ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ὁ θαυμαστὸς καὶ ἔνδοξος Ἱερομάρτυς διέλαμπεν ὡς ἀστὴρ φωταυγέστατος κατὰ τὸ δεύτερον ἥμισυ τοῦ δευτέρου μετὰ Χριστὸν αἰῶνος, γεννηθεὶς εἰς τὴν περιφανῆ μεγαλόπολιν Ρώμην ἀπὸ γονεῖς εὐγενεῖς, λαμπροὺς καὶ πλουσίους, οἵτινες ἦσαν ὄχι μόνον κατὰ σάρκα περιφανεῖς, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν πίστιν εὐγενεῖς τε καὶ εὐσεβέστατοι, διότι ἡ μήτηρ αὐτοῦ, Ἀνθία ὀνόματι, ἦτο δεδιδαγμένη τὴν ἀκρίβειαν τῆς Πίστεως ἀπὸ τοὺς μαθητὰς τοῦ μακαρίου Παύλου. Αὕτη γεννήσασα τὸν ἱερὸν τοῦτον παῖδα τὸν ὠνόμασεν Ἐλευθέριον, τὸν ὁποῖον ἀνέθρεψεν εὐσεβῶς. Ὁ δὲ πατὴρ αὐτοῦ ἦτο μὲν πλούσιος, ὡς εἴπομεν, καὶ διετέλεσεν ὕπατος τῆς πόλεως, ὅπερ ἀξίωμα ἦτο ἓν ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα καὶ λαμπρότερα ἀξιώματα τῶν ἀρχόντων, πλὴν ἔζησεν ὀλίγον καιρὸν μετὰ τὴν γέννησιν τοῦ Ἁγίου· ὅθεν ἔμεινεν οὗτος ὑποτασσόμενος εἰς τὴν μητέρα αὐτοῦ, ἡ ὁποία τὸν ἔδωκεν εἰς τὸν Ἀρχιερέα τῆς Ρώμης νὰ τὸν μανθάνῃ τὰ ἱερὰ γράμματα.
Βλέπων ὁ Ἀρχιερεὺς τὸ ἦθος τοῦ νέου, τὴν εὐταξίαν, τὴν κοσμιότητα καὶ τὰς ἄλλας ἀρετάς, τὰς ὁποίας εἶχε, τὸν προεχείρισε Κληρικόν· ὅταν δὲ ἔγινεν ἐτῶν δεκαπέντε τὸν ἐχειροτόνησε Διάκονον, εἰς τὰ δεκαεπτὰ Ἱερέα καὶ εἰς τὰ εἴκοσι [1] τὸν ἐχειροτόνησεν Ἐπίσκοπον τοῦ Ἰλλυρικοῦ [2] ἀλλὰ ἄς μὴ θαυμάσῃ τις διὰ τὸ ὅτι τὸν ἔκαμαν Ἐπίσκοπον τόσον νέον, διότι τοῦτο ἐγένετο κατ’ οἰκονομίαν Θεοῦ διὰ τὰς μεγάλας ἀρετὰς τοῦ νέου Ἐλευθερίου καὶ μάλιστα διότι ἦτο τόσον λόγιος καὶ σοφός, ὥστε προσείλκυε μὲ τὴν διδαχήν του πάντας εἰς τὴν εὐσέβειαν· ὅθεν διὰ νὰ τεθῇ ὁ λύχνος ἐπὶ τὴν λυχνίαν καὶ νὰ μὴ κρύπτεται, κατὰ τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον, καὶ διὰ νὰ φωτίσῃ πολλὰς ψυχὰς καὶ νὰ ἐπιστρέψῃ τοὺς ἐσκοτισμένους εἰς θεοσέβειαν, διὰ τοῦτο πρεπόντως τὸν ἀνεβίβασεν εἰς τὸν ὑπέρτιμον θρόνον ὁ μέγας Ἀνίκητος [3], ὅστις ἦτο τότε Ἀρχιεπίσκοπος Ρώμης, γνωρίζων πόσοι θέλουν φωτισθῆ διὰ μέσου αὐτοῦ, καθὼς καὶ ἐγένετο καὶ ἐπέστρεψαν πολλοὶ Ἕλληνες καὶ ἐβαπτίσθησαν, διότι ἡ γλυκύτης καὶ ἡ σοφία τῶν λόγων του παρεκίνει τοὺς ἀκροατὰς νὰ γνωρίσουν τὴν ἀλήθειαν.
Ὁ δὲ διάβολος, ὅστις φθονεῖ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων πάντοτε, ἐλύσσα κατ’ αὐτοῦ καὶ ἔτριζε τοὺς ὀδόντας ὁ δείλαιος καὶ μὴ δυνάμενος νὰ τὸν θανατώσῃ ὁ ἀνίσχυρος, ἐνδύεται τὸν βασιλέα ὅλως δι’ ὅλου εἰσερχόμενος εἰς τὰ ἐκείνου ἐντόσθια καὶ ἐκίνησε διωγμὸν κατὰ τῆς εὐσεβείας ὁ ἀσεβέστατος.