Τῇ ΚΘ’ (29ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς Ἁγίας Ὁσιομάρτυρος ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ τῆς Ρωμαίας.

Βλέπων δὲ ὁ μισόκαλος ὅτι μὲ τὸν τρόπον τοῦτον δὲν ἠδυνήθη νὰ νικήσῃ, ἐπεχείρησε καὶ ἄλλην ἐπιβουλὴν ὁ τρισάθλιος, ἤτοι ἐφανέρωσεν αὐτὴν εἰς τοὺς ὑπηρέτας τῆς ἀσεβείας καὶ διακόνους του, οἵτινες εἶχον τὸν καιρὸν ἐκεῖνον πόθον πολὺν καὶ ἐπιμέλειαν νὰ βασανίζωσι τοὺς Χριστιανοὺς μὲ διάφορα κολαστήρια. Δραμόντες λοιπὸν οὗτοι ἀνήγγειλαν πρὸς τὸν ἡγεμόνα Πρόβον, ὅτι ἡ Ἀναστασία οὔτε τοὺς θεοὺς αὐτῶν προσεκύνει, οὔτε τοὺς βασιλεῖς ἐσέβετο, ἀλλὰ ἐκήρυττε τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀληθῆ καὶ Ποιητὴν πάσης τῆς κτίσεως. Συνάξας λοιπὸν ὁ Πρόβος πολυάνθρωπον θέατρον, προστάσσει νὰ φέρωσιν ἐκεῖ τὴν μακαρίαν, οἱ δὲ ὑπηρέται ἀπῆλθον εὐθὺς μὲ μεγάλην ὁρμὴν εἰς τὸ Μοναστήριον καὶ θραύσαντες τὰς θύρας εἰσῆλθον μετὰ ἀναισχυντίας, ζητοῦντες τὴν Ἀναστασίαν ἐξ ὀνόματος. Ἡ δὲ διδάσκαλος αὐτῆς Σοφία, ἰδοῦσα τὴν μανίαν τῶν στρατιωτῶν, ἐγνώρισε τὴν αἰτίαν καὶ τοὺς παρεκάλεσε νὰ ἀναμείνωσιν ὀλίγην ὥραν. Λαβοῦσα δὲ τὴν Ἀναστασίαν μετὰ δακρύων, ἀπῆλθον κρυφίως εἰς τὸ θυσιαστήριον καὶ λέγει πρὸς αὐτὴν τοιαῦτα ἔμπροσθεν τῆς ἱερᾶς Εἰκόνος τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ:

«Ἐγώ, ἠγαπημένη μου θύγατερ, ἀπὸ τὴν ὥραν, κατὰ τὴν ὁποίαν σὲ ἀνεδέχθην, δὲν ἠμέλησα οὐδόλως νὰ σὲ διδάσκω εἰς τὴν κατὰ Θεὸν πολιτείαν, καὶ τώρα ἔφθασες εἰς ἡλικίαν τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. Ὕπαγε λοιπὸν πρὸς αὐτὸν ἀγαλλιωμένη, διότι μὲ αὐτὸν σὲ νυμφεύω σήμερον, εἰς αὐτὸν σὲ προσάγω καὶ εἰς αὐτὸν σὲ παραδίδω νὰ σὲ δεχθῇ διὰ νύμφην του ἄφθορον. Ἰδοὺ καὶ Νυμφὼν εὐπρεπής, καὶ ὁ καλῶν ἀψευδής, καὶ παρίστανται οἱ Ἅγιοι Ἄγγελοι νὰ σὲ ὁδηγήσωσιν ὡς νύμφην Χριστοῦ εἰς τοὺς οὐρανίους θαλάμους, νὰ ἀγάλλησαι καὶ νὰ συνευφραίνησαι μετ’ αὐτοῦ πάντοτε, εἰς τὴν εὐφροσύνην ἐκείνην τὴν ἀνεκλάλητον. Βάδισον τὴν στενὴν τοῦ Μαρτυρίου καὶ τεθλιμμένην ὁδόν, ὅτι δι’ αὐτῆς ὑπάγει εἰς τὴν εὐρυχωρίαν καὶ τὴν αἰώνιον ἀναψυχὴν ἡ ψυχή σου· ἐπειδὴ πρέπον εἶναι καὶ δίκαιον ὄχι μόνον βασανιστήρια πάνδεινα νὰ ὑπομείνωμεν διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν τὸν θάνατον νὰ λάβωμεν ἀγαλλιώμενοι, διότι, ἐὰν αὐτὸς ὁ Κύριός μας καὶ Δεσπότης ἀπέθανε δι’ ἡμᾶς, πῶς νὰ μὴ μιμηθῶμεν καὶ ἡμεῖς προθύμως τὸν ἐκείνου διὰ τὴν σωτηρίαν μας θάνατον; Μάλιστα, ἠγαπημένη μου θύγατερ, δὲν λογίζεται θάνατος τὸ νὰ ἀποθάνῃς διὰ τὸν Χριστόν, ἀλλὰ εὐφροσύνη, χαρά, ἡδονή, λαμπρότης καὶ ἀγαλλίασις, φῶς τοῦ φωτὸς τούτου γλυκύτερόν τε καὶ ὡραιότερον καὶ διάβασις καὶ μετάστασις ἀπὸ τὰ φθαρτὰ καὶ πρόσκαιρα εἰς τὰ ἄφθαρτα καὶ αἰώνια, ἀπὸ τὰ λυπηρὰ καὶ παμμόχθηρα, εἰς τὰ χρηστότερα καὶ χαρμόσυνα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὑπάρχει δὲ καὶ τρίτη Μάρτυς Ἀναστασία ἀπὸ τὴν Ρώμην περὶ ἧς βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 616.

