Διήγησις εἰς τὸν Θρῆνον τοῦ Προφήτου ΙΕΡΕΜΙΟΥ περὶ τῆς Ἱερουσαλὴμ καὶ εἰς τὴν ἅλωσιν ταύτης καὶ περὶ τῆς ἐκστάσεως ΑΒΙΜΕΛΕΧ.

Πορευθέντες τότε ἀμφότεροι οἱ Προφῆται εἰς τὸν Ναόν, διέσχισαν τὰ ἱμάτιά των καὶ ἔβαλον στάκτην εἰς τὰς κεφαλάς των, θρηνοῦντες τὴν Ἱερουσαλήμ καὶ ἐλθόντες κατὰ τὴν ἕκτην ὥραν τῆς νυκτὸς εἰς τὰ τείχη τῆς πόλεως, ἤκουσαν φωνὰς σαλπίγγων, διότι ἦλθον Ἄγγελοι ἐκ τοῦ οὐρανοῦ κρατοῦντες λαμπάδας εἰς τὰς χεῖρας των καὶ ἔστησαν ἐπὶ τῶν τειχῶν τῆς πόλεως. Βλέποντες δὲ αὐτοὺς ὁ Ἱερεμίας καὶ ὁ Βαροὺχ ἔκλαυσαν καὶ εἶπον· «Τώρα εἶναι ἀληθὴς ὁ λόγος τὸν ὁποῖον ἐλάλησεν ὁ Θεός». Εἶπον δὲ εἰς τοὺς Ἀγγέλους· «Παρακαλοῦμεν ὑμᾶς, νὰ μὴ καταστραφῇ ἡ πόλις ἕως οὗ λαλήσωμεν εἰς τὸν Θεόν». Τότε ὁ Ἱερεμίας ἐλάλησε λέγων· «Δέομαί σου, Κύριε, πρόσταξον νὰ λαλήσω ἐνώπιόν σου». Καὶ εἶπε Κύριος· «Λάλει». Καὶ εἶπεν ὁ Ἱερεμίας· «Ἰδοὺ ἐπληροφορήθημεν, ὅτι θέλεις παραδώσει τὴν Ἱερουσαλὴμ εἰς τὰς χεῖρας τῶν ἐχθρῶν της καὶ ὁ λαός σου Ἰσραὴλ θέλει ἀχθῆ αἰχμάλωτος εἰς τὴν Βαβυλῶνα. Λοιπὸν τί νὰ κάμωμεν τὰ Ἅγια σκεύη τοῦ Ναοῦ σου;». Καὶ εἶπεν ὁ Κύριος· «Παράδος ταῦτα εἰς τὴν γῆν λέγων: Ἄκουε, γῆ, τὴν φωνὴν τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος σὲ ἔκτισεν ἐπὶ τῶν ὑδάτων καὶ σὲ ἐσφράγισε μὲ ἑπτὰ σφραγῖδας καὶ μὲ ἑπτὰ καιρούς, καὶ ἀφοῦ ἑπομένως θέλεις λάβει τὴν ὡραιότητά σου, φύλαξον τὰ Ἅγια σκεύη τῆς Λειτουργίας ἕως τῆς συναθροίσεως τοῦ ἠγαπημένου λαοῦ». Ἔπειτα ἐλάλησε πάλιν ὁ Ἱερεμίας, λέγων· «Παρακαλῶ σε, Κύριε, τί νὰ κάμω τὸν Αἰθίοπα Ἀβιμέλεχ, ὅτι πολλὰς εὐεργεσίας ἐποίησεν εἰς ἐμὲ τὸν δοῦλον σου; Διότι αὐτὸς μὲ ἐξήγαγεν ἐκ τοῦ λάκκου τοῦ βορβόρου, ἐντὸς τοῦ ὁποίου μὲ ἔρριψαν καὶ δὲν θέλω νὰ ἴδῃ τὸν ἀφανισμὸν τῆς πόλεως, ἵνα μὴ παγώσῃ καὶ ἀποθάνῃ ἀπὸ τὸν φόβον του, δειλὸς ὢν καὶ μικρόψυχος». Καὶ εἶπε Κύριος πρὸς Ἱερεμίαν· «Ἀπόστειλον αὐτὸν εἰς τὸν ἀμπελῶνα τοῦ Ἀγρίππα καὶ θέλω σκεπάσει αὐτὸν ὑπὸ τὴν σκιὰν τοῦ ὄρους, ἕως οὗ ὁ λαὸς ἐπανέλθῃ ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας του» [1].

