Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς Ὁσίας Μητρὸς ἡμῶν ΠΕΛΑΓΙΑΣ τῆς ἀπὸ ἑταιρίδων.

Ταύτην τὴν ἔνθεον ἀλλοίωσιν τῆς δεξιᾶς τοῦ Ὑψίστου ἰδόντες οἱ Ἀρχιερεῖς ἐθαύμαζον διὰ τὰ δάκρυα, τὰ ὁποῖα ἔχυνεν ἡ ἀείμνηστος, καὶ χαίροντες εἰς τὴν σωτηρίαν αὐτῆς μετὰ βίας τὴν κατέπεισαν καὶ ἠγέρθη. Ὁ δὲ ἱερὸς Νόννος τῆς λέγει τότε· «Ὁ νόμος τῆς Ἐκκλησίας μας ὁρίζει νὰ μὴ βαπτίσωμεν πόρνην τινά, ἐὰν δὲν ἔχῃ ἐγγυητήν, ὅτι δὲν ἐπιστρέφει πλέον εἰς τὰ πρότερα ἁμαρτήματα». Ἡ δὲ πάλιν ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν καὶ ἔκλαιε πολλῷ μᾶλλον λέγουσα· «Εἰς τὸν λαιμόν σου νὰ κρέμωνται τὰ ἁμαρτήματά μου, καὶ νὰ δώσῃς λόγον περὶ τούτου διὰ τὴν ψυχήν μου τὴν ὥραν τῆς κρίσεως, ἐὰν βραδύνῃς καὶ δὲν μὲ βαπτίσῃς τὸ συντομώτερον, νὰ μὲ ἀναγεννήσῃς πνευματικῶς καὶ νὰ μὲ παραστήσῃς εἰς τὸν καθαρὸν Νυμφίον Χριστὸν νύμφην καθαρὰν καὶ ἀμώμητον, διότι φοβοῦμαι, ἐὰν βραδύνω νὰ λάβω τὸ Βάπτισμα, μὴ μὲ παγιδεύσῃ πάλιν ὁ πτερνιστὴς καὶ μὲ ρίψῃ πάλιν εἰς τὴν προτέραν ἀσέλγειαν». Ταῦτα ἀκούσας ὁ Νόννος ἐδόξασε τὸν Θεὸν βλέπων τοσαύτην μετάνοιαν. Ἐξομολογήσας λοιπὸν αὐτήν, ἠρώτησε καὶ τὸ ὄνομά της· Ἡ δὲ εἶπε· «Πελαγία ἐκαλούμην ἐξ ἀρχῆς, οἱ δὲ ἄνθρωποι θαυμάζοντες τὸ πλῆθος καὶ κάλλος τῶν πολυτίμων λίθων καὶ μαργάρων, τὰ ὁποῖα ἐφόρουν, μὲ ὠνόμαζον Μαργαρώ». Τότε ἐβάπτισεν αὐτὴν εἰς τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ τῆς ἔδωκε τὴν πρώτην κλῆσιν, ὀνομάσας ταύτην Πελαγίαν, τὴν ἀνεδέχθη δὲ ἐνάρετός τις Μοναχή, Ρωμάνα ὀνόματι, καὶ τελέσας τὴν θείαν Μυσταγωγίαν, τὴν ἐκοινώνησε τὰ ἄχραντα Μυστήρια. Ὅθεν ὅλη ἡ Ἀντιόχεια ηὐφράνθη κοινῶς καὶ ἐτέλεσαν ἑορτὴν πάνδημον διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς αὐτῆς, ἕκαστος δὲ ἐνόμιζε τὴν χαράν της ὡς ἰδίαν αὐτοῦ, ὅτι ἐνίκησε τὸν πτερνίσαντα.

