Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ Ἐπισκόπου Ἱππῶνος.

ΕΙΚΟΝΑ

ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ὁ ἱερὸς οὗτος τῆς Ἐκκλησίας πατὴρ (ὁ καὶ Αὐρήλιος ὀνομαζόμενος) ἐγεννήθη τῇ ιγ’ (13ῃ) Νοεμβρίου τοῦ 354 σωτηρίου ἔτους εἰς Ταγάστην (πολίχνην τῆς Νουμιδίας μικρὸν ἀπέχουσαν τῶν Μαδαύρων καὶ τῆς Ἱππῶνος) ἐκ πατρὸς Πατρικίου τὸ ὄνομα, ἐπισήμου τὸ γένος, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ λίαν εὐπόρου, εἰδωλολάτρου κατ’ ἀρχάς, εἶτα δὲ τὸν Χριστιανισμὸν ἀσπασαμένου, καὶ περὶ τὰ ἔσχατα τοῦ βίου του δεχθέντος τὸ ἅγιον Βάπτισμα, καὶ μητρὸς Μοννίκης ὀνόματι, Χριστιανῆς ἐκ γένους καὶ διὰ πάσης ἀρετῆς κεκοσμημένης, ἥτις μετὰ θερμοῦ ζήλου προσεπάθησε, ἵνα ἐμπνεύσῃ εἰς τὸν υἱὸν αὐτῆς ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων τὰ θεῖα τοῦ Χριστιανισμοῦ δόγματα, μὴ λογιζομένη ἑαυτήν, ὡς ἔλεγε, τελείαν μητέρα, ἐν ὅσῳ δὲν ἤθελε δυνηθῆ νὰ μεταδώσῃ καὶ τὴν ζωὴν τῆς χάριτος εἰς ἐκεῖνον, εἰς ὃν εἶχε δώσει τὴν φυσικὴν ζωήν. Καὶ τῷ ὄντι, πάντες οἱ ἅγιοι πόθοι της κατ’ εὐχὴν ἐξεπληροῦντο, καὶ ἔχαιρεν ἀπὸ καρδίας ἡ εὐσεβὴς μήτηρ καὶ ἐδόξαζε τὸν Θεόν, βλέπουσα τὸν πεφιλημένον αὐτῆς υἱὸν Αὐγουστῖνον ἡλικιούμενον ἐν φόβῳ Κυρίου καὶ χρηστὰς παρέχοντα περὶ τοῦ μέλλοντος αὐτοῦ ἐλπίδας.

