Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς Ὁσίας Μητρὸς ἡμῶν ΠΕΛΑΓΙΑΣ τῆς ἀπὸ ἑταιρίδων.

Ὅμως ὁ δικαιοκρίτης Θεὸς δὲν ἠθέλησε νὰ ἀφήσῃ μέχρι τέλους ἀποκεκρυμμένην τὴν ἐν τῷ κρυπτῷ ἀγωνιζομένην δούλην του· ὅθεν διὰ τὴν τῶν πολλῶν ὠφέλειαν ᾠκονόμησε νὰ φανερωθῇ, ἐγένετο δὲ τοῦτο ὡς ἑξῆς: Ὁ ἱερὸς Ἰάκωβος, τὸν ὁποῖον ἀνεφέραμεν ἄνωθεν, ὑπὸ θείου πόθου καὶ ἔρωτος κινούμενος, ἀπεφάσισεν ὅπως ὑπάγῃ εἰς προσκύνησιν τοῦ Ἁγίου Τάφου· ὅθεν ἔλαβεν ἀπὸ τὸν Ἅγιον Νόννον συγχώρησιν, ἐκεῖνος δὲ εἶπε πρὸς αὐτόν· «Ὕπαγε ἐν εἰρήνῃ, τέκνον μου, καὶ ἀφοῦ προσκυνήσῃς τοὺς Ἁγίους Τόπους, ἐρώτησον διά τινα εὐνοῦχον Πελάγιον ἐνάρετον Μοναχόν, νὰ λάβῃς ἀπ’ αὐτὸν μεγάλην ὠφέλειαν, διότι εἶναι φίλος ἀκριβὸς τοῦ Κυρίου μας». Ἀπῆλθεν δὲ ὁ Ἰάκωβος μὴ βάλλων ποσῶς εἰς τὸν νοῦν του, ὅτι διὰ τὴν μακαρίαν Πελαγίαν τοῦ ἔλεγεν.

Ἀφοῦ λοιπὸν ὁ ἱερὸς Ἰάκωβος ἔφθασε καὶ προσεκύνησε τοὺς Ἁγίους Τόπους ἠρώτησε διὰ τὸν Πελάγιον, καὶ τοῦ εἶπον ὅτι ἦτο εἰς τὸ ὄρος τῶν Ἐλαιῶν. Ἀπελθὼν λοιπὸν ἔκρουσε τὴν θύραν, καὶ ἐξῆλθεν ἡ Ἁγία φέρουσα ἀνδρικὸν σχῆμα, καὶ αὐτὴ μὲν ἐγνώρισε τὸν Ἰάκωβον, ἐκεῖνος ὅμως δὲν τὴν ἐγνώρισε, διότι τὸ κάλλος της ἦτο μαραμμένον, οἱ ὀφθαλμοὶ κουφωμένοι, καὶ ὅλη ἡ σὰρξ αὐτῆς ἐξηραμμένη ἀπὸ τὴν πολλὴν ἐγκράτειαν, ὥστε ἐφαίνετο μόνον τὸ δέρμα καὶ τὰ ὀστέα της καὶ παρουσίαζε φοβερὸν θέαμα. Ἠρώτησε λοιπὸν αὐτὸν ἡ Ἁγία, ἐὰν ἦτο τοῦ Ἐπισκόπου Νόννου ὁ ὑποτακτικός. Ὁ δὲ εἶπε· «Ναί». Λέγει τότε πρὸς αὐτὸν ἡ Ἁγία· «Ὄντως Ἀπόστολος Θεοῦ εἶναι ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος, καὶ εἰπέ του νὰ δεηθῇ τοῦ Θεοῦ, νὰ μοῦ συγχωρήσῃ τὰς ἀνομίας μου». Ταῦτα εἰποῦσα ἔκλεισε τὴν θύραν, καὶ ἔψαλε τὰς ᾠδὰς κατὰ τὴν τάξιν. Ὁ δὲ Ἰάκωβος διὰ ὀλίγην ὥραν ἐπῆρε μεγάλην ὠφέλειαν, διδαχθεὶς μέτρα λόγου, ὃτι δηλαδὴ πρέπει νὰ ὁμιλῇ ἕκαστος εἰς μοναστρίας ὀλίγα πολὺ καὶ βραχύτατα ρήματα.

