Λόγος εἰς τὴν σεβασμίαν Περιτομὴν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

πάντας τούτους περιέτεμεν Ἰησοῦς. Τεσσαράκοντα γὰρ καὶ δύο ἔτη ἀνέστραπται Ἰσραὴλ ἐν τῇ ἐρήμῳ τῇ Μαβδαρίτιδι, διὸ ἀπερίτμητοι ἦσαν οἱ πλεῖστοι αὐτῶν τῶν μαχίμων τῶν ἐξεληλυθότων ἐκ γῆς Αἰγύπτου». Ἀκούεις, πῶς διηγεῖται ἡ Γραφή; ὅτι ἕως οὗ μὲν ἦσαν οἱ Ἑβραῖοι εἰς τὴν ἔρημον, τοὺς τεσσαράκοντα δύο (42) χρόνους, δὲν περιετμήθησαν· ἀφοῦ δὲ διέβησαν τὸν Ἰορδάνην περιετμήθησαν, ἐπειδὴ ἔμελλον νὰ ἀναμιχθῶσι μὲ ἀλλόφυλα ἔθνη, τουτέστι τοὺς Ἀμορραίους, τοὺς Χετταίους, τοὺς Φερεζαίους, τοὺς Χαναναίους, τοὺς Γεργεσαίους, τοὺς Εὐαίους καὶ τοὺς Ἰεβουσαίους. Αὐτὰ εἶναι τὰ ἑπτὰ ἔθνη, τὰ ὁποῖα καθεῖλεν ὁ Θεὸς ἐν γῇ Χαναὰν καὶ ἐταπείνωσεν ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν τῶν Ἑβραίων, ὡς τὸ λέγουσιν αἱ Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ἐν τῷ ιγ’ (13) κεφαλαίῳ.