[2] Βλέπε ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Σύγχυσις ὑφίσταται μεταξὺ τῶν διαφόρων πηγῶν περὶ τοῦ βασιλέως εἰς τοὺς χρόνους τοῦ ὁποίου ἐμαρτύρησεν ἡ Ἁγία αὕτη Ἀναστασία. Ὁ μὲν Συμεὼν ὁ Μεταφραστὴς γράφει ἐνταῦθα ὅτι βασιλεὺς ἦτο ὁ Διοκλητιανός, ἐν τῷ Συναξαρίῳ ὅμως τῆς Ἁγίας γράφεται ὅτι ἦτο ὁ Δέκιος καὶ ὁ Οὐαλεριανός· τοῦτ’ αὐτὸ λέγει καὶ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Ἐν τῷ Ὡρολογίῳ γράφεται ὅτι ἡ Ἁγία ἤθλησεν ἐν ταῖς ἡμέραις Οὐαλεριανοῦ καὶ Γαλιηνοῦ ἐν ἔτει 256. Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἕτερον Μαρτύριον τῆς Ἁγίας Ἑλληνικόν, εὑρισκόμενον καὶ αὐτὸ ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, οὗ ἡ ἀρχή· «Κατὰ τοὺς καιροὺς τοῦ παρανόμου καὶ ἀσεβοῦς Διοκλητιανοῦ τοῦ βασιλέως καὶ τοῦ συγκαθέδρου αὐτοῦ Βαλεριανοῦ». Τὴν σύγχυσιν ἐπιτείνει τὸ γεγονὸς ὅτι καὶ ἕτεραι δύο Μάρτυρες φέρουσαι τὸ ὄνομα Ἀναστασία, κατάγονται ἐκ Ρώμης, ἀθλήσασαι κατὰ τὸν αὐτὸν περίπου χρόνον. Ἡ μία ἐξ αὐτῶν εἶναι ἡ κατὰ τὴν ιβʹ (12ην) τοῦ παρόντος Ὀκτωβρίου ἑορταζομένη (βλ. σελ. 267 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου), ἀθλήσασα ἐπὶ Δεκίου, περὶ τῆς ὁποίας ὑποστηρίζουσί τινες, ὅτι εἶναι ἡ αὐτὴ μετὰ τῆς σήμερον ἑορταζομένης λόγῳ ταυτότητος τῆς ἰδιότητος ἑκάστης καὶ τῶν συνθηκῶν τοῦ Μαρτυρίου ἀμφοτέρων, καὶ ἡ ἑτέρα εἶναι ἡ κατὰ τὴν κβʹ (22αν) Δεκεμβρίου ἑορταζομένη ἡ ἐπονομαζομένη Φαρμακολύτρια (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας») ἀθλήσασα ἐπὶ Διοκλητιανοῦ. Τινὲς μάλιστα ἐκ τῶν νεωτέρων κριτικῶν φθάνουσιν εἰς τὸ νὰ ὑποστηρίζωσιν, ὅτι καὶ αἱ τρεῖς εἶναι μία καὶ ἡ αὐτή, πλανῶνται ὅμως εἰς τοῦτο, διότι σαφῶς διαφέρουσιν αἱ συνθῆκαι τῆς Φαρμακολυτρίας ἀπὸ τὰς τῶν ἄλλων δύο. Καὶ ταῦτα μὲν οὕτως· ἡμεῖς δὲ ἀκολουθοῦμεν ἐνταῦθα τὴν ὑπὸ τῶν Συναξαριστῶν παρεχομένην πληροφορίαν.