Ὁ δὲ μισόκαλος διάβολος, μὴ ὑποφέρων τὴν ἧτταν καὶ καταισχύνην αὐτοῦ, μετασχηματίζεται εἰς ἄνθρωπον ὁ μισάνθρωπος καὶ φαίνεται εἰς τὸ μέσον πάντων ἔχων τὰς χεῖρας αὐτοῦ εἰς τὴν κεφαλήν, καὶ ἐκόπτετο φωνάζων καὶ ἐγκαλούμενος τὸν ἱερὸν Νόννον, ὅτι τὸν ἠδίκησε πολλὰ καὶ μεγάλα μὲ τὸ νὰ τοῦ παίρνῃ τὰς δυνάμεις αὐτοῦ. Ἔπειτα ὁ ἀναιδὴς ἐπλησίασε πρὸς τὴν Πελαγίαν καὶ ἀπεκάλει αὐτὴν προδότην καὶ ἄπιστον. Ὁ δὲ μακαρία Πελαγία ποιήσασα τὸ σημεῖον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἐξηφάνισεν αὐτόν. Ἀλλὰ πάλιν δὲν ἀφῆκεν ὁ ἐχθρὸς τὴν ἀναίδειαν αὐτοῦ, ἀλλ’ ἐπῆγε τὴν νύκτα εἰς τὴν στρωμνὴν τῆς Πελαγίας καὶ τὴν ἐξύπνησε, κολακεύων αὐτὴν καὶ παρακινῶν πρὸς τὴν προτέραν πρᾶξιν, ὑποσχόμενος νὰ τὴν ἀξιώσῃ μεγάλων τιμῶν, ἐὰν κάμῃ τὸν λόγον του. Ἡ δὲ Ὁσία ἀναστᾶσα ἐδίωξε πάλιν αὐτὸν διὰ τοῦ Σταυροῦ, ἐφανέρωσε δὲ πρὸς τὴν Ρωμάναν τὴν ὑπόθεσιν, ἡ ὁποία τὴν ἐνουθέτησε νὰ μὴ φοβῆται ποσῶς τὸν πειράζοντα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ Νουμεριανὸς ἐβασίλευσεν ἐν Ρώμῃ τῷ 283-284. Σύγχυσις ὅμως τις ὑφίσταται περὶ τοῦ χρόνου καθ’ ὃν ἤκμασεν ἡ Ἁγία αὕτη Πελαγία, συγχεομένου μετὰ τοῦ χρόνου καθ’ ὃν ἤκμασεν ἡ ἐπίσης κατὰ τὴν σήμερον ἑορταζομένη Ἁγία Πελαγία ἡ Παρθένος (βλέπε σελ. 217). Εἰς τὰ Συναξάρια τῶν Μηναίων (συμπεριλαμβανομένων καὶ τῶν νεωτέρων ἐκδόσεων τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας) γράφεται ὅτι ἡ ἐξ ἑταιρίδων Ἁγία Πελαγία ἤκμασεν ἐπὶ Νουμεριανοῦ, ἐνῷ διὰ τὴν Ἁγίαν Πελαγίαν τὴν Παρθένον δὲν ἀνεφέρεται ὁ χρόνος καθ’ ὃν ἤκμασε, τὰ αὐτὰ δὲ γράφονται καὶ ἐν τῷ Ὡρολογίῳ. Ἐξ ἀντιθέτου ὁ Συναξαριστὴς τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, ὃν καὶ ἡμεῖς ἠκολουθήσαμεν κατὰ τὴν ἀρχικὴν ἡμῶν ἔκδοσιν, διὰ μὲν τὴν πρώτην Πελαγίαν δὲν ἀναφέρει τὸν χρόνον καθ’ ὃν ἔζησε, διὰ δὲ τὴν δευτέραν, τὴν Παρθένον, λέγει ὅτι ἤκμασεν ἐπὶ Νουμεριανοῦ. Κατὰ τὴν ἡμετέραν γνώμην ἀμφότεραι ἤκμασαν κατὰ τὸν Γʹ αἰῶνα, ἴσως δὲ ἡ Παρθένος νὰ ἦτο ὀλίγον ἐνωρίτερον τῆς Ὁσίας, πάντως ἀμφότεραι οὐχὶ βραδύτερον τοῦ Γʹ αἰῶνος, καθὼς δύναται νὰ συμπαιράνῃ τις ἀπὸ τὰ ἐγκώμια τὰ ὁποῖα ἀφιέρωσεν εἰς αὐτὰς ὁ θεῖος Χρυσόστομος, εἰς Ἀντιόχειαν ἔτι εὑρισκόμενος. Κατόπιν τούτων ἐπροτιμήσαμεν νὰ ἀκολουθήσωμεν ἐνταῦθα τὴν χρονολογίαν τῶν Μηναίων.

[2] Τοῦ Ἁγίου Νόννου ἡ μνήμη ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην Νοεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[3] «Διατί μετὰ τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἐσθίει ὁ διδάσκαλος ἡμῶν;» (Ματθ. θʹ 11).