Τῇ ΙΕ’ (15ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ, Ἐπισκόπου Ἰλλυρικοῦ.

Ὁ δὲ Ἐλευθέριος ἐλευθέραν καὶ τὴν ἀπόκρισιν ἔδωκε πρὸς αὐτὸν εἰπών· «Πῶς νὰ καταδεχθῶ νὰ προσκυνήσω τοιούτους θεοὺς ἀναισθήτους καὶ ξόανα ἄψυχα; μάλιστα καὶ σᾶς, οἵτινες προσκυνεῖτε αὐτούς, σᾶς ταλανίζω καὶ σᾶς κλαίω, διότι ὁ Θεὸς σᾶς ἐτίμησε μὲ τὸ λογικόν, σεῖς δὲ γίνεσθε ἀνοητότεροι τῶν ξύλων καὶ τῶν λίθων καὶ νομίζετε ὅτι αὐτὰ εἶναι θεοί, τὸν δὲ ἀληθινὸν καὶ μόνον Θεόν, ὅστις μᾶς ἔπλασε καὶ ὅλον τὸν κόσμον ἐδημιούργησεν, ἀφήσατε καὶ προσκυνεῖτε τοὺς δαίμονας· ἐγὼ ὅμως λατρεύω τὸν Δεσπότην μου Χριστόν· αὐτὸν σέβομαι καὶ ὁμολογῶ Θεὸν ἀληθέστατον, τὰς δὲ τιμὰς καὶ δωρεάς, τὰς ὁποίας μοῦ ὑπόσχεσαι, ὡς καὶ τὰ δεινὰ καὶ φρικτὰ κολαστήρια, μὲ τὰ ὁποῖα μὲ ἀπειλεῖς, νομίζω πληγὰς νηπίων καὶ παίγνια, διότι ἐγὼ ἀπηρνήθην τὸν κόσμον καὶ ἐσταυρώθην κατὰ τὸν διδάσκαλόν μου Παῦλον καὶ νομίζω τὸν θάνατον διὰ τὸν Χριστόν μου τρυφὴν καὶ δόξαν καὶ ἀγαλλίασιν». Ἀκούσας ταῦτα ὁ τύραννος ἐθυμώθη καὶ προστάσσει νὰ πυρώσουν χάλκινον κράββατον καὶ νὰ θέσουν ἐπάνω τὸν Ἅγιον, νὰ ἔχουν δὲ ὑποκάτω πολλοὺς ἄνθρακας καὶ ἐκεῖ νὰ τὸν ἀφήσουν ἕως νὰ ψηθῇ τελείως.

Ὅταν λοιπὸν ἔρριψαν τὸν Ἅγιον εἰς τὴν φοβερὰν ἐκείνην βάσανον, τὸν ἐλυπήθη ὅλος ὁ λαὸς τῆς πόλεως, ὅστις ἦτο ἐκεῖ συνηγμενος καὶ ἀναρίθμητοι ἄνθρωποι ἐλοιδόρησαν τὸν βασιλέα διὰ τὴν τοιαύτην ὠμότητα λέγοντες· «Διατί ν’ ἀπολεσθῇ τοιοῦτος ἄνθρωπος ἐπιφανής, εὐγενὴς καὶ πάνσοφος, ὡς καταφρονεμένος τις καὶ ἄτιμος;». Ὁ δὲ παντοδύναμος Θεὸς ἐλάφρυνε τὰς ὀδύνας αὐτοῦ ἄνωθεν καὶ ἔκειτο ὁ Ἅγιος δροσιζόμενος, ὡς νὰ ἦτο εἰς τρυφερὰ καὶ δροσερὰ χόρτα. Μετὰ ὥραν ἱκανήν, ὅταν παρῆλθεν ὁ θυμὸς τοῦ τυράννου, εἶπε νὰ τὸν ἐκβάλουν ἀπὸ τὴν ἐσχάραν, νομίζων ὅτι ἀπέθανεν· ὁ δὲ Ἅγιος ἐπήδησεν ὄρθιος καὶ ἀπαθὴς χωρὶς νὰ ἔχῃ πληγὴν τελείως καὶ ἔψαλλε ταῦτα περιχαρὴς καὶ ἀγαλλιώμενος· «Ὑψώσω σε ὁ Θεός μου, ὁ Βασιλεύς μου καὶ εὐλογήσω τὸ ὄνομα σου εἰς τὸν αἰῶνα» (Ψαλμ. ρμδ’ 1), καὶ τὰ λοιπὰ τοῦ ψαλμοῦ· καὶ τότε λέγει πρὸς τὸν τύραννον· «Κοίταξέ με τώρα, ὦ βασιλεῦ, ποὺ ἐνόμιζες ὅτι ἔγινα παρανάλωμα τοῦ πυρὸς καὶ ἴδε ὅτι οὐδόλως αὐτὸ μὲ ἤγγισεν· ἐννόησον λοιπὸν ἐκ τούτου τὴν ἐπ’ ἐμὲ δύναμιν τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ μου, τῶν δὲ ἰδικῶν σου ψευδωνύμων θεῶν τὴν ἀσθένειαν».


Ὑποσημειώσεις

[1] Οὐδεὶς ἂς μὴ θαυμάζῃ, διατὶ ὁ Ἅγιος οὗτος ἐχειροτονήθη παρ’ ἡλικίαν ἐναντίον τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων τῆς Ἁγίας Ϛʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὅσον καὶ τῆς ἐν Νεοκαισαρείᾳ τοπικῆς τοιαύτης, αἵτινες διορίζουσιν, ὅτι ὁ μὲν Διάκονος νὰ χειροτονῆται ἐτῶν εἰκοσιπέντε, ὁ δὲ Πρεσβύτερος τριάκοντα καὶ ὁ Ἐπίσκοπος ὑπὲρ τὰ τριάκοντα. Ἂς μὴ θαυμάζῃ τις, λέγω, περὶ τούτου, διότι ὁ Ἅγιος Ἐλευθέριος ἤκμασε πρὶν ἢ ἔτι θεσπισθῶσιν οἱ ἀνωτέρω Κανόνες.

[2] Ἰλλυρικὸν ἢ Ἰλλυρία ὠνομάζετο ἡ πρὸς τὴν Ἀδριατικὴν θάλασσαν παράλιος περιοχὴ τῆς Βαλκανικῆς χερσονήσου, τὴν ὁποίαν κατέχουν νῦν ἡ Ἀλβανία καὶ ἡ Γιουγκοσλαβία. Οἱ κάτοικοι αὐτῆς ὠνομάζοντο Ἰλλυριοί.

[3] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 404.