Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ἡ σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν ΘΕΟΤΟΚΟΥ ἐν τῷ Πυρσῷ τῆς Εὐρυτανίας.

Ἄνωθεν τοῦ τρούλλου τῆς Ἐκκλησίας ταύτης ἦτο πέτρα μεγαλωτάτη, κολλημένη ὡς ἕνα σῶμα μὲ τὸ σπήλαιον, τὴν ὁποιαν ἐσκέπαζεν ἕνας μεγάλος κισσός, ὅστις ἦτο ἐκεῖ καὶ τὴν εἶχε περιπεπλεγμένην, ὕστερον δὲ ὁ μὲν κισσὸς ἐξηράνθη, ἡ δὲ πέτρα ἔμεινε γυμνή. Μετὰ ταῦτα ἔγινεν ἕνας σεισμός, καὶ τότε ἤνοιξεν ἡ πέτρα ἐκείνη, καὶ ἦτο ἑτοίμη νὰ πέσῃ καὶ νὰ χαλάσῃ ὅλην τὴν Ἐκκλησίαν. Βλέποντες δὲ οἱ πατέρες τῆς Μονῆς τὸν τοιοῦτον κίνδυνον τῆς Ἐκκλησίας, καὶ μὴ δυνάμενοι νὰ ποιήσωσιν ἄλλο τι, ἔψαλαν Παράκλησιν εἰς τὴν Παναγίαν μὲ πίστιν καὶ ζέσιν καρδίας, οὕτω δὲ ἔρριψαν ὅλην των τὴν ἐλπίδα εἰς τὴν Θεοτόκον καὶ ἐκοιμήθησαν· τὸ δὲ πρωῒ (ὢ τῶν θαυμασίων σου, Δέσποινα!) βλέπουσι τὴν πέτραν ἐκείνην ἐρριμμένην κάτωθεν τῆς Ἐκκλησίας ἐκεῖ ὅπου οἱ τάφοι τῶν Ἱερομονάχων, χωρὶς νὰ ἐγγίξῃ τελείως εἰς τὸν Ναόν, ἐδόξασαν δὲ τότε τὸν Θεὸν καὶ τὴν Πανάχραντον Θεοτόκον· ὁ δὲ τόπος ἐκεῖνος τοῦ σπηλαίου, ὅστις εἶχε τὴν πέτραν, μόνος του φωνάζει καὶ κηρύττει τὸ θαῦμα τοῦτο εἰς τοὺς ὁρῶντας ἕως τὴν σήμερον. Τὰ δύο ταῦτα θαυμάσια εἶναι παλαιότατα· ἀνεκαινίσθη δὲ τὸ πυρποληθὲν Καθολικὸν ἀπὸ κτίσεως κόσμου ἐν ͵ζϟε’ (7095) ἤτοι ἐν ἔτει ͵αφπζ’ (1587) κατὰ δὲ τὸ ͵αψνδ’ (1754) ἔτος ἀπὸ Χριστοῦ αὖθις ἀνεκαινίσθη ὑπὸ τοῦ τότε Ἡγουμένου Πελαγίου. Ἀλλ’ ἂς ἔλθωμεν καὶ εἰς ἕτερον θαυμάσιον.

Εἰς τὸ δεξιὸν μέρος τῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχει χάος φοβερώτατον, τὸ ὁποῖον καταλήγει κάτωθεν εἰς βαθύτατον λάκκον, εἰς αὐτὸ δὲ τὸ χάος ὄχι μόνον νὰ πέσῃ τις δὲν μένει πλέον εἰς αὐτὸν οὔτε σῶμα, οὔτε πνεῦμα, ἀλλὰ καὶ νὰ πλησιάσῃ καὶ νὰ ἀτενίσῃ μόνον τὰ κάτωθεν, δὲν ὑποφέρει τὸν φόβον καὶ φεύγει ὀπίσω ὅλως ἔντρομος.

Μίαν φορὰν λοιπόν, κατὰ τὴν ἡμέραν, κατὰ τὴν ὁποίαν γίνεται Σύναξις τῆς αὐτῆς Μονῆς, ἔτυχε νὰ στέκῃ ἐκεῖ πλησίον γυνή τις Ἱερέως, ἥτις ἐβαστοῦσε καὶ τὸ μικρόν της βρέφος εἰς τὰς χεῖρας· ἀπὸ δὲ τὸ πλῆθος τοῦ λαοῦ ἐμποδισθεῖσα ἐκρημνίσθη εἰς ἐκεῖνο τὸ θανατηφόρον χάος ὁμοῦ μὲ τὸ βρέφος, καὶ κατήντησεν ἕως κάτω εἰς τὸν λάκκον. Ὡς εἶδε δὲ ὁ λαὸς τοῦτο, ἅπαντες ἐλυπήθησαν, ἔπειτα ἔτρεξαν ἀπὸ ἄλλο μέρος οἱ συγγενεῖς τῆς γυναικός, καὶ εἷς Ἱερομόναχος, διὰ νὰ εὕρουν κἂν τὰ λείψανα τῆς τε γυναικὸς καὶ τοῦ παιδίου νὰ τὰ κηδεύσουν ὡς ἔπρεπεν. Ἀλλὰ (εὐχαριστοῦμέν σε, Θεοτόκε), ὡς ἦλθαν εἰς τὸν λάκκον (ὢ τοῦ θαύματος!) βλέπουσι τὴν νομιζομένην νεκρὰν καθημένην ἐπάνω εἰς μίαν πέτραν καὶ θηλάζουσαν τὸ βρέφος αὐτῆς, χωρὶς νὰ ἔχῃ ὑποστῆ οὔτε παραμικρὰν βλάβην οὔτε αὐτὴ οὔτε τὸ βρέφος.