Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις ἐνδόξου καὶ καλλινίκου νέου Ὁσιομάρτυρος ΠΑΥΛΟΥ τοῦ Πελοποννησίου ἀθλήσαντος κατὰ τὸ ἔτος ͵αωιη’ (1818).

«Τετύφλωκεν αὐτῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς (ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πεσὼν Ἑωσφόρος) καὶ πεπώρωκεν αὐτῶν τὴν καρδίαν, ἵνα μὴ ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ νοήσωσι τῇ καρδίᾳ καὶ ἐπιστραφῶσι καὶ ἰάσομαι αὐτοὺς» (Ἰωάν. ιβ’ 40, Ἡσ. ϛ’ 10) καὶ οὕτω πλανῶντες καὶ πλανώμενοι ἐν σκότει διαπορεύονται. Ἡμεῖς ὅμως ἀφίνοντες τούτους τοὺς ἀμετανοήτους, ὡς ἐθνικοὺς καὶ τελώνας, ἐπιστρέφομεν εἰς τὴν ὑπόθεσιν τοῦ λόγου. Ἀρχόμεθα λοιπὸν διηγούμενοι πρὸς τοὺς φιλομάρτυρας ἀκροατὰς τὸν Βίον καὶ τὸ Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου τούτου, ὅστις δὲν εἶναι κατώτερος τῶν παλαιῶν ἐκείνων Μαρτύρων οὔτε κατὰ τὴν πρὸς τοὺς τυράννους παρρησίαν καὶ ὁμολογίαν τῆς Πίστεως οὔτε κατὰ τὸν μαρτυρικὸν θάνατον, ἀλλὰ εἶναι κατὰ πάντα ὅμοιος καὶ ἰσότιμος πρὸς ἐκείνους.

Οὗτος λοιπὸν ὁ εὐλογημένος, παιδίον εἰσέτι μικρὸν ἀνεχώρησεν ἐκ τοῦ χωρίου του καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὰς Πάτρας τῆς Ἀχαΐας, ὅπου ἔμαθε τὴν τέχνην τῶν σανδαλοποιῶν. Διαμείνας δὲ εἰς τὴν πόλιν αὐτὴν ἐπὶ δεκατέσσαρα ἔτη, εἰργάζετο τὴν τέχνην του, διάγων βίον ἔντιμον καὶ μηδένα ἐπιβαρύνων, διότι διὰ τοῦ ἐργοχείρου αὐτοῦ ἐτρέφετο, κατὰ τὸν θεῖον Ἀπόστολον Παῦλον, λέγοντα· «Ταῖς χρείαις μου καὶ τοῖς οὖσι μετ’ ἐμοῦ ὑπηρέτησαν αἱ χεῖρες αὗται» (Πράξ. κ’ 34). Ἐκεῖθεν δὲ ἀναχωρήσας, ἐπέστρεψεν εἰς τὴν ἰδίαν αὐτοῦ πατρίδα καὶ ἐγκατεστάθη εἰς τὴν πρωτεύουσαν τῆς ἐπαρχίας του τὰ Καλάβρυτα, ὅπου, ἐνοικιάσας ἐργαστήριον, εἰργάζετο τὴν τέχνην τὴν ὁποίαν ἐξέμαθεν. Ἐκεῖ λοιπὸν ἐργαζόμενος καὶ καλῶς πολιτευόμενος συνέβη νὰ κλεισθῇ εἰς τὴν φυλακὴν παρὰ τῶν ἰδιοκτητῶν τοῦ ἐργαστηρίου του, οἵτινες ἐζήτουν περισσότερον ἀπὸ τὸ συμφωνηθὲν ἐνοίκιον, κατὰ συνεργείαν βεβαίως τοῦ ἀντικειμένου, ὅστις περιέρχεται «ζητῶν τίνα καταπίῃ» (Α’ Πετρ. ε’ 8). Οὗτος δέ, μὴ δεχόμενος νὰ δώσῃ περισσότερον ἐκείνου τὸ ὁποῖον εἶχε συμφωνήσει, εἶπε, φεῦ! τὸν φοβερὸν λόγον· «Τοῦρκος νὰ γίνω, ἐὰν δώσω περισσότερον». Κατόπιν ὅμως βιασθεὶς ἐπλήρωσε τὸ ζητούμενον ἐνοίκιον.

Μετὰ τὸν πικρὸν ἐκεῖνον λόγον, ὠθούμενος ἔτι περαιτέρω ὑπὸ τοῦ πονηροῦ, ὅστις εὗρεν πλέον χῶρον ἐν αὐτῷ, ἀπῆλθεν εἰς τὴν Τρίπολιν τῆς Πελοποννήσου, ἥτις ἀπέχει ἐκ τῶν Καλαβρύτων ὥρας ὀκτὼ ἕως δέκα καὶ περιερχόμενος μεθ’ ἑτέρων δύο φίλων του τὰ ἐκεῖσε χωρία ἔλεγεν ὅτι ἦτο Τοῦρκος, διὰ νὰ τρώγωσι καὶ νὰ πίνωσιν ἐλευθέρως.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ ἐν τῶ Ἁγίῳ Ὄρει τοῦ Ἄθωνος Κοινοβιακὴ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος, ἡ ἐπιλεγομένη Ρωσική, ἱδρύθη κατὰ τὸ ἔτος 1803, προτροπῇ μὲν τοῦ τότε Πατριάρχου Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Εʹ, συνδρομῇ δὲ τοῦ καὶ αὐτοῦ ὑπὸ τῶν Τούρκων ἐκτελεσθέντος ἡγεμόνος τῆς Μολδαβίας Σκαρλάτου Καλλιμάχη (1773-1821). Πρῶτος Ἡγούμενος ταύτης ἐχρημάτισεν ὁ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος Ἱερομόναχος Σάββας ὁ Πελοποννήσιος.

[2] Μουφτῆς· νομοκράτης τῶν Ἀγαρηνῶν.