Τῇ ΚΘ’ (29ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς Ἁγίας Ὁσιομάρτυρος ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ τῆς Ρωμαίας.

Ἡ δὲ Αγία ἀπεκρίνατο· «Ἐγώ, ὦ ἡγεμών, τὴν γύμνωσιν ταύτην τοῦ σώματος δὲν τὴν ἔχω δι’ αἰσχύνην, ἀλλὰ διὰ καλλωπισμὸν καὶ μάλιστα λαμπρότατόν τε καὶ εὐπρεπέστατον· διότι, ἐκδυθεῖσα τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον, ἐπιθυμῶ νὰ ἐνδυθῶ τὸν νέον μὲ δικαιοσύνην καὶ ἀλήθειαν· ὅθεν εἶμαι ἕτοιμος νὰ λάβω καὶ αὐτὸν τὸν θάνατον, μὲ τὸν ὁποῖον μὲ ἐφοβέρισας, διότι ἔχω αὐτὸν πολλὰ ποθεινότατον. Ἐὰν δὲ καὶ τὰ μέλη μου κατακόψῃς, ὠμότατε δικαστά, καὶ ἐκριζώσῃς τὴν γλῶσσαν, τοὺς ὀδόντας καὶ τοὺς ὄνυχας, τότε μᾶλλον θὰ μὲ εὐεργετήσῃς περισσότερον. Ὅλην ἐμαυτὴν χρεωστῶ εἰς τὸν Δημιουργὸν καὶ Σωτῆρά μου καὶ τοῦτον ποθῶ νὰ δοξασθῇ εἰς ὅλα τὰ μέλη μου, ἔτι δὲ νὰ παραστήσω αὐτὰ εἰς αὐτὸν κεκαλλωπισμένα μὲ τὸν στολισμὸν τῆς ὁμολογίας».

Αὐτὰ καὶ ἕτερα ὅμοια εἶπεν ἡ Ἁγία, διὰ νὰ θυμωθῇ ὁ δικαστής, νὰ μὴ τὴν λυπηθῇ καὶ τὴν ἀφήσῃ ἀτιμώρητον και στερηθῇ τῶν στεφάνων τῆς ἀθλήσεως. Θαυμάσας λοιπὸν ὁ ἄρχων καὶ ὅλον τὸ θέατρον τοσαύτην παρρησίαν μιᾶς παρθένου, ἀφῆκε τὰς κολακείας καὶ ἐπιχειρίζεται τὰς τιμωρίας καὶ δεινὰ κολαστήρια. Ὅθεν προστάσσει νὰ καρφώσωσιν εἰς τὴν γῆν τέσσαρας πασσάλους ἐπάνω εἰς τοὺς ὁποίους τὴν ἐτάνυσαν καὶ τὴν ἐκρέμασαν ἀντιστρόφως καὶ κάτωθεν μὲν εἶχον πῦρ μὲ ἔλαιον, πίσσαν, θεῖον καὶ ἄλλα ὅμοια, μὲ τὰ ὁποῖα κατεφλέγοντο τὸ στῆθος, ἡ κοιλία καὶ τὰ σπλάγχνα της, ἄνωθεν δὲ τὴν ἔδερον εἰς τὴν ράχιν μὲ ράβδους οἱ ἄσπλαγχνοι. Οὕτω λοιπὸν ἔπασχεν ἡ ἀείμνηστος βασανιζομένη ὥραν πολλήν, ἦτο δὲ ἡ ράχις καὶ ὅλα τὰ νῶτά της καταξεσχισμένα ἀπὸ τοὺς ραβδισμούς· ἔμπροσθεν δὲ κατεφλέγοντο αἱ σάρκες, αἱ φλέβες καὶ τὸ αἷμα, εἶχε δὲ τόσην ὀδύνην καὶ πόνους, ὥστε εἶναι ἀδύνατον νὰ τὰ περιγράψῃ τις, ἀλλὰ καὶ μόνον εἰς τὸ ἄκουσμα τοιούτων βασάνων δειλιᾷ καὶ θαυμάζει πᾶς ἄνθρωπος. Ἀλλ’ ἡ Μάρτυς (ὤ ψυχῆς γενναίας ὄντως διὰ Χριστὸν καὶ ἀναγκῶν τῆς φύσεως ὑψηλοτέρας!) μὲ τὴν εὐχὴν μόνην, ὥσπερ μὲ δρόσον τινά, ἔσβυνε τὴν σφοδρότητα τοῦ πυρὸς ἐνθυμουμένη τὰ παλαιὰ τοῦ Θεοῦ θαυμάσια, ἐπειδὴ εἶχε πολλὴν σύνεσιν καὶ σοφίαν τῶν θείων Γραφῶν καὶ οὕτως ἐλάφρυνε τὰς ὀδύνας της.

