Ἀκούσας δὲ μετὰ ταῦτα τὴν ἐνάρετον πολιτείαν Κυρίλλου τινὸς τοῦ κατοικοῦντος εἰς τὰς Καρυάς, ὁμοίως καὶ τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ, καταλιπὼν τὰς διατριβὰς τῆς τῶν Ἰβήρων Μονῆς ἦλθε καὶ συγκατῴκησε μετ’ αὐτῶν, ὥστε νὰ μιμηθῇ καὶ ἐκείνων τὴν πολιτείαν καὶ ἄσκησιν. Ἐκεῖ δὲ εὑρισκομένου τοῦ Ὁσίου, ἤρχετο συχνάκις καὶ ἐλειτούργει ὁ Πρῶτος τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἱερομόναχος κύριος Σεραφείμ [1], ὅστις ἐδέχετο καὶ τοὺς λογισμοὺς αὐτῶν. Ὅθεν ἐκ τῆς αἰτίας ταύτης ἔγινε φίλος καὶ ἀγαπητὸς ὁ Ὅσιος μετὰ τοῦ ρηθέντος Πρώτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους· διὸ καὶ ἐντολὴν ἔβαλον ἀλλήλοις, ἵνα εὔχηται ὁ εἷς ὑπὲρ τοῦ ἄλλου, τὴν ὁποίαν καὶ ἐφύλαξαν ἕως τέλους.
Ὁ δὲ θεῖος Θεόφιλος, ἔχων πόθον πολὺν δι’ ἀκριβεστέραν ἡσυχίαν, ἐζήτησε καὶ εὗρεν ἓν κελλίον τοῦ Ἁγίου Βασιλείου εἰς τὰ ὅρια τῆς Μονῆς τοῦ Παντοκράτορος, ἐπιτήδειον δι’ ἡσυχίαν· λαβὼν δὲ χρήματα παρὰ τοῦ Πρώτου (διότι ἦτο ἀκτήμων ὁ εὐλογημένος), ἠγόρασεν αὐτὸ ἀπὸ τοῦ Μοναστηρίου. Ἐπειδὴ δὲ ὑπῆρχον ὅλα τὰ τοῦ κελλίου σεσαθρωμένα ἐκ τῆς πολυκαιρίας, ἀνεκαίνισεν ὁ ἀοίδιμος αὐτὰ ὅλα, ὁμοῦ καὶ τὴν Ἐκκλησίαν, τὴν ὁποίαν καὶ ἐζωγράφισεν ἔνδον μετὰ πολλῶν κόπων· εἰς τὸ ἑξῆς δὲ ἔμεινεν ἡσυχάζων μεθ’ ἑνὸς ἀδελφοῦ Ἰσαὰκ ὀνομαζομένου. Συζηλώσας δὲ τὸν Ὅσιον καὶ ὁ ρηθεὶς Πρῶτος Σεραφείμ, ἀφοῦ ᾠκοδόμησεν ἐκ βάθρων τὸν νάρθηκα τοῦ Πρωτάτου καὶ τὸ κωδωνοστάσιον καὶ τὴν Ἐκκλησίαν ἐζωγράφισε, παρητήθη τῆς τοῦ Πρωτάτου ἀξίας καὶ ἀπελθὼν εἰς τὸ κελλίον αὐτοῦ ἡσύχαζε καὶ αὐτὸς μεθ’ ἑνὸς ἀδελφοῦ καὶ συχνότερον συνανεστρέφετο μετὰ τοῦ Ὁσίου, στηριζόμενοι ὁ εἷς ὑπὸ τοῦ ἄλλου καὶ ἐντρυφῶντες εἰς τὰς θείας Γραφὰς καὶ εἰς τὰ συγγράμματα τῶν Ἁγίων Πατέρων.
Ἀφοῦ λοιπὸν ἡσύχασεν εἰς τὸ ρηθὲν κελλίον τοῦ Ἁγίου Βασιλείου ὁ Ὅσιος Θεόφιλος, ἐδόθη εἰς περισσοτέρους ἀγῶνας τῆς ἀσκήσεως, μάλιστα δὲ ἐξαιρέτως εἰς τὴν νοερὰν προσευχήν, τόσον ὥστε ἔγινεν ὅλος μετάρσιος, καταφλεγόμενος δὲ ὑπὸ τῆς θείας ἀγάπης, δὲν ἔζη πλέον αὐτός, κατὰ τὸν Παῦλον, ἀλλ’ ἔζη ἐν αὐτῷ ὁ Χριστός· καὶ συντόμως εἰπεῖν, ὡς ἀσώματος ἔγινεν Ἄγγελος, «φθάσας εἰς ἄνδρα τέλειον, καὶ μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ». Γενόμενος δὲ πλήρης ἡμερῶν ὁ ἀοίδιμος, προεγνώρισε τὸν θάνατον αὐτοῦ· διὸ καὶ ἔγραψεν ὁμολογίαν τῆς πίστεως καὶ διαθήκην ἰδιόχειρον ἐποίησεν ἔπειτα προσκαλέσας καὶ ἱερεῖς ἐτέλεσε καὶ τὸ Εὐχέλαιον ἐν ἡμέρᾳ Πέμπτῃ τῆς ἑβδομάδος· λαβὼν δὲ παρὰ πάντων συγχώρησιν, καὶ εἰς πάντας δούς, κατὰ τὴν Παρασκευὴν ἡσύχασε.