Τότε ὁ Ἀβιμέλεχ, ἀνανήψας ὡς ἀπὸ μέθης, συνῆλθεν εἰς ἑαυτόν· καὶ ἀναπολήσας τὴν γῆν ἀκριβῶς καὶ τὰ ἐν αὐτῇ δένδρα, εἶπεν· «Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ἡ ἀνάπαυσις τῶν ψυχῶν τῶν δικαίων». Ἔπειτα λέγει εἰς τὸν γέροντα· «Ποῖος μὴν εἶναι οὗτος;». Ὁ γέρων ἀπεκρίθη· «ὁ δωδέκατος, τέκνον, ἤτοι ὁ Φεβρουάριος»· εἶτα λαβὼν ἀπὸ τὸν Ἀβιμέλεχ ὀλίγα σῦκα καὶ εὐχηθεὶς αὐτόν, ἀνεχώρησεν.
Ὑποσημειώσεις
[1] Σημειοῦμεν ἐνταῦθα ὅτι εἰς τὸν χειρόγραφον Συναξαριστὴν γράφονται καὶ ταῦτα· «Σὺ δέ, Ἱερεμία, ἄπελθε μετὰ τοῦ λαοῦ εἰς Βαβυλῶνα, καὶ μεῖνον μετ᾽ αὐτοῦ εὐαγγελιζόμενος». Τὰ λόγια ὅμως ταῦτα δὲν ἀναφέρονται εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφήν, ἀλλ’ ἄλλος τις ἔγραψε ταῦτα ἀπεριέργως καὶ τολμηρῶς, ὡς ἔδοξεν εἰς αὐτόν, μὴ βασανίσας ἀκριβῶς τὰ εἰς τὴν βίβλον τοῦ Προφήτου Ἱερεμίου περιεχόμενα. Διότι εἰς αὐτὴν ἀναγινώσκομεν, ὅτι ὁ Ἱερεμίας δὲν ἐπῆγεν εἰς τὴν Βαβυλῶνα, ἀλλὰ μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Ἱερουσαλὴμ κατέβη εἰς τὴν Αἴγυπτον ἐν Τάφναις (αἱ ὁποῖαι Ἑλληνιστὶ λένονται Δάφναι) καὶ ἐκεῖ προεφήτευσεν, ὡς σαφῶς βεβαιοῦται τοῦτο, ἀπὸ τὸ νʹ (50) κεφάλαιον τοῦ Ἱερεμίου, ὅπου ὁ ἴδιος λέγει «Καὶ εἰσῆλθον εἰς τὴν Αἴγυπτον... καὶ εἰσῆλθον εἰς Τάφνας καὶ ἐγένετο λόγος Κυρίου πρὸς Ἱερεμίαν ἐν Τάφναις λέγων» (Ἱερ. νʹ 7-8) καὶ τὰ λοιπά δείκνυται δὲ καὶ ἀπὸ τὸ κηʹ (28) κεφάλαιον τοῦ αὐτοῦ, ἔνθα εἶπεν εἰς τὸν Σαραίαν ὁ Ἱερεμίας ταῦτα· «Καὶ εἶπεν Ἱερεμίας πρὸς Σαραίαν, ὅταν ἔλθῃς εἰς τὴν Βαβυλῶνα καὶ ὄψει καὶ ἀναγνώσῃ πάντας τοὺς λόγους τούτους... καὶ ἔσται ὅταν παύσῃ τοῦ ἀναγινώσκειν τὸ βιβλίον τοῦτο, καὶ ἐπιδήσεις ἐπ’ αὐτὸ λίθον, καὶ ρίψεις αὐτὸ εἰς μέσον τοῦ Εὐφράτου» (Ἱερ. κηʹ 61-63). Τούτους δὲ τοὺς λόγους δὲν ἤθελεν εἴπει ὁ Ἱερεμίας, ἂν αὐτὸς εἶχεν ὑπάγει εἰς τὴν Βαβυλῶνα.
