Ὁμιλία εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον τῆς ΚΥΡΙΑΚΗΣ τῆς ΑΠΟΚΡΕΩ (Ματθ. κε’ 31-46), ἐκ τοῦ «Κυριακοδρομίου» τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, ἐλαφρῶς διεσκευασμένη κατὰ τὴν φράσιν.

Εἰς τὸν αὐτὸν ἐπιστήθιον βλέπεις ἁμαρτωλούς, οἵτινες διὰ πολυειδεῖς ἁμαρτίας κατεδικάσθησαν εἰς τὸ πῦρ· «τοῖς δὲ δειλοῖς καὶ ἀπίστοις καὶ ἐβδελυγμένοις καὶ φονεῦσι καὶ πόρνοις καὶ φαρμακοῖς καὶ εἰδωλολάτραις καὶ πᾶσι τοῖς ψευδέσι τὸ μέρος αὐτῶν ἐν τῇ λίμνῃ τῇ καιομένῃ ἐν πυρὶ καὶ θείῳ ὃ ἔστιν ὁ θάνατος ὁ δεύτερος» (Αὐτόθι κα’ 8). Ἐκ δὲ τοῦ Παύλου μανθάνεις τὰ εἴδη τῶν ἁμαρτημάτων, τῶν κλειόντων τὴν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ· «ἢ οὐκ οἴδατε», λέγει ὁ θεηγόρος διδάσκαλος, «ὅτι ἄδικοι Βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι; Μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι, οὔτε εἰδωλολάτραι, οὔτε μοιχοί, οὔτε μαλακοί, οὔτε ἀρσενοκοῖται, οὔτε πλεονέκται, οὔτε κλέπται, οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοιροι, οὐχ ἅρπαγες Βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσιν» (Α’ Κορ. ϛ’ 9-10).

Ἔχομεν καὶ τὰ προφητικὰ λόγια, περιγράφοντα τὸ φρικτὸν τοῦ Θεοῦ κριτήριον καὶ τὰ ἀνεῳγμένα τῶν ἔργων ἡμῶν βιβλία· «κριτήριον ἐκάθισε», λέγει ὁ Προφήτης Δανιήλ, «καὶ βίβλοι ἠνεῴχθησαν» (Δαν. ζ’ 10). Εἰς αὐτὰ δὲ τὰ βιβλία εἶναι γεγραμμένα ὄχι μόνον τὰ ἔργα, ἀλλὰ καὶ τὰ λόγια· «λέγω δὲ ὑμῖν» εἶπεν ὁ Κύριος, «ὅτι πᾶν ρῆμα ἀργόν, ὃ ἐὰν λαλήσωσιν οἱ ἄνθρωποι, ἀποδώσουσι περὶ αὐτοῦ λόγον ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως» (Ματθ. ιβ’ 36)· ἔτι δὲ καὶ οἱ λογισμοὶ τοῦ νοὸς καὶ αἱ ἐνθυμήσεις τῆς καρδίας· «Κύριε» ἔλεγεν ὁ Προφήτης Ἱερεμίας, «κρίνων δίκαια δοκιμάζων νεφροὺς καὶ καρδίας» (Ἱερεμ. ια’ 20). Σύναψον ταῦτα πάντα καὶ παράβαλε αὐτά, καὶ τότε βλέπεις ὅτι διὰ πᾶσαν ἀμετανόητον ἁμαρτίαν κρίνει καὶ κολάζει ὁ Θεὸς τὸν ἁμαρτωλόν. Ὄχι δὲ μόνον διὰ τὴν ἀρετὴν τῆς ἐλεημοσύνης, ἀλλὰ καὶ διὰ πάσας τὰς λοιπὰς ἀρετὰς στεφανοῖ τοὺς ἐναρέτους. «Καὶ ἐκπορεύσονται οἱ τὰ ἀγαθὰ ποιήσαντες εἰς ἀνάστασιν ζωῆς, οἱ δὲ τὰ φαῦλα πράξαντες εἰς ἀνάστασιν κρίσεως» (Ἰωάν. ε’ 29).

