Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς Ὁσίας Μητρὸς ἡμῶν ΠΕΛΑΓΙΑΣ τῆς ἀπὸ ἑταιρίδων.

ΕΙΚΟΝΑ

ΠΕΛΑΓΙΑ ἡ Ὁσία Μήτηρ ἡμῶν ἔζη πρότερον εἰς τὴν Ἀντιόχειαν, κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως τῶν Ρωμαίων Νουμεριανοῦ [1], ἦτο δὲ περιφανὴς καὶ πλουσία, πολλὰ ὡραία κατὰ τὸ σῶμα καὶ ὑπέρκαλος, κατὰ τὴν ψυχὴν ὅμως ἦτο ἐρρυπωμένη καὶ βέβηλος, ὅλως βεβυθισμένη εἰς τὸν βόρβορον τῆς σαρκὸς καὶ ἄλλην φροντίδα δὲν εἶχεν, εἰμὴ μόνον νὰ στολίζῃ τὴν σάρκα καὶ νὰ αὐξάνῃ τὴν φυσικὴν ὡραιότητα μὲ διάφορα χρώματα καὶ στολίδια πολύτιμα, διὰ νὰ ἑλκύῃ τοὺς ἐραστὰς καὶ νὰ τοὺς βυθίζῃ εἰς τὴν ἀπώλειαν. Πολλοὶ ἐδαπανοῦσαν τὸν πλοῦτον των καὶ ἐκινδύνευον ζωὴν καὶ ψυχὴν δι’ ἀγάπην της. Εἶχε δὲ αὕτη δούλους καὶ δούλας πολλάς, καὶ περιεπάτει εἰς τὰς ὁδοὺς παρρησίᾳ μὲ φαντασίαν ἀνείκαστον, πληροῦσα τὸν ἀέρα εὐωδίας ἀπὸ τοὺς μόσχους καὶ τὰ ἀρώματα ποὺ ἔφερεν ἐπάνω της. Ὁ πανοικτίρμων ὅμως καὶ πολυέλεος Κύριος δὲν ἐμίσησε τοσοῦτον ἄσεμνον πόρνην καὶ βέβηλον, ἀλλ’ ὡς προγνώστης τῶν μελλόντων, γινώσκων πόσην μετάνοιαν ἔμελλε νὰ κατορθώσῃ εἰς τὸ ὕστερον, ἐφώτισε τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς ψυχῆς αὐτῆς μὲ τρόπον τοιοῦτον καὶ ἐγνώρισε τὴν ἀλήθειαν.

Κατ’ ἐκείνας τὰς ἡμέρας συνήθροισεν ὁ πρόεδρος τῆς Ἀντιοχείας Ἀρχιερεῖς διά τινα ὑπόθεσιν. Μεταξὺ δὲ τῶν συναθροισθέντων ἦτο καὶ εἷς Ἐπίσκοπος πολὺ ἐνάρετος, Νόννος [2] ὀνόματι, θαυμάσιος καὶ ἰσάγγελος εἰς τὴν πολιτείαν καὶ εἰς τὴν θείαν Γραφὴν πολὺ ἔμπειρος. Τοῦτον τὸν Ὅσιον παρεκάλεσαν οἱ Ὀρθόδοξοι νὰ διδάξῃ διὰ τὴν ὠφέλειαν τῶν ψυχῶν. Ἔκαμεν ὅθεν διδαχὴν θαυμάσιον ἔξωθεν τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἰουλιανοῦ, καὶ πάντας ἐξέπληξε μὲ τὴν σοφίαν τῶν λόγων του, διότι ἀληθῶς ἐφαίνετο, ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον τὸν ἐφώτιζε καὶ ἥλκυε μὲ τὴν γλυκύτητα τῶν λόγων του τὸν ἁμαρτωλὸν πρὸς μετάνοιαν. Κατ’ ἐκείνην τὴν ὥραν διήρχετο ἀπ’ ἐκεῖ καὶ ἡ Πελαγία, καθεζομένη εἰς ἅμαξαν, ἐστολισμένη κατὰ τὸ σύνηθες καὶ μυρίζουσα τὸν πλησίον ἀέρα ἀπὸ τὴν εὐωδίαν τῶν ἀρωμάτων, ἐξήστραπτε δὲ ὅλη ἀπὸ τὴν λάμψιν τῶν πολυτίμων λίθων, τοὺς ὁποίους ἔφερεν ἐπ’ αὐτῆς.