Ἡ χαρὰ ὅμως αὕτη δὲν διήρκεσεν ἐπὶ πολύ· διότι ὁ νεανίσκος, ἀποσταλεὶς ὑπὸ τῶν γονέων πρῶτον μὲν εἰς Μάδαυρα, ἔπειτα δὲ εἰς Καρχηδόνα, ὅπως ἐκπαιδευθῇ ἀπέκτησε μὲν πολλὰς καὶ βασίμους γνώσεις, χάρις εἰς τὴν δεξιότητα τοῦ πνεύματος αὐτοῦ καὶ τὴν φυσικὴν φιλομάθειαν, ἐξώκειλεν ὅμως ταὐτοχρόνως εἰς ἄκραν καὶ ἀσύστολον διαγωγήν, παρασυρθεὶς ὑπὸ κακῶν συναναστροφῶν καὶ θεαμάτων καὶ ἀκουσμάτων, οὔτε ἔμεινέ τι πλὲον ἐν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ ἐκ τῶν σωτηρίων ἐκείνων μητρικῶν συμβουλῶν καὶ παραγγελμάτων. Αὐτὸς ὁ ἱερὸς πατὴρ περιγράφει ἐν τῷ βιβλίῳ τῶν «Ἐξομολογήσεων» αὐτοῦ τὸ φοβερὸν βάραθρον τῶν ἁμαρτιῶν αὐτοῦ εἰς τὸ ὁποῖον εἶχεν ἐμπέσει, ἐλεεινολογεῖ ἑαυτόν, ὅτι εἶχεν ἀρχίσει νὰ παροργίζῃ τὸν Κύριον ἔτι ἀπὸ τῆς ἡλικίας ἐκείνης, τὴν ὁποίαν καταχρηστικῶς συνηθίζουν νὰ καλῶσιν ἀθῴαν, θρηνεῖ τὸν πολύτιμον καιρόν, τὸν ὁποῖον εἶχε χάσει εἰς κενὰς μελέτας, ἀπὸ τὰς ὁποίας οὐδὲν ἄλλο δύναταί τις νὰ καρπωθῆ, εἰμὴ νὰ ἱκανοποιήσῃ κατά τι μίαν ἡμέραν τὴν ἀκόρεστον ἐπιθυμίαν τῶν ἀγαθῶν καὶ τῶν τιμῶν τοῦ κόσμου τούτου, ἅτινα, λέγει, εἶναι μᾶλλον ἔνδεια καὶ ὄνειδος, ἐὰν ἀκριβῶς τὰ ἐξετάσωμεν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὑπὸ τὸν τίτλον «Μόννικα· Ἡρωῒς Μητέρα» ἐξεδώκαμεν κατὰ τὸ παρελθὸν ἔτος 1961 βιβλίον ἐκ πεντήκοντα σελίδων συγγραφὲν ὑπὸ τοῦ διαπρεποῦς θεολόγου-καθηγητοῦ κ. Διονυσίου Μπατιστάτου. Ἐν αὐτῷ, μὲ ὑπέροχον γλαφυρότητα, περιγράφεται ἐν εἴδει διαλόγων ἡ ὑποδειγματικὴ ζωὴ τῆς μακαρίας Μοννίκης ὡς συζύγου καὶ μητρός.

[2] Τὰ συγγράμματα τοῦ ἱεροῦ τούτου Πατρὸς κατὰ τὴν τῆς Ἀμβέρσης (τῷ 1700 ἕως 1704) ἔκδοσιν καταλαμβάνουσιν ἔνδεκα τόμους, πάντα γεγραμμένα λατινιστί, ὅπερ τῇ ἀληθείᾳ εἶναι πολλῆς λύπης ἄξιον, διότι ἡμεῖς οἱ Ἕλληνες στερούμεθα τοιούτου πλούτου πνευματικοῦ. Ἐκ τῶν συγγραμμάτων τούτων ὀλίγα ἔχουν μεταφρασθῆ εἰς τὴν Ἑλληνικήν, ἐξ ὦν εἶναι τὰ δέκα πέντε βιβλία (ἤτοι λόγοι), τὰ περὶ Τριάδος διαλαμβάνοντα, μεταγλωττισθέντα ὑπὸ Μαξίμου Πλανούδη εἰς ἕνα τόμον περιεχόμενα καὶ σῳζόμενα ἐν τῇ κατὰ τὸν Ἄθω ἱερᾷ καὶ Βασιλικῇ Μονῇ τοῦ Βατοπεδίου, τὸ Κεκραγάριον, αἱ Μελέται, οἱ Μονόλογοι, τὸ Ἐγχειρίδιον περὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ θεωρίας καὶ τὸ Περὶ συντριβῆς καρδίας, τὰ ὁποῖα μετεγλωττίσθησαν ὑπὸ Εὐγενίου τοῦ Βουλγάρεως καί τινα νεωστὶ ἐκδοθέντα μεταξὺ τῶν ὁποίων ἐξέχουσαν θέσιν κατέχουσιν αἱ Ἐξομολογήσεις. Αὗται ἀποτελοῦνται ἐκ 13 βιβλίων εἰς τὰ ὁποῖα ὁ ἱερὸς Πατὴρ ἐκθέτει τὰ συμβάντα τῆς ζωῆς του ἀπὸ τῆς παιδικῆς του ἡλικίας μέχρι τοῦ 46ου ἔτους. Ἐν αὐταῖς δὲν περιορίζεται εἰς τὴν ἐξιστόρησιν τῶν ἐξωτερικῶν ἀντικειμενικῶν περιστατικῶν τῆς ζωῆς του, ἀλλὰ παρέχει περιγραφὴν τῶν ἐσωτερικῶν αὐτοῦ ψυχικῶν καταστάσεων καὶ κρίσεων, παρεμβάλλων προσευχὰς καὶ δοξολογίας πρὸς τὸν Θεόν. Ἀναπτύσσει δὲ καὶ φιλοσοφικὰ προβλήματα. Ἀπαράμιλλος εἶναι ἡ ἐν τῷ 12ῳ βιβλίῳ ἀνάλυσις τῆς ἐννοίας καὶ τοῦ βιώματος τοῦ χρόνου. Αἱ Ἐξομολογήσεις ἔχουν ὁπωσδήποτε γραφῆ μετὰ τὸ ἔτος 400. Ἡ εἰς τὴν ἑλληνικὴν μετάφρασις τούτων ἐγένετο ὑπὸ τοῦ Ἀ. Δαλεζίου. Ἡ μετάφρασις αὕτη εἶναι λίαν ἐπιτυχὴς ἀποδίδουσα ἐπακριβῶς τὰ νοήματα τοῦ ἱεροῦ ἀνδρὸς εἰς λίαν γλαφυρὸν ὕφος.