Ὅτι ὁ Προφήτης Ἱερεμίας δὲν ἐπῆγεν εἰς Βαβυλῶνα, βεβαιοῦται ἐπίσης ἀπὸ τὸν σοφὸν Θεοδώρητον. Οὗτος λέγει ἐν τῇ ἐπιγραφῇ τοῦ ρλϛʹ (136) ψαλμοῦ· «Τινὲς θρασὺ πρᾶγμα τετολμηκότες ἐπέγραψαν τῷ Ψαλμῷ τούτῳ· Διὰ «Ἱερεμίου»· Ἱερεμίας δὲ οὐκ ἀπήχθη εἰς Βαβυλῶνα μετὰ τῶν δορυαλώτων, ἀλλ’ ὀλίγον ἐν Ἱερουσαλὴμ διαγαγὼν χρόνον, ὑπὸ τῶν παρανόμων βιασθεὶς Ἰουδαίων, τῆς εἰς Αἴγυπτον ὁδοῦ αὐτοῖς κεκοινώνηκε. Πῶς λοιπὸν ἁρμόττει αὐτῷ λέγειν; Ἐπὶ τῶν ποταμῶν Βαβυλῶνος ἐκεῖ ἐκαθήσαμεν καὶ ἐκλαύσαμεν;». Σχεδὸν τὰ αὐτὰ λέγει ὁ αὐτὸς Θεοδώρητος καὶ εἰς τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ ξδʹ (61) ψαλμοῦ τὴν λέγουσαν «Ὠδὴ Ἱερεμίου καὶ Ἰεζεκιὴλ» καὶ τὰ λοιπά. Τοῦτο βεβαιοῦται καὶ ἀπὸ τὸν ἱερὸν Θεοφύλακτον Βουλγαρίας, ὅστις ἐν τῇ ὑποθέσει τῆς εἰς τὸν Ἰωνᾶν ἑρμηνείας λέγει· «Τὸν θεσπέσιον Ἱερεμίαν τοσαύτης ἠξίωσε τιμῆς τῶν Βαβυλωνίων ὁ βασιλεὺς (Ναβουχοδονόσορ) ὡς αἵρεσιν αὐτῷ τῆς οἰκήσεως δοῦναι· καὶ τοὺς μὲν ἄλλους πάντας βασιλέας καὶ ἄρχοντας αἰχμαλώτους ἀπήγαγε, τούτῳ δὲ μόνῳ δέδωκεν ἐξουσίαν διάγειν ὅπου βούλεται».
Σημειοῦμεν δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι παρὰ τῇ ἐν Λειψίᾳ Ἑλληνολατινικῇ ἐκδόσει τῶν συγγραμμάτων τοῦ Ἱεροῦ Θεοδωρήτου καὶ τοῦτο ἀναφέρεται εἰς τὰς ὑποσημειώσεις τῆς ἐπιγραφῆς τοῦ ξδʹ (64) ψαλμοῦ, ὅτι ὁ Ἱερεμίας πύργον ὑψηλὸν οἶκον δομήσας καὶ ἐναποκλείσας εἰς τοῦτον ἑαυτόν, συνέγραψε τοὺς «Θρήνους», ὁλοφυρόμενος ποτὲ μὲν τὴν Ἱερουσαλήμ, ποτὲ δὲ τὸν ἐξανδραποδισμὸν τοῦ λαοῦ. Φαίνεται δέ, ὅτι ἀφοῦ συνέγραψε τοὺς «Θρήνους» ἐν τῆ γῇ τῆς Ἱερουσαλήμ, τότε κατέβη εἰς Αἴγυπτον.
