ΦΩΤΕΙΝΗ ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγαλομάρτυς εἶναι ἡ Σαμαρεῖτις ἐκείνη περὶ τῆς ὁποίας διηγεῖται ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος εἰς τὸ Ἱερὸν αὐτοῦ Εὐαγγέλιον, ὅτι συνωμίλησε μὲ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν εἰς τὸ φρέαρ τοῦ Πατριάρχου Ἰακὼβ καὶ ἐπίστευσεν εἰς αὐτόν. Αὕτη ἡ μακαρία, μετὰ τὴν εἰς οὐρανοὺς Ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου καὶ τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κατάβασιν εἰς τοὺς θείους Ἀποστόλους κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς, ἐβαπτίσθη ὑπὸ τῶν Ἀποστόλων μετὰ τῶν δύο υἱῶν της καὶ τῶν πέντε ἀδελφῶν αὐτῆς, οἵτινες, ὅλοι ὁμοῦ, ἀφοῦ ἠκολούθησαν τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους, ἐκήρυττον τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τόπου εἰς τόπον καὶ ἀπὸ χώρας εἰς χώραν, ἐπιστρέψαντες πολλοὺς εἰδωλολάτρας ἀπὸ τὴν ἀσέβειαν εἰς τὴν Ὀρθόδοξον τοῦ Χριστοῦ Πίστιν.

Κατὰ δὲ τὰς ἡμέρας τοῦ ἀσεβεστάτου βασιλέως τῆς Ρώμης Νέρωνος (54-68) [1] ἐκινήθη μέγας διωγμὸς ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν καὶ μετὰ τὸ Μαρτύριον τῶν Κορυφαίων Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου, ἐζητοῦσαν οἱ διῶκται τοὺς μαθητάς των καὶ ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἐπίστευον εἰς τὸν Χριστόν, ἀγωνιζόμενοι, οἱ μάταιοι, νὰ ἐξαλείψουν ἀπὸ τὸν κόσμον τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Δὲν ἤξευραν ὅμως, οἱ ἀνόητοι, ὅτι ὅσον ἐκεῖνοι κατέτρεχον τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, τόσον περισσότερον ἐστερεώνετο καὶ ἐπλατύνετο, διότι εἶπεν ὁ Κύριος· «Πύλαι ᾍδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. ιϛ’ 18).

Κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἡ Ἁγία Φωτεινὴ μαζὶ μὲ τὸν Ἰωσῆν, τὸν μικρότερον υἱόν της, ἦτο εἰς τὴν Καρθαγένην [2], πόλιν τῆς Ἀφρικῆς καὶ ἐκήρυττε μετὰ παρρησίας τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ. Ὁ δὲ Βίκτωρ, ὁ μεγαλύτερος υἱός της, ἦτο στρατιώτης εἰς τὸ στράτευμα τῶν Ρωμαίων καὶ ἐπειδὴ ἔκαμνε μεγάλας ἀνδραγαθίας καὶ νίκας εἰς τὸν πόλεμον, τὸν ὁποῖον εἶχον οἱ Ρωμαῖοι ἐναντίον τῶν Ἀβάρων, οἱ ὁποῖοι κατέτρεχον τοὺς τόπους των, ὁ βασιλεὺς Νέρων τὸν ἔκαμε στρατηλάτην καὶ μὴ γνωρίζων, ὅτι ἦτο Χριστιανός, τὸν ἔστειλεν εἰς τὴν Ἰταλίαν διὰ νὰ τιμωρῇ ὅλους τοὺς ἐκεῖ εὑρισκομένους Χριστιανούς. Ὁ δὲ Σεβαστιανός, ὁ δοὺξ τῆς Ἰταλίας, ἀκούσας ταῦτα, εἶπεν εἰς τὸν Βίκτωρα· «Ἐγὼ γνωρίζω πολὺ καλά, στρατηλάτα, ὅτι σὺ εἶσαι Χριστιανός· ὁμοίως ἡ μήτηρ σου καὶ ὁ ἀδελφός σου Ἰωσῆς εἶναι Χριστιανοὶ καὶ ἀκόλουθοι τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου· σὲ συμβουλεύω ὅμως, διὰ νὰ μὴ κινδυνεύσῃ ἡ ζωή σου, νὰ κάμῃς ἐκεῖνο ὅπου σὲ ἐπρόσταξεν ὁ βασιλεύς, δηλαδὴ νὰ τιμωρῇς τοὺς Χριστιανούς». Ὁ στρατηλάτης Βίκτωρ τότε τοῦ ἀπεκρίθη· «Ἐγὼ θέλω κάμει τὸ θέλημα τοῦ ἐπουρανίου καὶ ἀθανάτου Βασιλέως Χριστοῦ, τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ· τὴν δὲ προσταγὴν τὴν ὁποίαν μοῦ ἔδωκεν ὁ βασιλεὺς Νέρων, νὰ τιμωρῶ τοὺς Χριστιανούς, οὔτε κἂν νὰ τὴν ἀκούσω θέλω τελείως, ὄχι νὰ τὴν ἐκτελέσω».