Ἅπαντα τὰ ἔργα τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου ἔχουν συμπεριληφθῆ καὶ εἰς τὴν «Λατινικὴν Πατρολογίαν» τοῦ Migne εἰς τοὺς τόμους 32-47. Δικαίως ὅθεν θεωρεῖται οὗτος ὡς ὁ φιλόσοφος ὅστις ἀνοίγει νέαν περίοδον διὰ τὸν Δυτικὸν κόμον. Ἐξ ἴσου ὅμως δίκαιον εἶναι νὰ εἴπωμεν, ὅτι τὸ σύνολον τῶν φιλοσοφικῶν ἰδεῶν, ὑπὸ τῶν ὁποίων διακατέχεται τὸ πνεῦμά του, ἔχει τὴν ρίζαν του εἰς τὰς ἀντιλήψεις τὰς κρατούσας εἰς τὴν Ἑλληνικὴν Χριστιανικὴν Ἀνατολήν. Ἐν πολλοῖς μάλιστα ἡ ὁμοιότης αὕτη εἰναι ἐκπληκτική.

Ἐὰν π.χ. παραβάλωμεν τὸ ἐπιχείρημα, ὅπερ παρουσιάζει ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος εἰς τὸ βιβλίον του «Περὶ Θεοῦ Πολιτείας», διὰ τοῦ ὁποίου συνάγει τὸ «εἶμαι» ἐκ τοῦ «ἀπατῶμαι», θὰ ἴδωμεν ὅτι τὸ ἐπιχείρημα τοῦτο συμπίπτει σχεδὸν κατὰ λέξιν μὲ τὰς σκέψεις αἵτινες ἀναπτύσσονται εἰς τὸ ἑλληνικὸν σύγγραμμα «Ἐρεσίου φιλοσόφου ἐξήγησις εἰς τὰ μετὰ τὰ φυσικά». Ἡ ὁμοιότης ἐπίσης τῶν ἐπιχειρημάτων καθίσταται ἐκπληκτική, ἂν παραβάλωμεν τμήματά τινα ἐκ τοῦ δεκάτου βιβλίου τοῦ «Περὶ Τριάδος» συγγράμματος τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου μὲ τὸ ἑλληνικὸν κείμενον.

Κατὰ τὸν Δοσίθεον τὰ συγγράμματα τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου ἐνοθεύθησαν ὑπὸ τῶν αἱρετικῶν, διὰ τοῦτο καὶ οἱ Ὀρθόδοξοι Ἀνατολικοὶ δὲν δέχονται ταῦτα ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν, ἀλλ’ ὅσα συμφωνοῦσι μὲ τὴν κοινὴν δόξαν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

[3] Εἰς τὸν Ἅγιον Αὐγουστῖνον πλήρη καὶ πανηγυρικὴν ἀκολουθίαν ἐποίησεν ὁ Πατὴρ Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.