Ἑρμηνεία εἰς τὰς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων τὰς ἀναγινωσκομένας τῇ Κυριακῇ τῆς Πεντηκοστῆς. Τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, ἐλαφρῶς διεσκευασμένη κατὰ τὴν φράσιν.

ΠΑΣΑΙ αἱ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαι διὰ πολλῶν ἐπαίνων ἔστεφον τὸν ἀξιεπαινετώτατον Εὐαγγελιστὴν Λουκᾶν, ἐπειδὴ συνέγραψε τὸ ἅγιον τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Εὐαγγέλιον. Μαρτυρεῖ τοῦτο λαμπρᾷ τῇ φωνῇ ὁ ἔνδοξος Ἀπόστολος Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Κορινθίους δευτέραν ἐπιστολὴν αὐτοῦ, λέγων περὶ τοῦ Λουκᾶ· «Οὗ ὁ ἔπαινος ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ διὰ πασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν» (Β’ Κορινθ. η’ 18). Ἀφ’ ὅτου δὲ συνέγραψεν ὁ πανσέβαστος καὶ τὰς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων καὶ παρέδωκεν αὐτὰς εἰς τὸ κοινόν, πᾶσαι αἱ τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίαι ὑμνολογοῦν αὐτὸν ὄχι μόνον διὰ τὴν συγγραφὴν τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν σύνθεσιν τῶν Πράξεων. Δόξαν καὶ εὐχαριστίαν προσφέρομεν εἰς αὐτὸν πάντες οἱ εὐσεβεῖς μέχρι τῆς σήμερον διὰ τοῦτο τὸ ἅγιον βιβλίον, διὰ τοῦ ὁποίου ἐδίδαξεν εἰς ἡμᾶς δόγματα πίστεως ἅγια καὶ σωτήρια.

Ὑπεσχέθη μὲν ὁ Θεάνθρωπος εἰς τοὺς Ἁγίους Μαθητὰς τὴν ἀποστολὴν τοῦ Παναγίου Πνεύματος εἰπών· «Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ Παράκλητος, ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ Πατρός, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ παρὰ τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ» (Ἰωάν. ιε’ 26), ἀλλὰ ταύτης τῆς ὑποσχέσεως τὴν ἐκπλήρωσιν οὐδεὶς ἄλλος ἱστόρησεν, εἰμὴ ὁ Λουκᾶς ὁ πανυπερένδοξος. Αὐτὸς καὶ τὸ πότε καὶ τὸ ποῦ καὶ τὸ πῶς καὶ τὸ πρὸς τίνας κατῆλθε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ἔτι δὲ καὶ τὰ ἀποτελέσματα τῆς θείας Αὐτοῦ Χάριτος συντόμως, καθαρῶς, περιεστατωμένως, κατὰ τὸ σύνηθες εἰς αὐτόν, θαυμασίως περιέγραψεν. Ἐγένετο τοῦτο, εἶπεν, ἐν τῷ συμπληροῦσθαι τὴν ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς (Πράξ. β’ 1). Ἡμέραν δὲ Πεντηκοστῆς λέγει τὴν πεντηκοστὴν ἡμέραν μετὰ τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ.

Ἐκ τούτου λοιπὸν πάντες οἱ εὐσεβεῖς κατὰ τὴν σήμερον, ἥτις εἶναι ἡ πεντηκοστὴ ἡμέρα μετὰ τὴν ἡμέραν, κατὰ τὴν ὁποίαν ἑωρτάσαμεν τὴν τοῦ Χριστοῦ Ἀνάστασιν, πανηγυρίζοντες ἑορτάζομεν τῆς Πεντηκοστῆς τὴν ἑορτήν, δηλαδὴ τὸ μέγα μυστήριον τῆς εἰς τὸν κόσμον ἐπιδημίας τοῦ Παναγίου Πνεύματος καὶ τῶν θείων Αὐτοῦ χαρισμάτων, ὅσων κατηξιώθη τὸ ἀνθρώπινον γένος. Τότε δὲ θεαρέστως ἑορτάζομεν, ὅταν ἀναβιβάζωμεν τὸν νοῦν ἡμῶν εἰς τὴν θεωρίαν τῶν ἑορταζομένων ὑποθέσεων, εὔκολα δὲ ἀναβαίνει ὁ νοῦς εἰς τὴν θεωρίαν τῶν μὴ βλεπομένων, ὅταν πίπτῃ εἰς τὰ ὦτα ἡμῶν ὁ περὶ τούτων λόγος. Μετὰ προσοχῆς λοιπὸν καὶ εὐλαβείας ἀκούσατε ὅσα περὶ τῆς σημερινῆς ἑορτῆς ἱστόρησεν ὁ ἱερὸς Λουκᾶς, ὅπως θεοπρεπῶς ἑορτάσαντες ἀπολαύσητε τῆς τοῦ Θεοῦ εὐλογίας καὶ χάριτος.