Τότε λοιπὸν ὁ Ἱερεμίας λαβὼν, τὰ Ἅγια σκεύη τῆς Λειτουργίας, κατὰ τὴν προσταγὴν τοῦ Θεοῦ, ἐναπέθηκεν αὐτὰ ἐντὸς πέτρας, ἐπὶ τῆς ὁποίας ἐσφράγισε μὲ τὸν δακτύλιόν του τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ἤτοι τὸ τετραγράμματον Ἰεχωβά, ὅπερ δηλοῖ, κατὰ τοὺς Ἑβδομήκοντα, Κύριος· καὶ ὤ τοῦ θαύματος! ὁ τύπος τῆς σφραγῖδος ἔγινε τόσον βαθύς, ὡσὰν νὰ ἐγλύφη μὲ σμίλην σιδηρᾶν. Ἐσκέπαζε δὲ τὴν πέτραν μία νεφέλη, ἵνα εἶναι δυσκολογνώριστος εἰς τοὺς ἀνθρώπους. Εὑρίσκεται δὲ ἡ πέτρα αὕτη ἐν τῇ ἐρήμῳ ὅπου κατεσκευάσθη ἡ Κιβωτὸς τοῦ Θεοῦ πρότερον ἐπὶ Μωϋσέως [2].


Ὑποσημειώσεις

[1] Σημειοῦμεν ἐνταῦθα ὅτι εἰς τὸν χειρόγραφον Συναξαριστὴν γράφονται καὶ ταῦτα· «Σὺ δέ, Ἱερεμία, ἄπελθε μετὰ τοῦ λαοῦ εἰς Βαβυλῶνα, καὶ μεῖνον μετ᾽ αὐτοῦ εὐαγγελιζόμενος». Τὰ λόγια ὅμως ταῦτα δὲν ἀναφέρονται εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφήν, ἀλλ’ ἄλλος τις ἔγραψε ταῦτα ἀπεριέργως καὶ τολμηρῶς, ὡς ἔδοξεν εἰς αὐτόν, μὴ βασανίσας ἀκριβῶς τὰ εἰς τὴν βίβλον τοῦ Προφήτου Ἱερεμίου περιεχόμενα. Διότι εἰς αὐτὴν ἀναγινώσκομεν, ὅτι ὁ Ἱερεμίας δὲν ἐπῆγεν εἰς τὴν Βαβυλῶνα, ἀλλὰ μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Ἱερουσαλὴμ κατέβη εἰς τὴν Αἴγυπτον ἐν Τάφναις (αἱ ὁποῖαι Ἑλληνιστὶ λένονται Δάφναι) καὶ ἐκεῖ προεφήτευσεν, ὡς σαφῶς βεβαιοῦται τοῦτο, ἀπὸ τὸ νʹ (50) κεφάλαιον τοῦ Ἱερεμίου, ὅπου ὁ ἴδιος λέγει «Καὶ εἰσῆλθον εἰς τὴν Αἴγυπτον... καὶ εἰσῆλθον εἰς Τάφνας καὶ ἐγένετο λόγος Κυρίου πρὸς Ἱερεμίαν ἐν Τάφναις λέγων» (Ἱερ. νʹ 7-8) καὶ τὰ λοιπά δείκνυται δὲ καὶ ἀπὸ τὸ κηʹ (28) κεφάλαιον τοῦ αὐτοῦ, ἔνθα εἶπεν εἰς τὸν Σαραίαν ὁ Ἱερεμίας ταῦτα· «Καὶ εἶπεν Ἱερεμίας πρὸς Σαραίαν, ὅταν ἔλθῃς εἰς τὴν Βαβυλῶνα καὶ ὄψει καὶ ἀναγνώσῃ πάντας τοὺς λόγους τούτους... καὶ ἔσται ὅταν παύσῃ τοῦ ἀναγινώσκειν τὸ βιβλίον τοῦτο, καὶ ἐπιδήσεις ἐπ’ αὐτὸ λίθον, καὶ ρίψεις αὐτὸ εἰς μέσον τοῦ Εὐφράτου» (Ἱερ. κηʹ 61-63). Τούτους δὲ τοὺς λόγους δὲν ἤθελεν εἴπει ὁ Ἱερεμίας, ἂν αὐτὸς εἶχεν ὑπάγει εἰς τὴν Βαβυλῶνα.