Ἀλλὰ καὶ ὁ Βαροὺχ δὲν ἔμεινεν εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ, ὡς γράφεται εἰς τὸν χειρόγραφον Συναξαριστήν, ἀλλὰ κατέβη πρῶτον εἰς τὴν Αἴγυπτον μετὰ τοῦ Ἱερεμίου, ὡς τοῦτο δείκνυται ἀπὸ τὸ προρρηθὲν νʹ (50) κεφάλαιον τοῦ Ἱερεμίου. Ἔπειτα ἐπῆγεν εἰς τὴν Βαβυλῶνα καὶ μετὰ πέντε ἔτη ἀπὸ τῆς ἁλώσεως τῆς Ἱερουσαλὴμ ἀνέγνωσε τὸ βιβλίον του εἰς τὸν λαόν, καθὼς τοῦτο δηλοῦται ἐκ τοῦ πρώτου κεφαλαίου αὐτοῦ, εἰς τὸ ὁποῖον λέγει οὗτος· «Ἐν τῷ ἔτει τῷ πέμπτῳ, ἐν ἑβδόμῃ τοῦ μηνός, ἐν τῷ καιρῷ ᾧ ἔλαβον οἱ Χαλδαῖοι τὴν Ἱερουσαλήμ, καὶ ἐνέπρησαν αὐτὴν ἐν πυρὶ καὶ ἀνέγνω Βαροὺχ τοὺς λόγους τοῦ βιβλίου τούτου ἐν ὠσὶν Ἰεχονίου... καὶ ἐν ὠσὶ... πάντων τῶν κατοικούντων ἐν Βαβυλῶνι ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Σούδ». (Βαρ. αʹ 2-4). Ὁ δὲ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ μεταφράσας τὰ Συναξάρια ἀπὸ τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς εἰς τὴν ἁπλῆν, ὑποσημειοῖ ἐνταῦθα καὶ τὰ ἑξῆς αὐτολεξεί· «Διὰ τοῦτο δὲν μετεφράσαμεν, ὅτι ὁ Βαροὺχ καὶ ὁ Ἀβιμέλεχ ἔστειλαν ἐπιστολὴν εἰς τὴν Βαβυλῶνα πρὸς τὸν Ἱερεμίαν διὰ τοῦ ἀετοῦ καὶ ὅτι ἐκεῖνος ἐκάθησεν ἐπὶ νεκροῦ καὶ ἀνέστη καὶ ὅτι ἐπέστρεψεν ὁ Ἱερεμίας εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ μετὰ τοῦ λαοῦ καὶ τὰ ὅμοια· ἐπειδὴ αὐτὰ δὲν εἰναι ἀληθῆ, ὡς ἐναντία εἰς τὴν Γραφήν. Ἀλλὰ καὶ τοῦτο ἐποίησα, ἀφ’ οὗ πρῶτον συνεβουλεύθην καὶ ἄλλους διδασκάλους καὶ διακριτικούς, καὶ μάλιστα τὸν Παναγιώτατον καὶ σοφώτατον πρῴην Κων/πόλεως κύριον Γρηγόριον (πρόκειται περὶ τοῦ Γρηγορίου τοῦ Εʹ ὅστις ἦτο τότε ἐξόριστος εἰς Ἅγιον Ὄρος), οἵτινες ἐγνωμοδότησαν νὰ τὰ ἀφήσω ἀμετάφραστα».
Ὅτι δὲ ὁ Ἱερεμίας δὲν ἐπορεύθη εἰς τὴν Βαβυλῶνα, ἀλλὰ ἐπῆγεν εἰς Δάφνας καὶ ἐκεῖ ἐλιθοβολήθη, τοῦτο μαρτυρεῖται καὶ ἀπὸ τὸ Συναξάριον τοῦ Ἱερεμίου (βλέπε εἰς τὴν πρώτην Μαΐου, εἰς Τόμον Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ταῦτα βεβαιοῖ καὶ ὁ Ἀλέξανδρος Μαυροκορδᾶτος εἰς τὰ «Ἰουδαϊκά». Ἀλλὰ καὶ ἐκ τῆς ἐπιστολῆς, τὴν ὁποίαν ἔστειλεν ὁ Ἱερεμίας εἰς τοὺς μέλλοντας νὰ αἰχμαλωτισθῶσιν εἰς Βαβυλῶνα καὶ ἐξ ὅσων λέγει εἰς αὐτούς, ἵνα μὴ προσκυνήσωσι τοὺς ἐν Βαβυλῶνι θεοὺς καὶ εἴδωλα, καὶ ἐξ αὐτῆς, λέγω, εἶναι πασιφανές, ὅτι ὁ Ἱερεμίας δὲν ἐπῆγεν εἰς Βαβυλῶνα. Ἐπειδὴ ἂν ἐπῆγε, εἰς τὶ ἐχρειάζετο ἐπιστολή; Βλέπε δὲ τὴν ἐπιστολὴν ταύτην μετὰ τὸ βιβλίον τοῦ Βαρούχ.
[2] Ποῦ δὲ ἐφύλαξε ταῦτα ὁ Ἱερεμίας; Βλέπε ἀκριβέστερον εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τοῦ Συναξαρίου τοῦ Ἱερεμίου, κατὰ τὴν πρώτην Μαΐου, εἰς Τόμον Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
