Τῇ ΚΘ’ (29ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς Ἁγίας Ὁσιομάρτυρος ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ τῆς Ρωμαίας.

Τώρα ὑπάγεις, φιλτάτη μου, εἰς τὰ βέβαια καὶ μόνιμα, τὰ διηνεκῆ καὶ μηδέποτε λήγοντα, νὰ συνευφραίνησαι μετὰ τῶν φρονίμων Παρθένων εἰς ἐκείνην τὴν ἄρρητον ἡδονὴν καὶ ἄφραστον ἀγαλλίασιν, τὴν ἀεὶ καὶ πάντοτε διαμένουσαν. Μὴ δειλιάσῃς λοιπὸν τὸ αὐστηρὸν τῶν τυράννων καὶ τὸ δριμὺ τῶν κολάσεων, διότι ὁ Δεσπότης Χριστός, ὁ Νυμφίος σου, θέλει σοῦ παρασταθῆ διὰ νὰ ἐλαφρύνῃ τοὺς πόνους σου. Ἂν δὲ σὲ ἀφήσῃ καὶ ὀλίγον νὰ κακοπαθήσῃς, διὰ νὰ φανῇ ἡ ὑπομονή σου καὶ ἡ δοκιμὴ τῆς πίστεώς σου καὶ διὰ νὰ θαυμάσωσιν οἱ ὁρῶντες τὴν ἀνδρείαν καὶ προθυμίαν σου, πάλιν δὲν θέλει σὲ ἐγκαταλείψει ἕως τέλους· ἀλλ’ ὅταν ἀδυνατίσῃς, τότε θέλει σβεσθῆ ἡ δριμύτης τῶν πληγῶν καὶ τῶν πόνων σου καὶ θέλει σοῦ ἀνατείλει φῶς καὶ παράκλησις, δόξα δὲ Κυρίου θέλει σὲ κυκλώσει».

Ταῦτα καὶ ἕτερα πλείονα εἶπεν ἡ πάνσοφος Σοφία πρὸς τὴν παρθένον. Αὕτη δὲ τῆς ἀπεκρίθη λέγουσα· «Ποίησον δέησιν, μῆτερ μου, καὶ ἱκεσίαν πρὸς τὸν Δεσπότην μας, νὰ μοῦ στείλῃ ἐξ ὕψους δύναμιν καὶ βοήθειαν, νὰ μὴ δειλιάσω τὴν τῶν τυράννων ὠμότητα, ὅτι τὸ μὲν πνεῦμα πρόθυμον, ἡ δὲ σὰρξ ἀσθενής, καὶ χωρὶς τῆς θείας βοηθείας δὲν κατορθοῦται τὸ ἀγαθόν. Εὖξαι λοιπὸν θερμῶς ὑπὲρ ἐμοῦ, μῆτερ μου, καὶ θέλω σπουδάσει, κρατατουμένη ἀπὸ τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ τὰς εὐχάς σου, νὰ φυλάξω πάσας τὰς ἐντολὰς ἀπαρασαλεύτους». Ταῦτα εἶπεν ἡ παρθένος πρὸς τὴν διδάσκαλον, παρευθὺς δὲ ἔδραμον οἱ στρατιῶται καὶ τὴν ἥρπασαν ὡς ἀρνίον ἀπὸ τὴν μητέρα του καὶ δένοντες αὐτὴν μὲ σίδηρα, τὴν ἐπῆγαν εἰς τὸ κριτήριον χαίρουσαν· βλέποντες δὲ οἱ στρατιῶται τοσαύτην εὐκοσμίαν καὶ ὡραιότητα ἐθαύμαζον.

