Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ἡ σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν ΘΕΟΤΟΚΟΥ ἐν τῷ Πυρσῷ τῆς Εὐρυτανίας.

Κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρόν, ἤτοι κατὰ τοὺς ωκθ’ (829) χρόνους ἀπὸ Χριστοῦ Γεννήσεως, εὑρίσκετο ἡ θαυματουργὸς αὕτη Εἰκὼν τῆς Θεοτόκου εἰς μίαν Ἐκκλησίαν τῆς περιφήμου πόλεως Προύσης, ἄπειρα θαύματα ἐπιτελοῦσα· καὶ ὡς ἐν τῇ βασιλευούσῃ εἶχον οἱ βασιλεῖς ὑπέρτιμον τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ἁγίας Σοφίας, οὕτω καὶ ἐν τῇ Προύσῃ οἱ ἄρχοντες αὐτῆς καὶ μεγιστᾶνες εἶχον τὴν Ἐκκλησίαν, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκετο αὕτη ἡ ἁγία Εἰκών. Εὐθὺς λοιπὸν ὡς ἔφθασεν ὁ ὁρισμὸς τοῦ βασιλέως καὶ ἐκεῖ εἰς τὴν Προῦσαν, ἕνας θεοσεβέστατος νέος, υἱὸς μεγάλου τινὸς ἄρχοντος τῆς βασιλικῆς αὐλῆς, ζήλῳ θείῳ κινούμενος, βλέπων τὰ καθ’ ἑκάστην γινόμενα θαύματα παρὰ τῆς θεομητορικῆς ταύτης Εἰκόνος, δὲν ἠθέλησε νὰ ὑπακούσῃ εἰς τὸ βασιλικὸν πρόσταγμα καὶ νὰ καταφρονήσῃ τὰς ἁγίας Εἰκόνας. Οὗτος λοιπὸν ὁ καλὸς νέος ἐπῆρε ταύτην τὴν σεβασμίαν Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, καὶ φεύγει εἰς τὰ μέρη τῆς Ἑλλάδος, ἐπειδὴ ἐκεῖ ἠμποροῦσεν ὁπωσδήποτε νὰ ἡσυχάσῃ, ὡς ὄντα πλέον ἥσυχα ἐκεῖνα τὰ μέρη ἀπὸ τοὺς αἱρεσιάρχας· καὶ τοῦτο, πῶς εἶναι ἀληθινόν, μᾶς βεβαιώνει καὶ ἡ χήρα ἐκείνη, ἡ ὁποία εἶχε τὴν ἁγίαν Εἰκόνα τῆς Πορταϊτίσσης, ἥτις, ὅταν τῆς ἐζήτησαν τὴν Εἰκόνα οἱ βασιλικοὶ ἄνθρωποι ἐκεῖ εἰς τὴν Νίκαιαν, ἐπρόσταξε τὸν μονογενῆ αὐτῆς υἱὸν νὰ φύγῃ εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἑλλάδα καὶ ὄχι εἰς ἄλλο μέρος.

Κατερχόμενος λοιπὸν ὁ ρηθεὶς νέος μὲ τὴν θείαν Εἰκόνα ἕως τὴν Καλλίπολιν (οἷς κρίμασι Κύριος μόνον οἶδεν ὁ τὰ πάντα προγινώσκων) ἔχασε, τὴν ἁγίαν ταύτην Εἰκόνα. Ὅθεν ὁ εὐλογημένος ἐκεῖνος νέος ἐθρήνει, ἐκόπτετο, ὠδύρετο καὶ ἔλεγε μὲ μεγάλους ἀναστεναγμούς· «Οἴμοι! οἴμοι! ἀλλοίμονον εἰς ἐμὲ τὸν ταλαίπωρον, ὅτι διὰ τὰς ἁμαρτίας μου μὲ ἐγκατέλιπεν ἡ Κυρία μου Θεοτόκος καὶ ἔκρυψε τὴν ἁγίαν της Εἰκόνα ἀπ’ ἐμοῦ, καὶ ποῦ τὴν ἔθεσε δὲν γνωρίζω». Τοιουτοτρόπως λοιπὸν θρηνῶν καὶ χύνων ἄφθονα δάκρυα διέτριψεν ἐκεῖ ὁ νέος οὗτος ἡμέρας ἱκανάς, ἔλεγε δὲ εἰς τὸν ἑαυτόν του, ὅτι «Ἂν καὶ ἡ Κυρία μου Θεοτόκος ἠθέλησε μοναχή της νὰ φυλάξῃ ἀβλαβῆ τὴν ἁγίαν της Εἰκόνα, ἔστω, ἐγὼ ὅμως ὀπίσω δὲν ἀπέρχομαι, διότι δὲν ἠμπορῶ πλέον νὰ βλέπω τοὺς ἐχθροὺς καὶ διώκτας τῆς Ἁγίας μου Ἐκκλησίας καὶ τῶν ἁγίων Εἰκόνων». Μὲ τοιούτους δὲ λογισμοὺς ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν, καὶ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς τὴν νέαν Πάτραν, εἰς τὴν ὁποίαν καὶ Ἐκκλησίαν ᾠκοδόμησε τῆς Ἁγίας Σοφίας, ἀντ’ ἐκείνης τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει, πρὸς παρηγορίαν τῆς αὐτοῦ ξενητείας. Ἀλλὰ ἀκούσατε καὶ τὴν εὕρεσιν τῆς ἁγίας ταύτης Εἰκόνος πῶς ἔγινεν ὕστερον, καὶ πῶς ὁ ἴδιος ἐκεῖνος νέος πάλιν τὴν ἀπήλαυσε καθὼς ἐποθοῦσεν ἡ ψυχή του.