Ὅτι ὁ Προφήτης Ἱερεμίας δὲν ἐπῆγεν εἰς Βαβυλῶνα, βεβαιοῦται ἐπίσης ἀπὸ τὸν σοφὸν Θεοδώρητον. Οὗτος λέγει ἐν τῇ ἐπιγραφῇ τοῦ ρλϛʹ (136) ψαλμοῦ· «Τινὲς θρασὺ πρᾶγμα τετολμηκότες ἐπέγραψαν τῷ Ψαλμῷ τούτῳ· Διὰ «Ἱερεμίου»· Ἱερεμίας δὲ οὐκ ἀπήχθη εἰς Βαβυλῶνα μετὰ τῶν δορυαλώτων, ἀλλ’ ὀλίγον ἐν Ἱερουσαλὴμ διαγαγὼν χρόνον, ὑπὸ τῶν παρανόμων βιασθεὶς Ἰουδαίων, τῆς εἰς Αἴγυπτον ὁδοῦ αὐτοῖς κεκοινώνηκε. Πῶς λοιπὸν ἁρμόττει αὐτῷ λέγειν; Ἐπὶ τῶν ποταμῶν Βαβυλῶνος ἐκεῖ ἐκαθήσαμεν καὶ ἐκλαύσαμεν;». Σχεδὸν τὰ αὐτὰ λέγει ὁ αὐτὸς Θεοδώρητος καὶ εἰς τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ ξδʹ (61) ψαλμοῦ τὴν λέγουσαν «Ὠδὴ Ἱερεμίου καὶ Ἰεζεκιὴλ» καὶ τὰ λοιπά. Τοῦτο βεβαιοῦται καὶ ἀπὸ τὸν ἱερὸν Θεοφύλακτον Βουλγαρίας, ὅστις ἐν τῇ ὑποθέσει τῆς εἰς τὸν Ἰωνᾶν ἑρμηνείας λέγει· «Τὸν θεσπέσιον Ἱερεμίαν τοσαύτης ἠξίωσε τιμῆς τῶν Βαβυλωνίων ὁ βασιλεὺς (Ναβουχοδονόσορ) ὡς αἵρεσιν αὐτῷ τῆς οἰκήσεως δοῦναι· καὶ τοὺς μὲν ἄλλους πάντας βασιλέας καὶ ἄρχοντας αἰχμαλώτους ἀπήγαγε, τούτῳ δὲ μόνῳ δέδωκεν ἐξουσίαν διάγειν ὅπου βούλεται».

Σημειοῦμεν δὲ καὶ τοῦτο, ὅτι παρὰ τῇ ἐν Λειψίᾳ Ἑλληνολατινικῇ ἐκδόσει τῶν συγγραμμάτων τοῦ Ἱεροῦ Θεοδωρήτου καὶ τοῦτο ἀναφέρεται εἰς τὰς ὑποσημειώσεις τῆς ἐπιγραφῆς τοῦ ξδʹ (64) ψαλμοῦ, ὅτι ὁ Ἱερεμίας πύργον ὑψηλὸν οἶκον δομήσας καὶ ἐναποκλείσας εἰς τοῦτον ἑαυτόν, συνέγραψε τοὺς «Θρήνους», ὁλοφυρόμενος ποτὲ μὲν τὴν Ἱερουσαλήμ, ποτὲ δὲ τὸν ἐξανδραποδισμὸν τοῦ λαοῦ. Φαίνεται δέ, ὅτι ἀφοῦ συνέγραψε τοὺς «Θρήνους» ἐν τῆ γῇ τῆς Ἱερουσαλήμ, τότε κατέβη εἰς Αἴγυπτον.

