράγματα θέλουν δείξει ποῖος εἶμαι· λάβε λοιπὸν τοῦτο τὸ πλῆρες ἀγγεῖον καὶ ράντισον τὸν οἶκον τῆς παρθένου, καὶ ἂν δὲν σὲ ὑπακούσῃ, ὦ Κυπριανέ, καταφρόνησόν με καὶ ὡς ἀδύνατον ἔχε με». Ἐγένοντο λοιπὸν ταῦτα τοιουτοτρόπως.


Ὑποσημειώσεις

[1] Καρχηδὼν ἡ αἰωνία ἀντίπαλος τῆς ἀρχαίας Ρώμης, ἡ ὀνομαστὴ καὶ περίφημος κατὰ τὴν ἀρχαιότητα, ἦτο παράλιος πόλις τῆς Μεσογείου εἰς τὴν Βόρειον Ἀφρικήν. Σήμερον ἐλάχιστα μόνον ἐρείπια αὐτῆς σῴζονται καὶ μικρὰ πολίχνη πλησίον τῆς Τύνιδος, δεξιὰ τῷ εἰσερχομένῳ εἰς τὸν ὁμώνυμον κόλπον τῆς Τύνιδος. Ἡ Καρχηδὼν λατινιστὶ λέγεται Carthago (Καρθάγκο) καὶ Karthada· ἐξελληνισμένη ἀπόδοσις τῆς λέξεως Carthago εἶναι Καρθαγένη. Ἐκ τούτου προέκυψε ἡ διπλῆ ὀνομασία αὐτῆς, ἀλλὰ καὶ ἡ σύγχυσις πρὸς τὴν ἑτέραν Καρθαγένην, πόλιν εὐρωπαϊκὴν τῆς Νοτίου Ἱσπανίας, ἐν τῇ Μεσογείῳ, ἔναντι τῶν Ἀφρικανικῶν ἀκτῶν, εἰς τὴν ὁποίαν ἐνόμισαν τινὲς ὅτι συνῆλθεν ἡ ἐν Καρθαγένῃ τιτλοφορουμένη μεγάλη Σύνοδος. Ἡ Καρχηδὼν ἢ Καρθαγένη τῆς Βορείου Ἀφρικῆς, λίαν ἐνωρὶς κατέστη σπουδαῖον Χριστιανικὸν κέντρον καὶ ἕδρα Ἀρχιεπισκόπου ὑφ’ ἣν ὑπήγοντο 125 Ἐπισκοπαί. Ἐν αὐτῇ συνῆλθον μεγάλαι τοπικαὶ Σύνοδοι ἀπ’ αὐτοῦ ἔτι τοῦ ἔτους 220, ἐπὶ τοῦ πρώτου Ἐπισκόπου αὐτῆς Ἀγριππίνου, ἄλλαι γνωσταὶ τῶν ὁποίων διεσώθησαν Κανόνες, καὶ ἄλλαι ἄγνωστοι. Ἡ γνωστὴ ἐν ἔτει 256 ἐπὶ Κυπριανοῦ πρώτη Σύνοδος ἀριθμεῖται εἰς σῳζομένας ἐπιστολὰς ἑβδόμη. Ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ Ἁγίου Κυπριανοῦ συνεκλήθησαν δύο ἔτι Σύνοδοι, ἡ μία ἐν ἔτει 258 καὶ ἡ ἑτέρα κατὰ τὸ αὐτὸ ἔτος 258, ἥτις καὶ Κανόνα ἐξέθετο εἰς τὸν ὁποῖον διορίζεται, ὅτι πάντες οἱ αἱρετικοὶ καὶ σχισματικοὶ πρέπει νὰ βαπτίζωνται, καθότι τὸ βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν καὶ σχισματικῶν εἶναι ἄδεκτον (βλ. περὶ τούτων ἐν τῷ Πηδαλίῳ). Ἄλλαι γνωσταὶ ἐν αὐτῇ Σύνοδοι εἶναι αἱ γενόμεναι κατὰ τὰ ἔτη 345-348, 387-390, 396 καὶ ἡ ἐν ἔτει 418 ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ καὶ Ὀνωρίου κατὰ Πελαγίου καὶ Κελεστίνου. Εἰς ταύτην, κατὰ τὸν μέγαν Φώτιον, παρέστησαν 225 Ἐπίσκοποι, εἰς δὲ τὰ πρακτικὰ αὐτῆς ὑπογράφονται 217. Προκαθήμενος ἐν αὐτῇ ἦτο ὁ Καρθαγένης Αὐρήλιος, ὅστις καὶ Πάπας ἐν πολλοῖς τόποις τῶν πρακτικῶν τῆς αὐτῆς Συνόδου ὀνομάζεται. Ὑπ’ αὐτῆς συνετάγησαν ἢ ἐπεκυρώθησαν 141 Κανόνες, οὓς βλέπε ἐν τῷ Πηδαλίῳ.