Ἀναχωρήσας ἐκεῖθεν ὁ Ἰάκωβος ἀπῆλθεν εἰς ἄλλα κελλία, νὰ ἐπισκεφθῇ καὶ ἑτέρους ἀδελφούς, οἵτινες ὅλοι ἐπῄνουν πολὺ τὸν Πελάγιον, ὡς πλέον ἐνάρετον καὶ ἁγιώτατον ἄνθρωπον. Μετ’ ὀλίγας ἡμέρας ἠκούσθη εἰς ὅλην τὴν Σκήτην, ὅτι ὁ ρηθεὶς Πελάγιος ἀπῆλθε πρὸς Κύριον, καὶ συνήχθησαν ὄχι μόνον ἀπὸ τὴν Ἱερουσαλήμ, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸν Ἰορδάνην καὶ τὴν Ἱεριχὼ καὶ ὅλα τὰ περίχωρα μὲ μεγάλην εὐλάβειαν, διὰ νὰ ἐνταφιάσουν τὸ ἅγιον λείψανον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ Νουμεριανὸς ἐβασίλευσεν ἐν Ρώμῃ τῷ 283-284. Σύγχυσις ὅμως τις ὑφίσταται περὶ τοῦ χρόνου καθ’ ὃν ἤκμασεν ἡ Ἁγία αὕτη Πελαγία, συγχεομένου μετὰ τοῦ χρόνου καθ’ ὃν ἤκμασεν ἡ ἐπίσης κατὰ τὴν σήμερον ἑορταζομένη Ἁγία Πελαγία ἡ Παρθένος (βλέπε σελ. 217). Εἰς τὰ Συναξάρια τῶν Μηναίων (συμπεριλαμβανομένων καὶ τῶν νεωτέρων ἐκδόσεων τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας) γράφεται ὅτι ἡ ἐξ ἑταιρίδων Ἁγία Πελαγία ἤκμασεν ἐπὶ Νουμεριανοῦ, ἐνῷ διὰ τὴν Ἁγίαν Πελαγίαν τὴν Παρθένον δὲν ἀνεφέρεται ὁ χρόνος καθ’ ὃν ἤκμασε, τὰ αὐτὰ δὲ γράφονται καὶ ἐν τῷ Ὡρολογίῳ. Ἐξ ἀντιθέτου ὁ Συναξαριστὴς τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, ὃν καὶ ἡμεῖς ἠκολουθήσαμεν κατὰ τὴν ἀρχικὴν ἡμῶν ἔκδοσιν, διὰ μὲν τὴν πρώτην Πελαγίαν δὲν ἀναφέρει τὸν χρόνον καθ’ ὃν ἔζησε, διὰ δὲ τὴν δευτέραν, τὴν Παρθένον, λέγει ὅτι ἤκμασεν ἐπὶ Νουμεριανοῦ. Κατὰ τὴν ἡμετέραν γνώμην ἀμφότεραι ἤκμασαν κατὰ τὸν Γʹ αἰῶνα, ἴσως δὲ ἡ Παρθένος νὰ ἦτο ὀλίγον ἐνωρίτερον τῆς Ὁσίας, πάντως ἀμφότεραι οὐχὶ βραδύτερον τοῦ Γʹ αἰῶνος, καθὼς δύναται νὰ συμπαιράνῃ τις ἀπὸ τὰ ἐγκώμια τὰ ὁποῖα ἀφιέρωσεν εἰς αὐτὰς ὁ θεῖος Χρυσόστομος, εἰς Ἀντιόχειαν ἔτι εὑρισκόμενος. Κατόπιν τούτων ἐπροτιμήσαμεν νὰ ἀκολουθήσωμεν ἐνταῦθα τὴν χρονολογίαν τῶν Μηναίων.

[2] Τοῦ Ἁγίου Νόννου ἡ μνήμη ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην Νοεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[3] «Διατί μετὰ τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἐσθίει ὁ διδάσκαλος ἡμῶν;» (Ματθ. θʹ 11).