Ὁ δὲ Πρόβος καθήσας είς τὸ κριτήριον ἠρώτησε τὴν Ἁγίαν πῶς ὠνομάζετο. Ἡ δὲ ἀπεκρίνατο· «Ἀναστασία καλοῦμαι, διότι ὁ Κύριος μὲ ἀνέστησε, διὰ νὰ καταισχύνω σήμερον σὲ καὶ τὸν πατέρα σου τὸν διάβολον». Ταύτην τὴν τραχεῖαν ἀπόκρισιν ἀκούσας ὁ Πρόβος ἠβουλήθη νὰ καταμαλάξῃ μὲ κολακείας τὸ αὐστηρὸν αὐτῆς καὶ ἀπότομον, μὴ γινώσκων ὁ ἀνόητος ὅτι ἡ κόρη εἶχεν εἰς τὴν πίστιν τὴν ψυχὴν στερεωτέραν ἀδάμαντος. Ἔλεγε λοιπὸν πρὸς αὐτήν· «Ἄκουσόν μου, θύγατερ, ἐπειδὴ σὲ συμβουλεύω πρὸς τὸ συμφέρον σου, καὶ θυσίασον εἰς τοὺς μεγάλους θεούς, νὰ σὲ νυμφεύσω μὲ πλουσιώτατον ἄρχοντα, νὰ σοῦ δώσω χρυσίον πολύ, ἀργύριον, ἱμάτια λαμπρά, ὑπηρετῶν καὶ αἰχμαλώτων πληθύν, νὰ γίνῃς εἰς μίαν στιγμὴν εὐγενὴς καὶ περίδοξος.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὑπάρχει δὲ καὶ τρίτη Μάρτυς Ἀναστασία ἀπὸ τὴν Ρώμην περὶ ἧς βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 616.

[2] Βλέπε ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Σύγχυσις ὑφίσταται μεταξὺ τῶν διαφόρων πηγῶν περὶ τοῦ βασιλέως εἰς τοὺς χρόνους τοῦ ὁποίου ἐμαρτύρησεν ἡ Ἁγία αὕτη Ἀναστασία. Ὁ μὲν Συμεὼν ὁ Μεταφραστὴς γράφει ἐνταῦθα ὅτι βασιλεὺς ἦτο ὁ Διοκλητιανός, ἐν τῷ Συναξαρίῳ ὅμως τῆς Ἁγίας γράφεται ὅτι ἦτο ὁ Δέκιος καὶ ὁ Οὐαλεριανός· τοῦτ’ αὐτὸ λέγει καὶ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Ἐν τῷ Ὡρολογίῳ γράφεται ὅτι ἡ Ἁγία ἤθλησεν ἐν ταῖς ἡμέραις Οὐαλεριανοῦ καὶ Γαλιηνοῦ ἐν ἔτει 256. Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἕτερον Μαρτύριον τῆς Ἁγίας Ἑλληνικόν, εὑρισκόμενον καὶ αὐτὸ ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, οὗ ἡ ἀρχή· «Κατὰ τοὺς καιροὺς τοῦ παρανόμου καὶ ἀσεβοῦς Διοκλητιανοῦ τοῦ βασιλέως καὶ τοῦ συγκαθέδρου αὐτοῦ Βαλεριανοῦ». Τὴν σύγχυσιν ἐπιτείνει τὸ γεγονὸς ὅτι καὶ ἕτεραι δύο Μάρτυρες φέρουσαι τὸ ὄνομα Ἀναστασία, κατάγονται ἐκ Ρώμης, ἀθλήσασαι κατὰ τὸν αὐτὸν περίπου χρόνον. Ἡ μία ἐξ αὐτῶν εἶναι ἡ κατὰ τὴν ιβʹ (12ην) τοῦ παρόντος Ὀκτωβρίου ἑορταζομένη (βλ. σελ. 267 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου), ἀθλήσασα ἐπὶ Δεκίου, περὶ τῆς ὁποίας ὑποστηρίζουσί τινες, ὅτι εἶναι ἡ αὐτὴ μετὰ τῆς σήμερον ἑορταζομένης λόγῳ ταυτότητος τῆς ἰδιότητος ἑκάστης καὶ τῶν συνθηκῶν τοῦ Μαρτυρίου ἀμφοτέρων, καὶ ἡ ἑτέρα εἶναι ἡ κατὰ τὴν κβʹ (22αν) Δεκεμβρίου ἑορταζομένη ἡ ἐπονομαζομένη Φαρμακολύτρια (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας») ἀθλήσασα ἐπὶ Διοκλητιανοῦ. Τινὲς μάλιστα ἐκ τῶν νεωτέρων κριτικῶν φθάνουσιν εἰς τὸ νὰ ὑποστηρίζωσιν, ὅτι καὶ αἱ τρεῖς εἶναι μία καὶ ἡ αὐτή, πλανῶνται ὅμως εἰς τοῦτο, διότι σαφῶς διαφέρουσιν αἱ συνθῆκαι τῆς Φαρμακολυτρίας ἀπὸ τὰς τῶν ἄλλων δύο. Καὶ ταῦτα μὲν οὕτως· ἡμεῖς δὲ ἀκολουθοῦμεν ἐνταῦθα τὴν ὑπὸ τῶν Συναξαριστῶν παρεχομένην πληροφορίαν.