ὑπόθεσιν τῆς ἑορτῆς ἡμῶν, τουτέστι θὰ διηγηθῶ, διατὶ σήμερον ἡ Ἐκκλησία τῶν Χριστιανῶν ἐπιτελεῖ τὴν ἑορτὴν τῆς Περιτομῆς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς μνήμης τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Βασιλείου. Πλήν, διὰ νὰ γίνῃ ὁ λόγος μου καταληπτότερος πρὸς τοὺς ἀκούοντας, διὰ τοῦτο πρέπον εἶναι νὰ τὸν διαιρέσω εἰς δύο μέρη· καὶ πρῶτον μὲν νὰ εἴπω περὶ τῆς σεβασμίας Περιτομῆς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐπειδὴ προτιμᾶται ἡ τιμὴ Αὐτοῦ, καὶ δεύτερον τὰ περὶ τῆς γεννήσεως, ἀνατροφῆς, ἀσκήσεως καὶ τελειώσεως τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Ἀλλὰ ἂς ἀκούσωμεν τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ, τί διηγεῖται περὶ τῆς πανσέπτου Περιτομῆς τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
«Ὅτε ἐπλήσθησαν ἡμέραι ὀκτὼ τοῦ περιτεμεῖν τὸ παιδίον, καὶ ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ ΙΗΣΟΥΣ [1], τὸ κληθὲν ὑπὸ τοῦ Ἀγγέλου πρὸ τοῦ συλληφθῆναι αὐτὸν ἐν τῇ κοιλίᾳ».
Λέγει δηλαδὴ ὁ θεῖος Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ὅτι, ὅτε συνεπληρώθησαν ἡμέραι ὀκτὼ ἀπὸ τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡδήγησαν Αὐτὸν εἰς τὸν Ναὸν καὶ ἔκαμον εἰς Αὐτὸν Περιτομήν, ἐκλήθη δὲ τὸ ὄνομα Αὐτοῦ Ἰησοῦς, τὸ ὁποῖον ὠνομάσθη ὑπὸ τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριὴλ πρὸ τῆς συλλήψεώς Του ἐν τῇ γαστρὶ τῆς Κυρίας Θεοτόκου, ὠνομάσθη δὲ ὁ Χριστὸς Ἰησοῦς ὑπὸ τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριὴλ ὅτε αὐτός, εὐαγγελιζόμενος τὴν Θεοτόκον Μαρίαν, ἔλεγε πρὸς Αὐτήν· «Ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ Υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν» (Λουκ. α’ 31). Δηλαδὴ μέλλει νὰ συλλάβῃς καὶ νὰ γεννήσῃς υἱόν, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα θέλεις καλέσει Ἰησοῦν.
Πρέπον ὅθεν εἶναι νὰ ἐξετάσωμεν πρῶτον μὲν πρὸς τίνα ἐδόθη ἀπ’ ἀρχῆς ἐκ Θεοῦ ἡ Περιτομή. Δεύτερον, τίνος ἕνεκεν ἐδόθη. Τρίτον, διατί μετὰ ὀκτὼ ἡμέρας ἀπὸ τῆς Γεννήσεως τοῦ Παιδίου. Τέταρτον, διατί δὲν ἐδόθη εἰς ἄλλο μέλος τοῦ σώματος, ἀλλὰ εἰς τὸ παιδογόνον μόριον. Πέμπτον, τίνος ἕνεκεν ὁ Χριστὸς περιετμήθη. Ἕκτον, ἐπειδὴ ἐκεῖνος περιετμήθη, διατί δὲν περιτεμνόμεθα καὶ ἡμεῖς οἱ πιστεύοντες εἰς Αὐτόν;
Καὶ πρὸς μὲν τὸ πρῶτον λέγομεν, ὅτι ὁ Θεὸς κατ’ ἀρχὰς ἔδωσεν εἰς τὸν Ἀβραὰμ τὸν Νόμον τῆς Περιτομῆς, καθὼς τὸ λέγει ὁ Προφήτης Μωϋσῆς εἰς τὸ ιζ’ (17) κεφάλαιον τῆς Γενέσεως, γράφων οὕτω· «Καὶ εἶπεν ὁ Θεὸς πρὸς Ἀβραάμ· σὺ δὲ τὴν διαθήκην μου διατηρήσεις, καὶ τὸ σπέρμά σου μετὰ σὲ εἰς τὰς γενεὰς αὐτῶν καὶ αὕτη ἡ