Τὸ δὲ ἄγριον καὶ ἀπάνθρωπον ἐκεῖνο θηρίον, ὁ βασιλεύς, ἰδὸν ὅτι δὲν ἐδειλίασε τοσαύτας βασάνους, προστάσσει νὰ τὴν δέσωσιν εἰς τροχόν· καὶ εὐθὺς ἐγένετο ἔργον ὁ λόγος του, γυρίζων δὲ ὁ τροχὸς διά τινος μηχανῆς συνέτριψε τὰ ὀστᾶ τῆς Ἁγίας, τὰ νεῦρα καὶ οἱ ἁρμοὶ ἐτανύοντο καὶ ὅλη, φεῦ! ἡ πλάσις τοῦ σώματος μετετοπίσθη ἀπὸ τὴν φυσικὴν ἁρμονίαν καὶ ἔμεινεν ἐλεεινὸν θέαμα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὑπάρχει δὲ καὶ τρίτη Μάρτυς Ἀναστασία ἀπὸ τὴν Ρώμην περὶ ἧς βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 616.

[2] Βλέπε ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Σύγχυσις ὑφίσταται μεταξὺ τῶν διαφόρων πηγῶν περὶ τοῦ βασιλέως εἰς τοὺς χρόνους τοῦ ὁποίου ἐμαρτύρησεν ἡ Ἁγία αὕτη Ἀναστασία. Ὁ μὲν Συμεὼν ὁ Μεταφραστὴς γράφει ἐνταῦθα ὅτι βασιλεὺς ἦτο ὁ Διοκλητιανός, ἐν τῷ Συναξαρίῳ ὅμως τῆς Ἁγίας γράφεται ὅτι ἦτο ὁ Δέκιος καὶ ὁ Οὐαλεριανός· τοῦτ’ αὐτὸ λέγει καὶ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Ἐν τῷ Ὡρολογίῳ γράφεται ὅτι ἡ Ἁγία ἤθλησεν ἐν ταῖς ἡμέραις Οὐαλεριανοῦ καὶ Γαλιηνοῦ ἐν ἔτει 256. Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἕτερον Μαρτύριον τῆς Ἁγίας Ἑλληνικόν, εὑρισκόμενον καὶ αὐτὸ ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, οὗ ἡ ἀρχή· «Κατὰ τοὺς καιροὺς τοῦ παρανόμου καὶ ἀσεβοῦς Διοκλητιανοῦ τοῦ βασιλέως καὶ τοῦ συγκαθέδρου αὐτοῦ Βαλεριανοῦ». Τὴν σύγχυσιν ἐπιτείνει τὸ γεγονὸς ὅτι καὶ ἕτεραι δύο Μάρτυρες φέρουσαι τὸ ὄνομα Ἀναστασία, κατάγονται ἐκ Ρώμης, ἀθλήσασαι κατὰ τὸν αὐτὸν περίπου χρόνον. Ἡ μία ἐξ αὐτῶν εἶναι ἡ κατὰ τὴν ιβʹ (12ην) τοῦ παρόντος Ὀκτωβρίου ἑορταζομένη (βλ. σελ. 267 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου), ἀθλήσασα ἐπὶ Δεκίου, περὶ τῆς ὁποίας ὑποστηρίζουσί τινες, ὅτι εἶναι ἡ αὐτὴ μετὰ τῆς σήμερον ἑορταζομένης λόγῳ ταυτότητος τῆς ἰδιότητος ἑκάστης καὶ τῶν συνθηκῶν τοῦ Μαρτυρίου ἀμφοτέρων, καὶ ἡ ἑτέρα εἶναι ἡ κατὰ τὴν κβʹ (22αν) Δεκεμβρίου ἑορταζομένη ἡ ἐπονομαζομένη Φαρμακολύτρια (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας») ἀθλήσασα ἐπὶ Διοκλητιανοῦ. Τινὲς μάλιστα ἐκ τῶν νεωτέρων κριτικῶν φθάνουσιν εἰς τὸ νὰ ὑποστηρίζωσιν, ὅτι καὶ αἱ τρεῖς εἶναι μία καὶ ἡ αὐτή, πλανῶνται ὅμως εἰς τοῦτο, διότι σαφῶς διαφέρουσιν αἱ συνθῆκαι τῆς Φαρμακολυτρίας ἀπὸ τὰς τῶν ἄλλων δύο. Καὶ ταῦτα μὲν οὕτως· ἡμεῖς δὲ ἀκολουθοῦμεν ἐνταῦθα τὴν ὑπὸ τῶν Συναξαριστῶν παρεχομένην πληροφορίαν.