Ἀλλὰ καὶ ὁ Βαροὺχ δὲν ἔμεινεν εἰς τὴν Ἱερουσαλήμ, ὡς γράφεται εἰς τὸν χειρόγραφον Συναξαριστήν, ἀλλὰ κατέβη πρῶτον εἰς τὴν Αἴγυπτον μετὰ τοῦ Ἱερεμίου, ὡς τοῦτο δείκνυται ἀπὸ τὸ προρρηθὲν νʹ (50) κεφάλαιον τοῦ Ἱερεμίου. Ἔπειτα ἐπῆγεν εἰς τὴν Βαβυλῶνα καὶ μετὰ πέντε ἔτη ἀπὸ τῆς ἁλώσεως τῆς Ἱερουσαλὴμ ἀνέγνωσε τὸ βιβλίον του εἰς τὸν λαόν, καθὼς τοῦτο δηλοῦται ἐκ τοῦ πρώτου κεφαλαίου αὐτοῦ, εἰς τὸ ὁποῖον λέγει οὗτος· «Ἐν τῷ ἔτει τῷ πέμπτῳ, ἐν ἑβδόμῃ τοῦ μηνός, ἐν τῷ καιρῷ ᾧ ἔλαβον οἱ Χαλδαῖοι τὴν Ἱερουσαλήμ, καὶ ἐνέπρησαν αὐτὴν ἐν πυρὶ καὶ ἀνέγνω Βαροὺχ τοὺς λόγους τοῦ βιβλίου τούτου ἐν ὠσὶν Ἰεχονίου... καὶ ἐν ὠσὶ... πάντων τῶν κατοικούντων ἐν Βαβυλῶνι ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Σούδ». (Βαρ. αʹ 2-4). Ὁ δὲ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ μεταφράσας τὰ Συναξάρια ἀπὸ τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς εἰς τὴν ἁπλῆν, ὑποσημειοῖ ἐνταῦθα καὶ τὰ ἑξῆς αὐτολεξεί· «Διὰ τοῦτο δὲν μετεφράσαμεν, ὅτι ὁ Βαροὺχ καὶ ὁ Ἀβιμέλεχ ἔστειλαν ἐπιστολὴν εἰς τὴν Βαβυλῶνα πρὸς τὸν Ἱερεμίαν διὰ τοῦ ἀετοῦ καὶ ὅτι ἐκεῖνος ἐκάθησεν ἐπὶ νεκροῦ καὶ ἀνέστη καὶ ὅτι ἐπέστρεψεν ὁ Ἱερεμίας εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ μετὰ τοῦ λαοῦ καὶ τὰ ὅμοια· ἐπειδὴ αὐτὰ δὲν εἰναι ἀληθῆ, ὡς ἐναντία εἰς τὴν Γραφήν. Ἀλλὰ καὶ τοῦτο ἐποίησα, ἀφ’ οὗ πρῶτον συνεβουλεύθην καὶ ἄλλους διδασκάλους καὶ διακριτικούς, καὶ μάλιστα τὸν Παναγιώτατον καὶ σοφώτατον πρῴην Κων/πόλεως κύριον Γρηγόριον (πρόκειται περὶ τοῦ Γρηγορίου τοῦ Εʹ ὅστις ἦτο τότε ἐξόριστος εἰς Ἅγιον Ὄρος), οἵτινες ἐγνωμοδότησαν νὰ τὰ ἀφήσω ἀμετάφραστα».

Ὅτι δὲ ὁ Ἱερεμίας δὲν ἐπορεύθη εἰς τὴν Βαβυλῶνα, ἀλλὰ ἐπῆγεν εἰς Δάφνας καὶ ἐκεῖ ἐλιθοβολήθη, τοῦτο μαρτυρεῖται καὶ ἀπὸ τὸ Συναξάριον τοῦ Ἱερεμίου (βλέπε εἰς τὴν πρώτην Μαΐου, εἰς Τόμον Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ταῦτα βεβαιοῖ καὶ ὁ Ἀλέξανδρος Μαυροκορδᾶτος εἰς τὰ «Ἰουδαϊκά». Ἀλλὰ καὶ ἐκ τῆς ἐπιστολῆς, τὴν ὁποίαν ἔστειλεν ὁ Ἱερεμίας εἰς τοὺς μέλλοντας νὰ αἰχμαλωτισθῶσιν εἰς Βαβυλῶνα καὶ ἐξ ὅσων λέγει εἰς αὐτούς, ἵνα μὴ προσκυνήσωσι τοὺς ἐν Βαβυλῶνι θεοὺς καὶ εἴδωλα, καὶ ἐξ αὐτῆς, λέγω, εἶναι πασιφανές, ὅτι ὁ Ἱερεμίας δὲν ἐπῆγεν εἰς Βαβυλῶνα. Ἐπειδὴ ἂν ἐπῆγε, εἰς τὶ ἐχρειάζετο ἐπιστολή; Βλέπε δὲ τὴν ἐπιστολὴν ταύτην μετὰ τὸ βιβλίον τοῦ Βαρούχ.

[2] Ποῦ δὲ ἐφύλαξε ταῦτα ὁ Ἱερεμίας; Βλέπε ἀκριβέστερον εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τοῦ Συναξαρίου τοῦ Ἱερεμίου, κατὰ τὴν πρώτην Μαΐου, εἰς Τόμον Εʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».