ἐβασίλευσε δὲ ἀντ’ αὐτοῦ ὁ Λέων ὁ Ἀρμένιος, ὁ ὁποῖος, φοβούμενος μήπως, ὅταν ἔλθῃ εἰς ἡλικίαν ὁ Προκόπιος, πάρῃ ἀπὸ αὐτὸν, τὴν βασιλείαν τοῦ πατρός του ἔστειλε καὶ τὸν εὐνούχισαν [4]. Ὅταν ὁ Ἅγιος ἔφθασεν εἰς τὸν δωδέκατον χρόνον τῆς ἡλικίας του, ἐδόθη ὅλος εἰς τὴν μάθησιν τῶν Ἱερῶν γραμμάτων, μὲ τὴν εὐφυΐαν δὲ τὴν φυσικὴν ὅπου εἶχε καὶ μὲ τὴν ἐπιμέλειαν καὶ τοὺς κόπους ὅπου ἔκαμεν εἰς τὴν σπουδήν, ὑπερέβη ὅλους τοὺς τότε σοφούς, καθὼς τὸ βεβαιοῦν τὰ συγγράμματά του, ὁ εἰς τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου λόγος του, οἱ κατ’ ἦχον ὀκτὼ Κανόνες πρὸς τοὺς Τεσσαράκοντα Μάρτυρας καὶ ὁ Ἰαμβικὸς Κανὼν ὅπου ἔχει εἰς τὸν Τίμιον Σταυρόν· καθὼς ἐπίσης τὸ μαρτυρεῖ καὶ ὁ βασιλεὺς Ρωμανὸς εἰς τὸν ἴδιον χρυσόβουλλόν του λόγον, ὀνομάζων τὸν Ἅγιον ὕπατον τῶν Φιλοσόφων.

Ὅταν λοιπὸν ὁ Ἅγιος ἦλθεν εἰς τοιαύτην τελειότητα καὶ ἔφθασε καὶ εἰς τὴν μακαρίαν θεωρίαν, ἥτις ἐπροξενήθη εἰς αὐτὸν ἀπὸ τὴν πρᾶξιν τῆς ἀρετῆς, τὴν ὁποίαν εἰργάζετο παιδιόθεν, ἐστοχάζετο τὴν ματαιότητα τοῦ κόσμου, στρέφων δὲ εἰς τὸν νοῦν του τὸ ρητὸν τοῦ Ἁγίου Μακαρίου τὸ λέγον· «Ψυχὴ ἡ μὴ τῶν κοσμικῶν ἀπαλλαγεῖσα φροντίδων, οὔτε τὸν Θεὸν ἀγαπήσει γνησίως, οὔτε τὸν διάβολον ἀξίως βδελύξεται», ἔκρινε καλὸν νὰ ἀναχωρήσῃ εἰς τὴν ἔρημον καὶ τὸ περισσότερον, διότι ὅλοι καθημερινῶς τὸν θαυμαστὸν Προκόπιον εἶχαν εἰς τὸ στόμα των καὶ ἄλλος μὲν τὸν ἐπαινοῦσε διὰ τὴν πρὸς πάντας ἀγάπην ὁποὺ εἶχεν, ἄλλος διὰ τὴν ταπείνωσίν του, ἄλλος διὰ τὴν σοφίαν του καὶ ἄλλοι διὰ τὴν ἐγκράτειαν, τὴν σωφροσύνην, τὴν ἐλεημοσύνην, τὴν καταφρόνησιν τῆς κοσμικῆς δόξης καὶ φαντασίας· καὶ μὲ ἕνα λόγον, ἄλλο δὲν ἤκουες, παρὰ τὸν Προκόπιον ἐπαινούμενον. Διὰ νὰ φύγῃ ὅθεν ὁ Μακάριος τοὺς ἐπαίνους τῶν ἀνθρώπων, ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ ἀλλάσσων τὰ ἐνδύματά του, ἐφόρεσε παλαιόρασα ξεσχισμένα ὡς πτωχὸς ἐπαίτης καὶ τρέχει ὡς διψασμένη ἔλαφος εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀγνώριστος. Περιερχόμενος δὲ ὅλον τὸ Ὄρος, ἦλθεν καὶ εἰς τὸ Μοναστήριον τῆς ἀοιδίμου Βασιλίσσης Πουλχερίας τῆς παρθένου, αὐτὸ τὸ ὁποῖον τώρα ὀνομάζεται Ξηροποτάμου καὶ τὸ ὁποῖον εἶχον τότε καταστρέψει πρό τινος οἱ Ἄραβες, οἵτινες ἦλθαν λῃστρικῶς εἰς τὸ ὄρος· (οὗτοι πολλὰ Μοναστήρια χαλάσαντες τότε, πολλοὺς ἀνέδειξαν Μάρτυρας, ὡς πάλαι τοὺς ἐν Σινᾷ καὶ Ραϊθώ).