Πρέπον ὅμως εἶναι νὰ μάθωμεν, διατί μὲ τεμάχιον πέτρας περιέτεμεν ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ τοὺς Εβραίους καὶ οὐχὶ διὰ σιδηρᾶς μαχαίρας. Κατὰ μὲν τὸ φαινόμενο, ὡς λέγει ὁ Ἅγιος Θεοδώρητος εἰς τὰς ἀπορίας τῆς Παλαιᾶς Γραφῆς, δὲν εἶχον τοσαύτας σιδηρᾶς μαχαίρας, ἀρκούσας ἵνα περιτμηθῇ τοσοῦτον πλῆθος, ὡς ἐξ ἐρήμου τόπου ἐπανελθόντες, ἐπειδὴ δὲν τοὺς περιέτεμνεν ὅλους μόνος ὁ Ἰησοῦς, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἦσαν πολὺ πλῆθος καὶ ἐβιάζοντο τότε συντόμως νὰ ποιήσουν τὸ Πάσχα, διὰ τοῦτο περιέτεμνον αὐτοὺς οἱ Ἱερεῖς. Κατὰ τὸ νοούμενον ὅμως ἡ αἰτία εἶναι, ὅτι ἡ Περιτομὴ ἐκείνη τὸ τοῦ Χριστοῦ Βάπτισμα προετύπου· διότι πέτρα ὁ Δεσπότης Χριστὸς ὀνομάζεται, ὡς λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἰς τὸ ι’ (10) κεφάλαιον τῆς πρὸς Κορινθίους Α’ Ἐπιστολῆς. «Ἔπινον γὰρ ἐκ πνευματικῆς ἀκολουθούσης πέτρας, ἡ δὲ πέτρα ἦν ὁ Χριστός». Ὁ Αὐτὸς δὲ καὶ μάχαιρα καλεῖται, ὡς λέγει καὶ τοῦτο ὁ Ἀπόστολος, ἐν τῷ δ’ (4) κεφαλαίῳ τῆς πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολῆς. «Ζῶν γὰρ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐνεργὴς καὶ τομώτερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν δίστομον». Καθὼς λοιπὸν ἡ Περιτομὴ δὲν κόπτει ἀπαραίτητον μέλος τοῦ σώματος, ἀλλὰ περίσσευμα ἄχρηστον, οὕτω καὶ ἡμεῖς διὰ τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος τὴν ἁμαρτίαν περιτεμνόμεθα· δηλαδὴ ἡ ἁμαρτία εἶναι ὡς περίσσευμα ἐπιθυμίας καὶ ὄχι χρειώδης ἐπιθυμία. Διότι, ὡς λέγει καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς εἰς τὸ ρβ’ (102) κεφάλαιον τῶν Θεολογικῶν, ἀδύνατον εἶναι νὰ εὑρεθῇ ἄνθρωπος ἄγευστος παντελῶς ἡδονῆς σωματικῆς. Οὕτως ἐν τῷ ἁγίῳ Βαπτίσματι οὐχὶ τὴν παντελῆ ἡδονὴν τῆς σαρκὸς ἀποβαλλόμεθα, τοὐτέστι τὸν νόμιμον γάμον, ἀλλὰ τὸ ἄχρηστον τῆς ἡδονῆς, τουτέστι τὴν κατηγορουμένην ἁμαρτίαν. Ἀρκοῦσι τοσαῦτα διὰ τὴν δευτέραν ἀπορίαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἰησοῦς τὸ κύριον ὄνομα τοῦ Μεσσίου κατὰ τὸν Αὐγουστῖνον (ἑρμ. τῆς α καὶ γ ἐπιστολ. Ἰωάν.) εἶναι ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον συνέχει πᾶσαν τὴν ἔνσαρκον οἰκονομίαν καθὼς καὶ τὸ τετραγράμματον ὄνομα, τὸ Ἰεχωβά, διότι καθὼς ἐκεῖνο εἶναι δηλωτικὸν τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ, ἔτσι τοῦτο εἶναι δηλωτικὸν τῆς τοῦ Θεοῦ ἐνεργείας καὶ περιέχει ὅλα τὰ πρὸς τὰ ἔξω ὀνόματα τοῦ Θεοῦ· ἐκεῖνο εἶναι ἄλφα, τοῦτο εἶναι ὠμέγα· ἐκεῖνο εἶναι ἡ ἀρχή, τοῦτο εἰναι τὸ τέλος. Ἰησοῦς· ὄνομα ποὺ κατά τινας ὑπερέχει καὶ αὐτὸ τὸ τετραγράμματον ὄνομα τοῦ Θεοῦ, καθ’ ὃ τοῦτο μὲν καὶ τὸ ὄνομα τοῦ Κτίστου καὶ Κυρίου συνεπτυγμένως δηλοῖ, ἐκεῖνο δὲ μόνου τοῦ Κτίστου ἢ τοῦ Κυρίου· Ἰησοῦς, ὄνομα τὸ ὁποῖον ἀνεπτυγμένως κατὰ τὴν Ἑβραϊκὴν διάλεκτον δηλοῖ Σωτήρ, παραγόμενον ἐκ τῆς ρίζης τοῦ Ἰασά, τὸ ὁποῖον δηλοῖ ἔσωσεν κατὰ τὸν Γεώργιον τὸν Κορέσιον, εἰδήμονα τῶν Ἑβραϊκῶν. Καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν Ἰησοῦς εἶναι τὸ ὄνομα, τὸ γεμᾶτον ἀπὸ κάθε παρηγορίαν καὶ σωτηρίαν καὶ εἶναι ὄχι μόνον μία σύνοψις ὅλων τῶν τελειοτήτων ποὺ ἁρμόζουν εἰς τὸν Σωτῆρα ἡμῶν, καθ’ ὃ Θεός, καὶ ὅλων τῶν ἀρετῶν ποὺ τοῦ ἁρμόζουν, καθ’ ὃ ἄνθρωπος, ἀλλ’ εἶναι καὶ μία σύνοψις ὅλων ἐκείνων ποὺ ἔχει σκοπὸν διὰ νὰ κάμῃ (ἂν δὲν ἐμποδισθῇ ἀπὸ ἡμᾶς) εἰς τὸ μέλλον καὶ νὰ μᾶς φέρῃ ἐμπράκτως εἰς τὸ ὃλον ὑστερινὸν τέλος μας, τὸ ὁποῖον εἶναι ὁ Παράδεισος.

