Ἑρμηνεία εἰς τὰς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων τὰς ἀναγινωσκομένας τῇ Κυριακῇ τῆς Πεντηκοστῆς. Τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, ἐλαφρῶς διεσκευασμένη κατὰ τὴν φράσιν.

Εἰς τὸ Σινᾶ νεφέλη γνοφώδης καὶ καπνός, «σκιὰν γὰρ εἶχεν ὁ νόμος τῶν μελλόντων ἀγαθῶν» (Ἑβρ. ι’ 1), εἰς τὸ ὑπερῷον γλῶσσαι λάμπουσαι ὡς πῦρ, ἐπειδὴ ἡ Εὐαγγελικὴ διδασκαλία, περιάρασα τὸ κάλυμμα τοῦ Νόμου, ἐφανέρωσε τὴν ἔννοιαν τῶν νομικῶν συμβόλων. Εἰς τὸ Σινᾶ ἀστραπαί, ἐπειδὴ αἱ ἀστραπαὶ φαίνονται μέν, πλὴν παρέρχονται, καθὼς ἐφάνησαν, πλὴν παρῆλθον τὰ τοῦ Νόμου ἔθιμα. Εἰς τὸ ὑπερῷον γλῶσσαι ὡσεὶ πυρὸς καθήμεναι, ἐπειδὴ ἡ εὐαγγελικὴ χάρις δὲν παρέρχεται, ἀλλ’ εἰς αἰῶνας ἀπεράντους διαμένει. Ταῦτα οὕτως ὠκονόμησεν ἡ ὑπερτάτη καὶ πάνσοφος τοῦ Θεοῦ πρόνοια, ἵνα βλέποντες τὴν ὁμοιότητα καὶ τὴν ἀναλογίαν τῶν συμβόλων τῆς ἐν τῷ Σινᾷ παρουσίας Αὐτοῦ, καὶ τῆς ἐν τῷ ὑπερῴῳ ἐπιδημίας τοῦ Παναγίου Αὐτοῦ Πνεύματος, πιστεύωμεν ὅτι εἷς καὶ ὁ αὐτὸς Θεὸς ὑπάρχει ὁ καὶ εἰς τὸ Σινᾶ νομοθετήσας, καὶ εἰς τὸ ὑπερῷον δοὺς τοῦ Θείου Πνεύματος τὰ χαρίσματα. Τούτων τῶν θείων χαρισμάτων τὴν ἔνδειξιν καὶ ἐνέργειαν περιγράφουσι τὰ ἑξῆς.

«Καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου, καὶ ἤρξαντο λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις, καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι» (Πράξ. β’ 4).

Τὸ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου σημαίνει, ὅτι οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι καὶ πάντες οἱ σὺν αὐτοῖς τότε εὑρεθέντες ἐν τῷ ὑπερῴῳ δὲν ἔλαβον μόνον τὸ χάρισμα τῶν γλωσσῶν, ἀλλὰ καὶ τὸ πλήρωμα πάντων τῶν χαρισμάτων τοῦ Παναγίου Πνεύματος· ἓν δὲ τούτων ἦτο τῶν γλωσσῶν τὸ χάρισμα, τούτου δὲ ἐμνημόνευσεν ὁ μακάριος Λουκᾶς, ἐπειδὴ τοῦτο τότε εὐθὺς ἐφανερώθη, τὰ δὲ ἄλλα μετὰ ταῦτα. Ἤρξαντο, λέγει, εὐθὺς μετὰ τὴν κάθοδον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ ὁμιλοῦν ὄχι διὰ τῆς πατρικῆς αὐτῶν γλώσσης, ἀλλὰ δι’ ἑτέρων διαλέκτων. Ὡμίλουν δὲ καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς, ἤτοι ἐκεῖνα τὰ λόγια ἔλεγον ὅσα ἔβαλλεν εἰς τὸ στόμα αὐτῶν τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον. Ἰδοὺ λοιπὸν ἐπληρώθη καὶ αὕτη ἡ προφητεία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅστις εἶπε περὶ τῶν πιστευσάντων εἰς Αὐτόν «Γλώσσαις λαλήσουσι καιναῖς» (Μάρκ. ιϛ’ 17).

Ἀλλ’ ἆραγε πάσας τὰς ἐν τῷ κόσμῳ διαλέκτους ἐλάλουν οἱ Ἀπόστολοι ἢ τινὰς μόνον, ὅσαι δηλονότι ἀναγκαῖαι ἦσαν διὰ τοὺς ἐκεῖ εὑρεθέντας ἀκροατάς; Περὶ τούτου ἐσιώπησεν ὁ ἱστορικός. Ἐπειδὴ ὅμως πάντες οἱ ἐκεῖ τότε εὑρεθέντες, ἀκούοντες τοὺς Ἀποστόλους λαλοῦντας διὰ τῆς πατρικῆς γλώσσης ἑνὸς ἑκάστου αὐτῶν, ἐθαύμαζον λέγοντες· «Καὶ πῶς ἡμεῖς ἀκούομεν ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ ἡμῶν, ἐν ᾗ ἐγεννήθημεν;» (Πράξ. β’ 8),