Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ἡ σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν ΘΕΟΤΟΚΟΥ ἐν τῷ Πυρσῷ τῆς Εὐρυτανίας.

Μετὰ ταῦτα, ὡς λέγουσιν, ἔκτισε καὶ ἓν κελλίον ἀντίπερα τῆς Μονῆς τοῦτο δὲ τὸ ἔκαμε διὰ νὰ ἡσυχάζῃ ἐκεῖ, ἐπειδὴ ἐντὸς τῆς Μονῆς, μὲ τὸ νὰ ἔρχωνται πολλοί, τοῦ ἔδιδαν ταραχήν. Οὕτω λοιπὸν θεαρέστως πολιτευθεὶς ὁ εὐλογημένος οὗτος ἄρχων ἀνεπαύθη ἐν Κυρίῳ· καὶ τὸ μὲν σῶμα αὐτοῦ ἐτάφη παρὰ τοῦ μαθητοῦ αὐτοῦ Τιμοθέου ἔνδοθεν τοῦ Ναοῦ, τὸν ὁποῖον αὐτὸς ᾠκοδόμησεν, ἡ δὲ μακαρία αὐτοῦ ψυχὴ ἀπῆλθεν εἰς τὰς οὐρανίους μονάς.

Ἀλλ’ ἐπειδή, ὅσον τὸ δυνατόν, διηγήθημεν ἕως ἐδῶ τὰ περὶ τῆς ἐλεύσεως καὶ εὑρέσεως τῆς ἁγίας Εἰκονος, καὶ τῆς ἀρχῆς τοῦ Μοναστηρίου, θέλομεν τώρα διηγηθῆ καὶ δύο ἤ τρία ἀπο τα παλαιὰ θαυμάσια, τὰ ὁποῖα κατὰ καιροὺς ἠκολούθησαν, συνεργούσης τῆς θείας χάριτος διὰ μέσου τῆς θεομητορικῆς αὐτῆς Εἰκόνος. Διότι ἀδύνατον εἶναι νὰ παραθέσωμεν ἐνταῦθα ὅλα, ἀφαῦ μόνον τὰ διασωθέντα ἀποτελοῦν βιβλίον ὁλόκληρον. Ἡ δὲ Θεοτόκος δὲν παύει θαυματουργοῦσα. Ταῦτα δὲ ἀκούοντες ἂς εὐχαριστήσωμεν τὴν Κυρίαν ἡμῶν Θεοτόκον, διότι ποιεῖ τοιαῦτα τεράστια καὶ ὑπερφυῆ θαυμάσια, καὶ εἰς ἡμᾶς τοὺς ὀγδοήτας ταλαιπώρους εἰς τοὺς ἐσχάτους τούτους χρόνους, ὁποῦ μόνον τὸ ὄνομα ἔχομεν ὡς Χριστιανοί, τὰ δὲ ἔργα μας δὲν διαφέρουσιν ἀπὸ τὰ τῶν ἀσεβῶν καὶ ἀπίστων.

Μίαν φοράν, ἀπὸ ἀμέλειαν τοῦ κανδηλανάπτου, ἤναψεν ἡ Ἐκκλησία τῆς Μονῆς ταύτης τοῦ Προυσοῦ χωρὶς νὰ τὸ καταλάβουν οἱ πατέρες νὰ εὐγάλουν τίποτε ἀπὸ μέσα, ἀλλὰ οὐδὲ αὐτὴν τὴν ἁγίαν Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου. Ὅταν δὲ εἶδαν καὶ ἐκατάλαβαν τὴν πυρκαϊάν, δὲν ἠμπόρεσαν πλέον νὰ εἰσέλθουν, διότι τὸ πῦρ περιεκύκλωσεν ὅλον τὸν Ναόν, οἱ δὲ πατέρες ἔκλαιον καὶ ὠδύροντο, καὶ τὸ περισσότερον ἐθρηνοῦσαν διὰ τὴν ἁγίαν Εἰκόνα καὶ τὴν Βιβλιοθήκην· τόσον δὲ ἐκάη ἡ Ἐκκλησία τοῦ καθολικοῦ, ὥστε δὲν ἔμεινεν εἰς αὐτὴν οὔτε ξύλον, οὔτε βιβλίον, οὔτε ἄλλο τίποτε, πλὴν πέτραι μόνον. Ὅταν δὲ κατέπαυσε τὸ πῦρ (ὤ τοῦ θαύματος!), βλέπουν τὴν ἁγίαν Εἰκόνα καὶ ἔστεκεν ἐπάνω εἰς τὴν ἁγίαν Τράπεζαν τοῦ ἔσωθεν αὐτῆς Παρεκκλησίου, χωρὶς νὰ βλαφθῇ τελείως ἀπὸ τὸ πῦρ. Ὅθεν ἐδόξασαν τὸν Θεὸν καὶ τὴν Δέσποιναν Θεοτόκον, διότι ἐφύλαξεν ἀβλαβῆ τὴν ἁγίαν της Εἰκόνα καὶ τὸ Παρεκκλήσιόν της. Τὴν πυρκαϊὰν δὲ ταύτην τὴν μαρτυρεῖ καὶ τὸ ἱερώτατον αὐτὸ σπήλαιον, τὸ ὁποῖον στέκεται καταμαυρισμένον ἀπὸ τὸ πῦρ ἕως σήμερον. Ἀκούσατε δὲ καὶ ἕτερον θαυμάσιον.