Ἂν δὲ καὶ ἄλλοι προτερινοὶ ἄνθρωποι ὠνομάσθησαν μὲ τοῦτο τὸ ὄνομα καὶ μάλιστα ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, ἐκεῖνοι ὅμως ἦσαν ὡσὰν σκιὰ καὶ εἰκόνες τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶναι τὸ πρᾶγμα καὶ ἡ ἀλήθεια· διότι, ἂν καὶ ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ ἔσωσε τοὺς Ἑβραίους, ἀλλὰ ἔσωσε μόνους αὐτοὺς καὶ τοὺς ἔσωσε μόνον ἀπὸ τοὺς πολέμους καὶ τὰ κακὰ τῶν ὁρωμένων ἐχθρῶν των τῶν ἀλλοφύλων καὶ τοὺς ἔσωσε μόνον προσωρινά. Ὁ δὲ Ἰησοῦς Χριστὸς ἐλύτρωσεν ὄχι μόνον τοὺς Ἑβραίους, ἀλλὰ καὶ ὅλα τὰ ἔθνη. Δι’ ὃ καὶ Κλήμης ὁ Στρωματεὺς (βιβλ. ζ τῶν Στρωμ.) λέγει· «Οὐ τούτου ἐστὶ σωτήρ, ἐκείνου δὲ οὐδαμῶς, ἀλλὰ πάντων καὶ τοὺς ἐλύτρωσεν ὄχι ἀπὸ ὁρατοὺς ἐχθρούς, ἀλλὰ ἀπὸ ἀοράτους καὶ ὄχι ἀπὸ πολέμους, ἀλλὰ ἀπὸ ἁμαρτίας· «Αὐτὸς γάρ φησι σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν» (Ματθ. Α 2), τὸ ὁποῖον εἶναι μόνον ἴδιον τοῦ Θεοῦ. «Τίς γὰρ δύναται ἀφιέναι ἁμαρτίας εἰμὴ εἷς ὁ Θεὸς» (Μάρκ. Β 7) καὶ ὄχι προσωρινῶς ἀλλὰ παντοτεινὰ καὶ αἰώνια, καθὼς εἶναι γεγραμμένον· «Ἰσραὴλ σῴζεται ὑπὸ Κυρίου σωτηρίαν αἰώνιον» (Ἠσ. με 17). Τώρα σύ, ἀδελφέ, ποὺ ἀναγινώσκεις ταῦτα, ἆρα γε ἔγινες καμμίαν φορὰν ἐπιτήδειος διὰ νὰ λάβῃς κἂν μερικὰς ἀπὸ αὐτὰς τὰς χάριτας ποὺ δηλοῖ καὶ περιέχει τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ; Ἔγινε ἆρα γε καὶ εἰς σὲ διαφυλακτικὸν καὶ σωστικὸν τὸ ἰατρικὸν τοῦτο ποὺ ὁ Ἰησοῦς μὲ τὴν Περιτομήν του καὶ μὲ τὸ ὄνομά του σοῦ κατεσκεύασεν; Φοβοῦμαι, φοβοῦμαι, πῶς σὺ ἐστάθης μὲ τὰ ἔργα σου ὅλως διόλου ἐνάντιος εἰς τοῦτο τὸ σωτήριον ὄνομα διότι, ἔξω μὲν ἀπὸ τοῦτο τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ, εἰς ἄλλον ἄνθρωπον ἢ εἰς ἄλλο πρᾶγμα σωτηρία δὲν εἶναι, καθὼς μαρτυρεῖ ὁ Ἀπόστολος Πέτρος· «Οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία· οὐδὲ γὰρ ὄνομά ἔστιν ἕτερον ὑπὸ τὸν οὐρανὸν τὸ δεδομένον ἐν ἀνθρώποις, ἐν ᾡ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς» (Πράξ. Δ 12). (Ἐκ τῶν «Πνευματικῶν Γυμνασμάτων» τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Ὁμιλία εἰς τὴν Περιτομὴν τοῦ Κυρίου. Βλέπε ἐκεῖ πλατύτερον περὶ τοῦ τί δηλοῖ τὸ ὄνομα Ἰησοῦς). 

[2] Τὰ νῦν εὑρισκόμεθα εἰς τὰ μέσα τοῦ ὀγδόου αἰῶνος καὶ διὰ τὴν ἀκρίβεια εἰς τὸ 7471 ἔτος ἀπὸ κτίσεως κόσμου, ἤτοι 5508 τὰ πρὸ Χριστοῦ καὶ 1963 τὰ μετὰ Χριστόν. 

[3] Ἡ συνέχεια τοῦ λόγου τούτου εὑρίσκεται ἀμέσως κατωτέρω ἐν συνεχείᾳ ὅπου ὁ Βίος τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Βασιλείου τοῦ Μεγάλου.