Τούτου γενομένου ἔλαβον ὀλίγην ἄνεσιν ἐκ τῆς κακουχίας αὐτῶν οἱ ἐξόριστοι. Ἀλλὰ πάλιν εἰς ὀλίγον καιρὸν ἐτελεύτησε καὶ ο ἀσεβὴς Μιχαήλ, ἐπειδὴ συνεκοινώνησε καὶ αὐτὸς εἰς τὴν εἰκονομαχίαν ὁ ἀσυνείδητος, ἔμεινε δὲ βασιλεὺς ὁ υἱὸς αὐτοῦ, ὁ θεομισὴς μᾶλλον εἰπεῖν ἢ Θεόφιλος [6], ἐν ἔτει ωκθ’ (829), ὁ ὁποῖος ἐπροξένησε πολλὰ κακὰ εἰς τοὺς εὐσεβεῖς, πολλοὺς ἐφυλάκισε, καὶ διαφόρους ἐπαίδευσεν ὁ ἀσεβὴς διὰ τὴν εὐσέβειαν, καὶ μάλιστα τοὺς αὐταδέλφους Θεόδωρον καὶ Θεοφάνην, τοὺς ὁποίους ἐβασάνισε πολύ, ἐμαστίγωσεν, ἐρράπισεν, ἐξέσχισε καὶ διαφόρως ἐπαίδευσεν. Ἀλλ’ οὗτοι ὑπέμειναν πᾶσαν δοκιμὴν κολάσεως διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, γενόμενοι κατὰ τὸν θεῖον Παῦλον «θέατρον … καὶ Ἀγγέλοις καὶ ἀνθρώποις» (Α’ Κορ. δ’ 9). Μετὰ δὲ ταῦτα βλέπων τὴν τοσαύτην ὑπομονὴν καὶ καρτερίαν ὁ ἔπαρχος, τοὺς ἐξώρισεν εἰς τὴν νῆσον Ἀφουσίαν [7].
Τίς δὲ δύναται νὰ διηγηθῇ τὰς θλίψεις, ὅσας ἔπαθον οἱ Ἅγιοι εἰς ἐκείνην τὴν δεινὴν ἐξορίαν, τὰ πικρότατα βάσανα, τὰς φυλακάς, τὰ ναυάγια, τὸν λιμόν, τὰς ἡλιακὰς ἐκκαύσεις, τὰς νυκτερινὰς ψύξεις, τὰς ἐπιβουλὰς καὶ ἐπαναστάσεις, τοὺς καθ’ ἡμέραν θανάτους, τοὺς ραβδισμούς, καὶ τὰ κατὰ πρόσωπον ραπίσματα; Ἀλλὰ καὶ πάλιν μετὰ τὴν πικρὰν ἐκείνην ἐξορίαν καὶ τὴν κακοπάθειαν, προσέταξεν ὁ τύραννος νὰ φέρουν εἰς τὰ βασίλεια ἐκείνους μόνον τοὺς δύο ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄλλους ἐξωρισμένους, διότι εἶχε μεγάλην δίψαν ὁ μάταιος νὰ τοὺς κάμῃ νὰ συγκοινωνήσουν εἰς τὴν γνώμην αὐτοῦ τὴν μιαρὰν καὶ ψυχώλεθρον. Ἀλλὰ ἂς ἱστορήσωμεν ἐνταῦθα καὶ μίαν ἐπιστολήν, τὴν ὁποίαν ἔστειλε ὁ μακάριος Θεόδωρος πρὸς τὸν Ἀρχιεπίσκοπον Κυζίκου Ἰωάννην καὶ πρὸς τοὺς ἐπιλοίπους Χριστιανούς, εἰς τὴν ὁποίαν γράφει μόνος του ὅλας τὰς τιμωρίας, τὰς ὁποίας ἔπαθον ὁμοῦ μὲ τὸν ἀδελφόν του Θεοφάνην διὰ τὰς ἁγίας Εἰκόνας ἀπὸ τὸν θεομισῆ Θεόφιλον, μετὰ τὴν μεταφοράν των ἀπὸ τὴν Ἀφουσίαν εἰς τὸ Βυζάντιον κατὰ τὴν ὁποίαν ἐχάραξαν ἐλεεινότατα τὰς ἁγίας των ὄψεις. Εἶναι δὲ ἑρμηνευόμενον τὸ περιεχόμενον τῆς ἐπιστολῆς του τὸ ἑξῆς:
«Ἐὰν σιωπήσω τὰ βάσανα, τὰ ὁποῖα μᾶς ἔκαμαν οἱ μισόχριστοι, ζημιοῦνται οἱ φιλόχριστοι. Λοιπὸν ἂς τὰ εἴπω μὲ βραχύτητα εἰς δόξαν Θεοῦ καὶ πολλῶν ὠφέλειαν, μάλιστα διὰ νὰ φαίνεται τὸ σαθρὸν καὶ ἀραχνῶδες δόγμα τῶν ἀσεβῶν. Ὅταν ἔφθασαν εἰς τὴν Ἀφουσίαν οἱ ὑπηρέται τοῦ βασιλέως μᾶς ἥρπασαν μὲ βίαν πολλὴν καὶ ταχύτητα ἐρωτῶμεν τὴν αἰτίαν τούτου.