[2] Ὁ δὲ Θεολόγος Γρηγόριος εἰς τὸ προρρηθὲν ἐγκώμιόν του εἰς τὸν μέγαν Κυπριανὸν λέγει, ὅτι αὐτὸς οὗτος ὁ θεῖος Κυπριανὸς ἦτο ὁ τῆς Ἰουστίνης ἐραστής καὶ οὐχὶ ἄλλος τις, γράφων οὕτω· «Παρθένος τις ἦν κάλλει περίβλεπτος τῶν εὐπατριδῶν καὶ κοσμίων … ταύτης ὁ μέγας ἥλω Κυπριανός, οὐκ οἶδ’ ὅθεν καὶ ὅπως τῆς πάντα ἀσφαλοῦς καὶ κοσμίας. Ψαύουσι γὰρ ὀφθαλμοὶ λίχνοι (περίεργοι) καὶ τῶν ἀψαύστων τὸ προχειρότατον ὀργάνων καὶ ἀπληστότατον. Καὶ οὐχὶ ἥλω μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐπείρα, ὦ τῆς εὐηθείας, εἰ ταύτην συλήσειν ἐλπίζων».

[3] Ὁ Γάλλος εἶναι ποταμὸς τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Βιθυνίας, ὅστις χύνεται εἰς τὸν Σαγγάριον ποταμόν.

[4] Ὁ δὲ θεῖος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος εἰς τὸ ἐγκώμιόν του εἰς τὸν Ἅγιον Κυπριανὸν λέγει καὶ τοῦτο, ὄπερ σχολιάζει ὁ Νικήτας. Δηλαδή, ὅτι τὸ μὲν ὄνομα τοῦ θείου Κυπριανοῦ ἐφημίζετο μετὰ θάνατον ὄχι μόνον ὑπὸ τῶν Χριστιανῶν, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων, τὸ δὲ σῶμα καὶ λείψανον αὐτοῦ, ὅπερ ἐκρύπτετο πρότερον ὑπὸ τῆς Ματρώνης, εἴτε διότι ὁ Θεὸς ἐτίμα τὴν γυναῖκα ὡς φιλόθεον καὶ φιλομάρτυρα, εἴτε διότι ἐδοκίμαζε τοὺς τότε Χριστιανούς, κατὰ πόσον θὰ ζητήσουν τὸ ἅγιον λείψανον, μὴ ὑποφέροντες τὴν στέρησιν αὐτοῦ, ἀπεκαλύφθη ὕστερον ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς ἄλλην γυναῖκα, εἰς τὴν ὁποίαν καὶ παρέδωκε τὸ ἱερὸν λείψανον ἡ Ματρῶνα. Καὶ οὕτως ἐφανερώθη ὁ Ἅγιος καὶ ἐτιμᾶτο παρὰ πάντων, ἂν καὶ αὐτὸς κατεφρόνει τὰς ἀνθρωπίνους τιμὰς καὶ ἠγάπα νὰ λανθάνῃ τοὺς ἀνθρώπους καὶ νὰ μένῃ ἀφανὴς εἰς αὐτούς.