Συχνότατα δὲ πτωχοί, καταδυναστευόμενοι ἀπανθρώπως ὑπὸ πλουσίων, δοῦλοι ταλαιπωρούμενοι ὑπὸ σκληρῶν καὶ τυράννων κυρίων, ἐνίοτε δὲ καὶ ὁλόκληροι κοινότητες καταθλιβόμεναι ὑπὸ ἰσχυρῶν, ἀνέμενον καθ’ ὁδὸν τὸν ἱερὸν ρήτορα, ὅπως τὸν παρακαλέσωσι νὰ ὁμιλήσῃ ὑπὲρ αὐτῶν, βέβαιοι ὄντες, ὅτι εἷς λόγος του ἤρκει νὰ βελτιώσῃ τὴν τύχην των. Εἰς παράδειγμα δὲ τῆς δυνάμεως τῶν λόγων του ἀναφέρομεν ἐνταῦθα μόνον τὸ ἑξῆς γεγραμμένον.
Ἐν Καισαρείᾳ τῆς Μαυριτανίας ἐπεκράτει παλαιόθεν συνήθεια νὰ ἐξέρχωνται κατ’ ἔτος οἱ πολῖται πάντες ἔξω τῆς πόλεως, νὰ διαιρῶνται εἰς δύο ἀντίπαλα στρατόπεδα καὶ ἀδελφοὶ κατ’ ἀδελφῶν, πατέρες κατὰ τέκνων ν’ ἀρχίζωσι κατ’ ἀλλήλων δεινὸν καὶ πεισματώδη πετροπόλεμον, ὅπως γυμνάζωνται εἰς τὰς μάχας. Τὰ γυμνάσια δὲ ταῦτα ἔληγον διὰ τῆς ἐντελοῦς καὶ ἀληθοῦς ἥττης καὶ τροπῆς τοῦ ἑνὸς τῶν διαλελυμένων μερῶν καὶ ἔφερον, ὡς ἦτο ἑπόμενον, ἀποτελέσματα δεινά, ἤτοι ἀλληλοκτονίας καὶ τραύματα πολιτῶν ἐν πλήρει εἰρήνῃ καὶ ἄνευ οὐδεμιᾶς αἰτίας. Τὴν ἀπάνθρωπον ὅθεν ταύτην καὶ βάρβαρον συνήθειαν θέλων ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος νὰ καταπαύσῃ ἔρχεται κατὰ τὴν ἐπέτειον ἡμέραν τῆς μάχης εἰς τὴν πεδιάδα, ὅπου ὁ λαὸς ἦτο συνηγμένος καὶ προπαρασκευάζετο εἰς τὴν μάχην, ὁμιλεῖ πρὸς τοὺς πολίτας καὶ πάντες ὑποδέχονται τοὺς λόγους του μετὰ ἐπευφημιῶν, ἀποδίδοντες οὕτω φόρον θαυμασμοῦ συνήθη καὶ δίκαιον εἰς τὴν εὐγλωττίαν τοῦ μακαρίου Αὐγουστίνου.
Ἀλλ’ αἱ κολακευτικαὶ αὗται ἐκδηλώσεις δὲν ἱκανοποιοῦσι τὸν ἱερὸν ρήτορα· ἐπανέρχεται εἰς τὸ θέμα τοῦ λόγου του μὲ ἐκφράσεις τοσοῦτον παθητικάς, ὥστε πάντες ἀρχίζουν νὰ αἰσθάνωνται ἐκ τῶν λόγων του αἴσθημα ἄλλο παρὰ τὸν ἁπλοῦν θαυμασμόν· συνωθοῦνται περὶ αὐτὸν καὶ συσφίγγονται, ὅπως ἀκούωσι κάλλιον· ἡ φιλανθρωπία καὶ ἡ θρησκεία ἐλάλουν τὴν ὥραν ἐκείνην ὑπέρ ποτε ζωηρῶς καὶ ἐνθέρμως διὰ τοῦ μελισταγοῦς στόματός του αἱ σφενδόναι καὶ οἱ λίθοι πίπτουσιν ἀπὸ τὰς χεῖρας τῶν ἀκροωμένων καὶ ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν των ρέουσι κρουνηδὸν συγκινήσεως δάκρυα. Πάντες οἱ ἄγριοι ἐκεῖνοι βάρβαροι ἐν λυγμοῖς ἀνευφημοῦσι καὶ προσπίπτουσι προσκυνοῦντες τὸν ρήτορα, ἔπειτα δὲ ἐνηγκαλισμένοι κατὰ στίφη ἐπανέρχονται εἰς τὴν πόλιν δοξάζοντες καὶ εὐλογοῦντες τὸν Θεόν, ὅτι ἔδωκεν εἰς αὐτοὺς τοιοῦτον διδάσκαλον καὶ ὁδηγόν, καὶ ἔκτοτε ἡ ἀπηρχαιωμένη ἐκείνη συνήθεια ἐντελῶς κατηργήθη. Τοιαύτας ὁ Αὐγουστῖνος ρητορικὰς νίκας συχνότατα ἐπετύγχανεν.