Τοῦ Αὐτοῦ εἰς τὴν Αὐτὴν Κυριακὴν τῆς ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ. Ὁμιλία περὶ Πίστεως.

Ἡμεῖς σὺν τοῖς ἄλλοις δὲν κατανοοῦμεν οὔτε τὸ πῶς βλέπομεν οὔτε τὸ πῶς ἀκούομεν οὔτε τὸ πῶς ὀσφραινόμεθα οὔτε τὸ πῶς γευόμεθα οὔτε τὸ πῶς ψηλαφῶμεν, ἂν καὶ πολλὰ περὶ τούτου λέγουσι καὶ οἱ παλαιοὶ καὶ οἱ νέοι φυσιολόγοι. Καταλαμβάνεις ἆρά γε πῶς τοῦτο φαίνεται εἰς σὲ μέλαν, ἐκεῖνο λευκόν, τοῦτο ἐρυθρόν, τὸ ἄλλο ποικιλόχρουν; Καταλαμβάνεις τὸ πῶς οὗτος μὲν ὁ ἦχος σὲ τέρπει, ἐκεῖνος δὲ σὲ ἀηδιάζει; Ἢ πῶς διακρίνεις τὰς φωνὰς καὶ τοὺς τόνους καὶ τὰ σχήματα τῆς φωνῆς; Καταλαμβάνεις τὸ πῶς τοῦτο φέρει εἰς σὲ αἴσθησιν εὐωδίας, ἐκεῖνο δὲ δυσωδίας, ἢ πῶς διακρίνεις πᾶσαν ὀσμὴν εἰδικῶς; Κατανοεῖς τὸ πῶς διακρίνεις τὸ γλυκύ, τὸ πικρόν, τὸ ἁλμυρόν, τὸ ὀξύ, τὸ στυφνόν; Ἢ πῶς αἰσθάνεσαι τὸ σκληρόν, τὸ τραχύ, τὸ ἁπαλόν, τὸ λεῖον, τὸ στερεόν, τὸ ρευστόν; Καὶ ὅμως, ἐνῷ ταῦτα δὲν ἐννοεῖς, θέλεις νὰ κατανοήσῃς τὰ ὑπὲρ τὴν φύσιν καὶ τὴν αἴσθησιν καὶ παραπονεῖσαι ὅτι ὁ νοῦς σου δὲν χωρεῖ τὸ πῶς ὁ Θεὸς εἶναι εἷς τρισυπόστατος.

Ἀλλὰ διατί τοῦτο ἀντίκειται εἰς τὸ διακριτικὸν τοῦ νοός σου; Ἆρά γε, διότι αὐτὸς ἐσυνείθισε νὰ διακρίνῃ ὅτι τὰ τρία εἶναι τρία καὶ τὸ ἓν εἶναι ἕν; Ἐὰν ἡμεῖς ἐπιστεύομεν ὅτι αἱ τρεῖς ὑποστάσεις εἶναι μία ὑπόστασις καὶ ἡ μία οὐσία εἶναι τρεῖς οὐσίαι, τότε τοῦτο ἦτο ἐναντίον εἰς τὴν συνήθειαν τοῦ νοός σου· ἀλλ’ ἡμεῖς πιστεύομεν ὅτι αἱ τρεῖς ὑποστάσεις εἶναι τρεῖς ὑποστάσεις καὶ ἡ μία οὐσία εἶναι μία οὐσία· οὗτος δὲ εἶναι ὁ μὲ μίαν οὐσίαν τρισυπόστατος Θεός, εἰς τὸν ὁποῖον πιστεύομεν καὶ τὸν ὁποῖον λατρεύομεν. Ἰδοὺ καὶ ἀμυδρὰ τούτου εἰκὼν παράδειγμα· νοῦς, λόγος, θέλησις εἶναι τρία, αὐτὰ δὲ τὰ τρία ἔχουν καὶ μίαν οὐσίαν, τὴν τοῦ ανθρώπου· λόγος ἐνδιάθετος, προφορικός, γραπτὸς εἶναι τρία, μίαν ὅμως ἔχουν φύσιν, τὸν λόγον.

Ὁμοίως οὔτε ἡ σάρκωσις τοῦ Υἱοῦ καὶ τὸ ἄσαρκον τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Πνεύματος οὔτε ἡ πέμψις μόνου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πρὸς τὴν διανομὴν τῶν χαρισμάτων Αὐτοῦ εἶναι ἐναντία εἰς ἄλληλα. Ἐὰν ἐλέγομεν ὅτι ὁ Υἱὸς ἐσαρκώθη καὶ δὲν ἐσαρκώθη, ὅτι τὸ Πνεῦμα ἐπέμφθη εἰς τοὺς Μαθητὰς καὶ δὲν ἐπέμφθη, τότε ἦσαν ἐναντία καὶ εἰς τὸν νοῦν ἀχώρητα, ἀλλ’ ἡμεῖς κηρύττομεν ὅτι εὐδοκίᾳ τοῦ Πατρὸς καὶ συνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐσαρκώθη ὁ Υἱός, ἔμεινε δὲ ἄσαρκος ὁ Πατὴρ καὶ τὸ Πνεῦμα καὶ ὅτι μόνον τὸ Πανάγιον Πνεῦμα, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον (Ἰωάν. ιε’ 26), εὐδοκίᾳ τοῦ Πατρὸς ἔπεμψεν ὁ Υἱὸς πρὸς τοὺς ἰδίους Αὑτοῦ Μαθητάς. Ταῦτα δὲ οὐδεμίαν ἔχουν μεταξὺ ἀλλήλων ἐναντιότητα. Ἔχεις καὶ περὶ τούτου τὴν ἑξῆς εἰκόνα, ἐὰν θέλῃς.