Ἰδόντες ὅθεν αὐτὴν τοσοῦτον ἀναίσχυντον, οἱ μὲν ἄλλοι Ἀρχιερεῖς ἔστρεψαν πρὸς τὸ ἀντίθετον μέρος τοὺς ὀφθαλμούς, διὰ νὰ μὴ βλέπωσιν αὐτήν, ὁ δὲ μακάριος Νόννος, γινώσκων ὅτι καὶ ἀπὸ τὰ ἐναντία ὠφελεῖται πολλάκις τις καὶ καρποῦται, μὲ τὸν τρόπον ἐκεῖνον, ποὺ παρεκινοῦντο ἄλλοι πρὸς ἡδονὴν τῆς σαρκός, ἐτρώθη τὴν ψυχὴν αὐτὸς μάλιστα πρὸς ἔνθεον ἔρωτα,


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ Νουμεριανὸς ἐβασίλευσεν ἐν Ρώμῃ τῷ 283-284. Σύγχυσις ὅμως τις ὑφίσταται περὶ τοῦ χρόνου καθ’ ὃν ἤκμασεν ἡ Ἁγία αὕτη Πελαγία, συγχεομένου μετὰ τοῦ χρόνου καθ’ ὃν ἤκμασεν ἡ ἐπίσης κατὰ τὴν σήμερον ἑορταζομένη Ἁγία Πελαγία ἡ Παρθένος (βλέπε σελ. 217). Εἰς τὰ Συναξάρια τῶν Μηναίων (συμπεριλαμβανομένων καὶ τῶν νεωτέρων ἐκδόσεων τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας) γράφεται ὅτι ἡ ἐξ ἑταιρίδων Ἁγία Πελαγία ἤκμασεν ἐπὶ Νουμεριανοῦ, ἐνῷ διὰ τὴν Ἁγίαν Πελαγίαν τὴν Παρθένον δὲν ἀνεφέρεται ὁ χρόνος καθ’ ὃν ἤκμασε, τὰ αὐτὰ δὲ γράφονται καὶ ἐν τῷ Ὡρολογίῳ. Ἐξ ἀντιθέτου ὁ Συναξαριστὴς τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, ὃν καὶ ἡμεῖς ἠκολουθήσαμεν κατὰ τὴν ἀρχικὴν ἡμῶν ἔκδοσιν, διὰ μὲν τὴν πρώτην Πελαγίαν δὲν ἀναφέρει τὸν χρόνον καθ’ ὃν ἔζησε, διὰ δὲ τὴν δευτέραν, τὴν Παρθένον, λέγει ὅτι ἤκμασεν ἐπὶ Νουμεριανοῦ. Κατὰ τὴν ἡμετέραν γνώμην ἀμφότεραι ἤκμασαν κατὰ τὸν Γʹ αἰῶνα, ἴσως δὲ ἡ Παρθένος νὰ ἦτο ὀλίγον ἐνωρίτερον τῆς Ὁσίας, πάντως ἀμφότεραι οὐχὶ βραδύτερον τοῦ Γʹ αἰῶνος, καθὼς δύναται νὰ συμπαιράνῃ τις ἀπὸ τὰ ἐγκώμια τὰ ὁποῖα ἀφιέρωσεν εἰς αὐτὰς ὁ θεῖος Χρυσόστομος, εἰς Ἀντιόχειαν ἔτι εὑρισκόμενος. Κατόπιν τούτων ἐπροτιμήσαμεν νὰ ἀκολουθήσωμεν ἐνταῦθα τὴν χρονολογίαν τῶν Μηναίων.

[2] Τοῦ Ἁγίου Νόννου ἡ μνήμη ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην Νοεμβρίου (βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[3] «Διατί μετὰ τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἐσθίει ὁ διδάσκαλος ἡμῶν;» (Ματθ. θʹ 11).