Ταῦτα δὲ πάντα ἐποίει χάριν τῆς ἐντολῆς τῆς ἀγάπης, ἀκούων τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ λέγοντος· «Μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ» (Ἰωάν. ιε’ 13). Καὶ τοιουτοτρόπως ὁ θεῖος Ρωμανὸς ὑπῆρξε Μάρτυς κατὰ προαίρεσιν καὶ ὅμοιος τῶν ἐν τῇ παγερᾷ λίμνη τῆς Σεβαστείας ἀθλησάντων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων· ἐὰν δὲ οὗτος δὲν ἀπέθανεν εἰς τὸ ὕδωρ, ὡς ἐκεῖνοι, ὅμως ἐὰν δὲν ἔθετε τὸν θάνατον πρὸ ὀφθαλμῶν, δὲν θὰ εἰσήρχετο εἰς τοὺς παγωμένους ἐκείνους λάκκους· καὶ τοῦτο εἶναι τὸ νὰ θυσιάσῃ τις τὴν ψυχήν του ὑπὲρ τῆς ἀγάπης τοῦ πλησίον.
Παρελθόντος καιροῦ ἀνεπαύθη ἐν Κυρίῳ ὁ γέρων οὗτος καὶ μετ’ αὐτὸν καὶ ὁ θεῖος Σιναΐτης Γρηγόριος ἀπέρχεται εἰς τὰς αἰωνίους Μονάς· ὁ δὲ Ρωμανός, τὸν ὁποῖον πάντες πλέον «Καλορωμανὸν» ἐκάλουν, ὑπετάγη εἰς ἄλλον Γέροντα, εἰς τὸν ὁποῖον καὶ ὁ σύμψυχος καὶ ὁ συνέκδημος αὐτοῦ Ἱλαρίων ὑπετάσσετο. Ἐπειδὴ ὅμως ἐν τῷ μεταξὺ λῃσταὶ περιεκύκλωσαν τὰ μέρη ἐκεῖνα τῶν παρορίων κατατυραννοῦντες τοὺς Μοναχοὺς καὶ διὰ σιδήρων πεπυρακτωμένων, τὰ ὁποῖα ἔθετον εἰς τὰς κοιλίας αὐτῶν, ἐζήτουν καὶ ἤλπιζον νὰ λάβουν χρήματα, τούτου ἕνεκα οἱ Ὅσιοι οὗτοι ἐγκαταλείπουσι τὰ παρόρια καὶ ἔρχονται εἰς τὴν πόλιν Ζαγοράν [3], μιᾶς ἡμέρας ὁδὸν ἀπέχουσαν τοῦ Τιρνόβου, καὶ κατοικοῦσιν ἐκεῖ εἰς τόπον Βόγκρην καλούμενον, ἔνθα μετ’ οὐ πολὺ ἀναπαύεται ἐν Κυρίῳ προβεβηκὼς τῇ ἡλικίᾳ καὶ οὗτος ὁ γέρων καὶ ἐπιστάτης τοῦ θείου Ρωμανοῦ, ἀπόντος αὐτοῦ· τοῦτο δὲ τοσοῦτον ἐλύπησεν αὐτὸν ἐπιστρέψαντα, ὥστε ἐὰν μὴ ὁ προρρηθεὶς Ἱλαρίων προελάμβανε νὰ ἐγείρῃ αὐτὸν καὶ παρηγορήσῃ, ἴσως θὰ παρέδιδε καὶ τὴν ψυχὴν κλαίων ἐπὶ τοῦ τάφου τοῦ Γέροντος, καθώς ποτε τοιοῦτόν τι ἔπαθε καὶ ὁ λέων ἐπὶ τοῦ τάφου τοῦ Ὁσίου Γερασίμου τοῦ ἐν τῷ Ἰορδάνη.
Ἔκτοτε ὑποτάσσεται ὁ μακάριος Ρωμανὸς εἰς τὸν Ἱλαρίωνα τοῦτον, ὡς παλαιότερον κατὰ τὴν ἡλικίαν καὶ περισσοτέρους χρόνους ἔχοντα ἐν τῇ Μοναδικῇ πολιτείᾳ, καὶ μετ’ αὐτοῦ ἐπιστρέφουσι πάλιν εἰς τὴν ἔρημον τῶν παρορίων, μαθόντες ἐν τῷ μεταξὺ ὅτι τοὺς λῃστὰς ἐκείνους ἐξεδίωξεν ἐκεῖθεν ὁ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων Ἀλέξανδρος· πόσον δὲ ὠφέλιμον καὶ εἰς ἀνάβασιν θείαν συντελοῦν εἶναι ἡ ἐρημία, μαρτυρεῖ τοῦ Ἠλιοῦ ὁ Κάρμηλος, τοῦ Προδρόμου Ἰωάννου ἡ ἔρημος τοῦ Ἰορδάνου, καὶ τὸ ὄρος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.