Διὰ τοῦ Μαρτυρίου δὲ αὐτῶν καὶ τῶν μεγάλων κατ’ αὐτὸ ἐπιτευγμάτων των οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες εἵλκυσαν πολλοὺς εἰς τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, ὡς ὁ Ἱππόλυτος λέγει· «ἡνίκα γὰρ ἄν τις τῶν Ἁγίων ἐπὶ μαρτύριον κληθῇ καὶ μεγαλεῖά τινα ὑπὸ Θεοῦ εἰς αὐτὸν γεννηθῇ, εὐθέως πάντες ἰδόντες θαυμάζουσι.. πολλοὶ δὲ δι᾽ αὐτῶν πιστεύσαντες ὡσαύτως καὶ αὐτοὶ μάρτυρες τοῦ Θεοῦ γίνονται» (Εἰς Δανιὴλ Β’ 36, 4).

Ἐκ τούτων οἱ Ἅγιοι τοῦ Χριστοῦ Μάρτυρες εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς κατέλαβον ἐν τῇ συνειδήσει τῆς Ἐκκλησίας περίοπτον θέσιν μετὰ τοὺς Προφήτας καὶ τοὺς Ἀποστόλους, τὸ δὲ Μαρτύριον αὐτῶν ἐθεωρεῖτο «λουτρὸν αἵματος» (lavacrum sanguinis), ὡς λέγει ὁ Τερτυλλιανὸς (De baptismo 16) καὶ δεύτερον βάπτισμα ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας καθαῖρον, ὡς διδάσκει ὁ θεῖος Χρυσόστομος, λέγων· «Καὶ μὴ θαυμάσητε εἰ βάπτισμα τὸ μαρτύριον ἐκάλεσα καὶ γὰρ καὶ ἐνταῦθα τὸ Πνεῦμα μετὰ πολλῆς ἐφίπταται τῆς δαψιλείας καὶ ἁμαρτημάτων ἀναίρεσις καὶ ψυχῆς γίνεται καθαρμὸς θαυμάσιός τις καὶ παράδοξος, καὶ ὥσπερ οἱ βαπτιζόμενοι τοῖς ὕδασιν, οὕτως οἱ μαρτυροῦντες τῷ ἰδίῳ λούονται αἵματι» (Ὁμιλία εἰς Ἅγιον Λουκιανόν, 2). Ἐκ τούτου συνάγεται ὅτι τέλειος Χριστιανὸς εἶναι ὁ διὰ Χριστὸν Μάρτυς· διὰ τοῦτο καὶ εἰς αὐτὸν κυρίως καὶ κατ’ ἐξοχὴν ἀπεδίδετο κατ’ ἀρχὰς ἡ προσωνυμία τοῦ Ἁγίου.

Ἐπειδὴ δὲ κατὰ τὸν Ὠριγένη (Εἰς Ἰωάν.) «Κυρίως μόνους Μάρτυρας ὠνόμασαν τοὺς τῇ ἐκχύσει τοῦ ἑαυτῶν αἵματος μαρτυρήσαντας τῷ τῆς θεοσεβείας μυστηρίῳ», ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ «Πᾶς ὁ μαρτυρῶν τῇ ἀληθείᾳ εἴτε λόγοις εἴτε ἔργοις εἴτε ὅπως ποτὲ ταύτῃ παριστάμενος Μάρτυς εὐλόγως ἂν χρηματίζοι» καὶ κατὰ Κλήμεντα τὸν Ἀλεξανδρέα (Στρωματεῖς δ’ 15, 3) «Εἰ τοίνυν ἡ πρὸς τὸν Θεὸν ὁμολογία μαρτυρία ἐστί, πᾶσα ἡ καθαρῶς πολιτευσαμένη ψυχὴ μετ’ ἐπιγνώσεως τοῦ Θεοῦ, ἡ ταῖς ἐντολαῖς ὑπακηκουῖα, Μάρτυς ἐστὶ καὶ βίῳ καὶ λόγῳ, ὅπως ποτὲ τοῦ σώματος ἀπαλλάττεται, οἷον αἷμα τὴν πίστιν ἀνὰ τὸν βίον ἅπαντα, πρὸς δὲ τὴν ἔξοδον προχέουσαν, ἕπεται ὅτι ὄχι μόνον οἱ Μάρτυρες, ἀλλὰ καὶ πάντες ὅσοι χριστομιμήτως καὶ θεαρέστως ἐπολιτεύθησαν καὶ ποικιλοτρόπως ἄλλως πως ἐδοκιμάσθησαν ἴσης ἀξιοῦνται τιμῆς πρὸς τοὺς Μάρτυρας καὶ Ἅγιοι καὶ οὗτοι ἐπονομάζονται. «Εἶπον πολλάκις πρὸς τὴν ἡμετέραν ἀγάπην, ὅτι μάρτυρα οὐχί ὁ θάνατος ποιεῖ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἡ πρόθεσις», ἔλεγεν ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐξυμνῶν τὸν Ἅγιον Μεγαλομάρτυρα Εὐστάθιον (παρὰ Migne τόμ. 50ός, στ. 597).