Ἐγκώμιον εἰς τὸν Ἅγιον Ἱερομάρτυρα ΛΕΩΝΙΔΗΝ καὶ τὴν Συνοδίαν αὐτοῦ.

Ἀπόδειξις δὲ τούτου εἶναι τὸ ᾆσμα ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον ἔψαλλεν ἡ μακαρία Χάρισσα, καὶ τὸ συνέχιζε μὲ ρυθμὸν ὁ ὑπόλοιπος χορὸς τῶν Μαρτύρων. Εἶχε δὲ τὸ ᾆσμα τοῦτο ὡς ἑξῆς· διότι δὲν εἶναι δίκαιον νὰ μεταβάλωμεν τὸ ᾆσμα των ἐκεῖνο· «Ἐν μίλλιον ἔδραμον, Κύριε, καὶ στράτευμά με ἐδίωξε, Κύριε, καὶ οὐκ ἠρνησάμην σε Κύριε, σῶσον μου τὸ πνεῦμα» [7]. Ψάλλουσαι τὸ ᾆσμα τοῦτο αἱ Ἅγιαι Μάρτυρες, ὡς ἐὰν εὑρίσκοντο ἐπάνω εἰς κάποιαν ἅμαξαν, ἔφθασαν εὔθυμοι εἰς τὴν θάλασσαν καὶ ἀπὸ ἐκεῖ, ἐπιβιβασθεῖσαι εἰς πλοῖον, ὁδηγοῦνται εἰς τὴν ἀνοικτὴν θάλασσαν καὶ ρίπτονται εἰς τὰ κύματα καὶ οὕτω, ἀφοῦ διεπέρασαν τὴν ἀθεΐαν, ὅπως ἄλλοτε οἱ Ἑβραῖοι διεπέρασαν τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν, ἀμέσως διεπεραιώθησαν εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας, τὸν Παράδεισον.

Τοιαύτη ὑπῆρξεν ἡ μαρτυρικὴ συνοδία τοῦ μεγάλου Λεωνίδους, διὰ τὴν ὁποίαν πρέπει νὰ ὑπερηφανεύεται ἡ σημερινὴ εὐσεβὴς Ἑλλὰς περισσότερον ἀπὸ ὅσον ὑπερηφανεύετο ἡ ἀρχαία διὰ τὰ κατορθώματα τῶν συμπολεμιστῶν τοῦ Λεωνίδα τοῦ βασιλέως τῆς Σπάρτης, οἱ ὁποῖοι ἀντιπαρετάχθησαν μὲν πρὸς τὰς δυνάμεις τῶν Περσῶν εἰς τὰ στενὰ τῶν Θερμοπυλῶν, ἔπεσαν δὲ ἐκεῖ φονευθέντες παρὰ τῶν βαρβάρων χάριν τῆς ἐλευθερίας ὅλων τῶν Ἑλλήνων, ὅπως βεβαιώνει ἡ ἐπιγραφὴ ἡ ὁποία ὑπῆρχεν εἰς τὸν τάφον των «ᾦ ξέν’ ἀπάγγειλον Λακεδαιμονίους, ὅτι τῇδε κείμεθα τοῖσιν ἐκείνων πειθόμενοι νόμοισιν» [8]· καὶ πάλιν ἄλλη ἐπιγραφὴ ἔλεγεν: «μυριάσι ποτὲ τῇδε διακοσίαις ἐμάχοντο ἐκ Πελοποννήσου χιλιάδες τέττορες» [9]. Τί σπουδαιότερον δηλαδὴ ἐπετέλεσαν οἱ περὶ τὸν Λεωνίδαν τῆς Σπάρτης πολεμισταὶ ἀπὸ ὅ,τι επέδειξεν ἡ καλλίνικος στρατιά, ἡ ὁποία συνώδευε τὸν ἰδικόν μας Ἀθλητήν;

Ἐκεῖ δηλαδή, στρατιῶται τελείως ἐξησκημένοι εἰς τὸν πόλεμον, καταλαβόντες τὰ στενὰ καὶ ἐμποδίζοντες τὸ πέρασμα τῶν ἐχθρῶν, ἐν τέλει κατεχώσθησαν ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν βελῶν καὶ οὕτω ἔμεινε διὰ τοὺς ἐχθροὺς ἡ διάβασις τοῦ στενοῦ ἐλευθέρα. Ἐδῶ ὅμως γυναῖκες, εὐσεβεῖς, ἐπιδείξασαι γενναιότητα ἀνωτέραν τῆς φύσεώς των, κατέλαβον τὸ φρούριον τῆς εὐσεβείας καὶ εἰσελθοῦσαι εἰς τὴν στενὴν πύλην τῆς ὁμολογίας, καὶ φυλάξασαι αὐτήν, οὔτε διὰ μίαν στιγμὴν δὲν ὑπεχώρησαν εἰς τὴν καρτερίαν καὶ τὴν φύλαξιν ἀπέναντι τῶν ἐχθρῶν. Καὶ εἰς τὴν περίπτωσιν μὲν τῶν ἐν Θερμοπύλαις πεσόντων ἐμάχοντο ἄνδρες μὲ ἄνδρας· ὑλικὰ σώματα δηλαδὴ ἐπολέμουν ἐναντίον ὑλικῶν σωμάτων·


Ὑποσημειώσεις

[1] Περίφημος εἶναι ὁ Ἐπιτάφιος, τὸν ὁποῖον ἐξεφώνησεν ὁ Περικλῆς πρὸς τιμὴν τῶν νεκρῶν τοῦ Αʹ ἔτους τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου, καὶ τὸν ὁποῖον διέσωσεν ὁ Θουκυδίδης εἰς τὴν ἱστορίαν του.

[2] «Δικαίων δὲ ψυχαὶ ἐν χειρὶ Θεοῦ, καὶ οὐ μὴ ἅψηται αὐτῶν βάσανος. Ἔδοξαν ἐν ὀφθαλμοῖς ἀφρόνων τεθνάναι…» (Σοφ. Σολ. γʹ 1-2).

[3] Ἐννοεῖ τὸν Ἑωσφόρον, ὅστις ἐπαρθεὶς εἶπεν ἐν ἑαυτῷ· «Εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβήσομαι, ἐπάνω τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ θήσω τὸν θρόνον μου…» (Ἡσ. ιδʹ 13-14).

[4] «Τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττον τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσιν» (Ἑβρ. ιαʹ 40).

[5] Ὡς ὑποσημειοῦμεν ἐν ταῖς σελίσι 258-261, τὰ ἐρείπια τοῦ Ναοῦ τούτου ἀπεκαλύφθησαν κατὰ τὰς διενεργηθείσας κατὰ τὸ ἔτος 1917 ἀνασκαφὰς ὑπὸ τοῦ καθηγητοῦ Γ. Σωτηρίου, ὅστις ἐκ τῆς περικοπῆς ταύτης τοῦ λόγου τοῦ Χωνιάτου ὡδηγήθη εἰς τὸν τόπον ἔνθα ἐνήργησε τὰς ἀνασκαφὰς (ἔνθα ἀνωτέρω σημειοῦται). Ἐν τῷ πρωτοτύπῳ ὁ Ναὸς οὗτος ὀνομάζεται πολυάνδριον.

[6] Τὸ πρωτότυπον λέγει ὅτι ἐσπαράσσετο «τιτανικῶς». Δι’ αὐτοῦ ὑπαινίσσεται ὁ Χωνιάτης τὸν Τιτᾶνα Προμηθέα, ὁ ὁποῖος ἐδέθη ἐπὶ τοῦ Καυκάσου κατὰ διαταγὴν τῶν θεῶν καὶ καθ’ ἑκάστην ἀετὸς ἐσπάρασσε τὸ ἧπαρ του, διότι παρέδωσε τὸ πῦρ εἰς τοὺς ἀνθρώπους.

[7] Βλέπε σχετικῶς ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελίδος 261.

[8] Τὸ ἐπίγραμμα τοῦτο, ὡς καὶ τὸ ἐν συνεχείᾳ ἀναφερόμενον, δὲν εἶναι ἀκριβῆ ὡς παρατίθενται ἐνταῦθα. Σχολιάζων τὸ σημεῖον τοῦτο ὁ ἀείμνηστος Σπυρίδων Λάμπρος ἀποφαίνεται ὅτι ὁ Ἱερὸς Χωνιάτης ἀπήγγειλε ταῦτα ἐκ τοῦ προχείρου καὶ ἀπὸ μνήμης, διὸ καὶ δὲν κατεχωρίσθησαν ὡς ἀκριβῶς ἔχουσι. Τὸ ἀκριβὲς κείμενον τοῦ πρώτου τούτου ἐπιγράμματος ἔχει οὕτω: «Ὦ ξεῖν’ ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις, ὅτι τῇδε κείμεθα τοῖς κείνων ρήμασι πειθόμενοι.»

[9] Τὸ δεύτερον τοῦτο ἐπίγραμμα ἔχει κατὰ λέξιν οὕτω: «μυριάσι ποτὲ τῇδε τριακοσίαις ἐμάχοντο ἐκ Πελοποννήσου χιλιάδες τέττορες».