Ταῦτα μέν, λέγεις, εἶναι ἀληθινά, ἀλλὰ διατὶ ὁ Θεάνθρωπος, ὅταν τοσοῦτον φανερὰ ἐδίδαξε τὰ περὶ τῆς παγκοσμίου κρίσεως, σιωπήσας πᾶσαν ἄλλην ἀρετήν, ἐλάλησε μόνον περὶ ἐλεημοσύνης; Ἐσιώπησε πᾶσαν ἄλλην ἀρετήν, ἐπειδὴ ἄλλοτε, ὁμιλήσας περὶ τῆς αὐτῆς κρίσεως, ἐφανέρωσεν ὅτι ἐρευνᾷ καὶ κρίνει ὄχι μόνον τὰς πράξεις, ἀλλὰ καὶ τῆς καρδίας τὰ βάθη. Ὡμίλησε δὲ μόνον περὶ ἐλεημοσύνης, ἐπειδὴ οἱ ἐλεήμονες ἔχουσιν εἰς τὴν καρδίαν αὐτῶν τὴν πηγὴν τῆς σωτηρίας. Ἀκούσατε τῆς ἀληθείας ταύτης τὴν ἀπόδειξιν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὴν Δευτέραν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ Παρουσίαν ἡρμήνευσαν διὰ τοῦ χρωστῆρος των διάσημοι ἁγιογράφοι εἰς διαφόρους ἐποχάς. Ὁ Ὅσιος Ἐφραίμ, διὰ τοῦ προκειμένου λόγου του, ἔδωσε τὸ πρῶτον, ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ Δʹ ἤδη αἰῶνος, τὸ ἀρχικὸν σχῆμα τῆς ἁπλῆς μορφῆς τῆς Δευτέρας Παρουσίας. Ἡ πλήρης ἐξέλιξις τῆς διὰ χρωμάτων παραστάσεως τῆς Δευτέρας Παρουσίας ἐσημειώθη κατὰ τὸν ΙΑʹ αἰῶνα. Αὕτη ἀπεικονίζεται κυρίως εἰς τοὺς Νάρθηκας τῶν Ναῶν καὶ τὰς Τραπέζας τῶν Μονῶν, διὰ σειρᾶς παραστάσεων εἰλημμένων ἐκ τῆς Ἀποκαλύψεως Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου. Πλήρης εἰκονογραφικὸς κύκλος τῆς Δευτέρας Παρουσίας διὰ τοιούτων παραστάσεων ἄριστα διατηρούμενος σῴζεται εἰς τὸν πρόδομον τῆς Τραπέζης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Διονυσίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Πρόκειται περὶ θαυμασίου ἔργου τοῦ ΙϚʹ αἰῶνος τῆς περιφήμου Κρητικῆς Σχολῆ τῶν Θεοφάνους, Τζώρτση καὶ τῶν μαθητῶν αὐτῶν. Τινὰς ἐκ τῶν ἀρίστων τούτων παραστάσεων παραθέτομεν ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ (σελ. 83, 99, 113, 123, 143) χάριν τῶν φιλομαθῶν. Τὸ θέμα τῆς παραπλεύρως (σελ. 83) παρατιθεμένης ἐν ἀντιγράφῳ τοιχογραφίας εἶναι εἰλημμένον ἐκ τοῦ Ϛʹ κεφαλαίου τῆς Ἀποκαλύψεως (ἐδάφια 12-17), ἔχοντος οὕτω:

«Καὶ εἶδον ὅτε ἤνοιξε τὴν σφραγῖδα τὴν ἕκτην, καὶ σεισμὸς μέγας ἐγένετο, καὶ ὁ ἥλιος μέλας ἐγένετο ὡς σάκκος τρίχινος, καὶ ἡ σελήνη ὅλη ἐγένετο ὡς αἷμα, καὶ οἱ ἀστέρες τοῦ οὐρανοῦ ἔπεσαν εἰς τὴν γῆν, ὡς συκῆ βάλλουσα τοὺς ὀλύνθους αὐτῆς, ὑπὸ μεγάλου ἀνέμου σειομένη, καὶ ὁ οὐρανὸς ἀπεχωρίσθη ὡς βιβλίον ἑλισσόμενον, καὶ πᾶν ὄρος καὶ νῆσος ἐκ τῶν τόπων αὐτῶν ἐκινήθησαν· καὶ οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς, καὶ οἱ μεγιστᾶνες, καὶ οἱ χιλίαρχοι, καὶ οἱ πλούσιοι, καὶ οἱ ἰσχυροί, καὶ πᾶς δοῦλος καὶ ἐλεύθερος ἔκρυψαν ἑαυτοὺς εἰς τὰ σπήλαια καὶ εἰς τὰς πέτρας τῶν ὀρέων, καὶ λέγουσι τοῖς ὄρεσι καὶ ταῖς πέτραις· Πέσατε ἐφ’ ἡμᾶς, καὶ κρύψατε ἡμᾶς ἀπὸ προσώπου τοῦ καθημένου ἐπὶ τοῦ θρόνου, καὶ ἀπὸ τῆς ὀργῆς τοῦ Ἀρνίου, ὅτι ἦλθεν ἡ ἡμέρα ἡ μεγάλη τῆς ὀργῆς αὐτοῦ, καὶ τίς δύναται σταθῆναι;. Ἦλθεν ἡ ἡμέρα τῆς ὀργῆς· καὶ ποῖος ἠμπορεῖ νὰ τὴν ἀντικρύσῃ;»

Ταῦτα πάντα τὰ φοβερὰ ἑρμηνεύονται ἐν τῇ τοιχογραφίᾳ ταύτῃ, ἤτοι ἄνω δεξιά· ὁ ἥλιος μέλας ἐγένετο (μαῦρος) ἀριστερά· ἡ σελήνη ὅλη ὡς αἷμα· εἰς τὸ μέσον· οἱ ἀστέρες πίπτουν εἰς τὴν γῆν, ὅπως «τὰ ἄωρα σῦκα ἀπὸ τὴν συκῆν», ὁ οὐρανὸς διπλώνεται ὡς βιβλίον, ἡ γῆ σείεται καὶ πᾶν ὄρος καὶ νῆσος ἐκ τῶν τόπων αὐτῶν μετακινοῦνται. Κάτω οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς καὶ οἱ μεγιστᾶνες καὶ οἱ ἀνώτεροι ἀξιωματοῦχοι καὶ πλούσιοι καὶ ἰσχυροὶ καὶ πᾶς δοῦλος καὶ ἐλεύθερος κρύπτουν ἑαυτοὺς εἰς τὰ σπήλαια καὶ εἰς τὰς πέτρας τῶν ὀρέων, κράζοντες· «Πέσατε ἐφ’ ἡμᾶς καὶ κρύψατε ἡμᾶς…».

[2] Ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Ἐφραὶμ ὁ Σύρος, ἐν τοῖς λόγοις αὐτοῦ συνηθίζει νὰ παραθέτῃ τὰ ὑπ’ αὐτοῦ ἀναφερόμενα χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἡρμηνευμένα κατ’ ἐλευθέραν παράφρασιν, ἁπλούστευσιν καὶ ἐπέκτασιν, ἵνα εὐκολώτερον κατανοοῦνται ὑπὸ τῶν ἀκροατῶν αὐτοῦ, ἀποβλέπων κυρίως εἰς τὴν ἀπόδοσιν τῆς ἐννοίας τοῦ μνημονευομένου χωρίου καὶ οὐχὶ τῆς ἀκριβοῦς παραθέσεως αὐτοῦ ὡς ἔχει ἐν τῷ πρωτοτύπῳ. Τοιοῦτον τι συμβαίνει καὶ μὲ τὸ προκείμενον χωρίον καθὼς καὶ μὲ πολλὰ ἄλλα, τὰ ὁποῖα ἀφέθησαν ὡς ἔχουν, ἵνα διατηρηθῇ ἡ γλαφυρότης καὶ ἡ ἁπλότης τῶν λεγομένων.