Ἕκαστον τῶν ὑπομνημάτων τούτων ἀνεγιγνώσκετο ἐν ταῖς ἱεραῖς συνάξεσι τῶν πιστῶν κατὰ τὰς ἐτησίας μνήμας τῶν Ἁγίων, μετὰ τὴν ἕκτην ὠδὴν τῶν Κανόνων, πρὸς ἔπαινον μὲν καὶ εὐφημίαν τῶν ἐγκωμιαζομένων, παραδειγματισμὸν δὲ τῶν ἀκροωμένων καὶ παρότρυνσιν τούτων πρὸς μίμησιν. Τὰ ὑπομνήματα ταῦτα, ἐπειδὴ συνήγοντο ἐκ διαφόρων πηγῶν, ἀνεγιγνώσκοντο δὲ κατὰ τὰς συνάξεις, ἀπεκλήθησαν «Συναξάρια», οἱ δὲ ταῦτα συνάγοντες ἢ γράφοντες «Συναξαρισταί».

Ἡ πρώτη τιμὴ τῆς περισυνάξεως, συμπήξεως καὶ καταρτίσεως εἰς ἓν ὁμοειδὲς σύστημα τῶν Συναξαριστικῶν μνημείων, δικαίως ἀνήκει εἰς Συμεῶνα τὸν ἐπονομασθέντα Μεταφραστήν. Ὁ Συμεὼν ὄχι μόνον περισυνέλεξε, μετέφρασεν, ἀνεκάθηρε καὶ λόγῳ ἐκαλλώπισε τοὺς Βίους τῶν Ἁγίων, ἀλλὰ καὶ πλείστους ὅσους ὁ ἴδιος συνέγραψεν ἐκ πληροφοριῶν ἃς λίαν ἐπιμελῶς συνέλεξεν. Οὕτως ἐτέθη ὁ θεμέλιος λίθος τοῦ συναξαριστικοῦ οἰκοδήματος.

Τὸ παράδειγμα τοῦ Συμεῶνος ἠκολούθησεν ό αὐτοκράτωρ Βασίλειος Βʹ ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ ὁποίου κατηρτίσθη τὸ «Βασιλειανὸν» λεγόμενον Συναξάριον. Γνωστοὶ ἐπίσης Συναξαρισταὶ ὑπῆρξαν οἱ Ἰωάννης ὁ ἐκ Ρόδου, Ἰωάννης Ἐπίσκοπος Σάρδεων (9ος αἰών), Νικηφόρος Οὐρανός, Μεθόδιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Ἰωάννης ὁ Μαυρόπους Ἐπίσκοπος Εὐχαΐτων (11ος αἰών), Νικόλαος ὁ Μεθώνης, Ἰωάννης Ζωναρᾶς, Θεόδωρος Βαλσαμών, Γεώργιος ὁ Κύπριος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Γεώργιος Ἀκροπολίτης, Νικηφόρος Χοῦμνος, Θεόδωρος Μετοχίτης, Κωνσταντῖνος Ἀκροπολίτης (13ος καὶ 14ος αἰών), Νικηφόρος Γρηγορᾶς, Φιλόθεος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Μάξιμος Πλανούδης, Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, Κάλλιστος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Ἰωάννης ὁ Νικομηδείας, Ρουσᾶνος, Δαμασκηνὸς ὁ Στουδίτης Νικόλαος Μαλαξὸς Πρωθιερεὺς Ναυπλίου, Καισάριος Δαπόντες, Ἀθανάσιος ὁ Πάριος κ.ἄ. Ἐκτὸς τούτων ὑπάρχει καὶ πλῆθος ἄλλων ὰγνώστων Συναξαριστῶν, ἰδίᾳ ἐκ τῶν μετὰ τὴν Ἅλωσιν ἐμφανισθέντων.

Ἀξιολογώτατος μετὰ τὸν Ὅσιον Συμεῶνα Συναξαριστὴς καὶ πατὴρ τοῦ ὑπὸ τὴν σημερινήν του μορφὴν Συναξαριστοῦ ἀνεδείχθη ὁ Ἱερὸς Μαυρίκιος, ὁ Διάκονος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας.