Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος ΘΕΟΔΩΡΟΥ τοῦ Στρατηλάτου.

ΕΙΚΟΝΑ
Τοιχογραφία τοῦ σπουδαίου βυζαντινοῦ ἁγιογράφου
Ἐμμανουὴλ Πανσελήνου, ἐν τῷ Πρωτάτῳ τοῦ
Ἁγίου Ὄρους. Έργον ΙΓʹ αἰῶνος.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ὁ ἔνδοξος Μεγαλομάρτυς τοῦ Χριστοῦ ἦτο κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Λικινίου, ἐν ἔτει τκ’ (320), καταγόμενος μὲν ἀπὸ τὰ Εὐχάϊτα, τὰ ὁποῖα κοινῶς ὀνομάζονται Ἐφλεὲμ καὶ εὑρίσκονται ἐν τῇ Γᾳλατίᾳ [1], κατῴκει δὲ εἰς τὴν ἐν τῷ Εὐξείνῳ Πόντῳ κειμένην Ἡράκλειαν [2]. Οὗτος λοιπον ὑπερέβαλλε τοὺς πολλοὺς κατὰ τὸ κάλλος τῆς ψυχῆς καὶ τὴν ὡραιότητα τοῦ σώματος καὶ κατὰ τὴν δύναμιν τῶν λόγων, φρόνιμος καὶ γνωστικὸς ὑπὲρ τοὺς νέους τοῦ καιροῦ ἐκείνου, τόσον ὥστε, διὰ τὴν εὐγλωττίαν του καὶ τὴν γνῶσιν του τὸν ὠνόμαζον Βρυορήτορα, ἤτοι βρύσιν τῆς ρητορικῆς· διὰ τοῦτο καὶ ὅλοι ἐφιλοτιμοῦντο νὰ ἀποκτήσωσι τὴν φιλίαν του. Ὅθεν καὶ ὁ βασιλεὺς Λικίνιος πολλὴν ἐπιμέλειαν καὶ φροντίδα εἶχε νὰ συνομιλήσῃ μετ’ αὐτοῦ καὶ τὸν διώρισεν ἀρχιστράτηγον, τοῦ ἔδωκε δὲ καὶ τὴν πόλιν Ἡράκλειαν πρὸς τιμήν του νὰ τὴν ἐξουσιάζῃ, μὴ ἠξεύρων, ὅτι εἶναι Χριστιανὸς κεκρυμμένος. Ὁ δὲ Ἅγιος, ὡς ἔλαβε τὴν ἐξουσίαν, παρευθὺς ἐφανερώθη Χριστιανός, κηρύττων τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀληθινὸν καὶ πολλοὶ τῶν Ἑλλήνων καθ’ ἑκάστην ἡμέραν ἐπέστρεφον γινόμενοι Χριστιανοί· ὅθεν ἐπλησίαζε νὰ ἐπιστρέψῃ ὅλη ἡ Ἡράκλεια εἰς τὸ κήρυγμα τοῦ Ἁγίου.

Ὁ δὲ βασιλεύς, ὅστις κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἔμενεν εἰς τὴν Νικομήδειαν, ὡς ἤκουσε τὰ περὶ τοῦ Ἁγίου, ἐλυπήθη πολὺ καὶ προσποιούμενος ἄγνοιαν τοῦ ἀπέστειλεν ἐπιστολὰς ἐπαινῶν αὐτὸν καὶ γράφων μὲ ἱλαρότητα οὕτω· «Λικίνιος ὁ βασιλεὺς καὶ αὐτοκράτωρ Ρωμαίων, τῷ στρατηλάτῃ Θεοδώρῳ χαίρειν. Οἱ μεγάλοι θεοὶ τῶν Ἑλλήνων μοῦ ἐνεθύμισαν νὰ κάμω μίαν ὑπόθεσιν· ἐπειδὴ ἀπὸ τὴν δύναμιν καὶ τὸ θέλημα αὐτῶν ἔχομεν ἡμεῖς τὴν βασιλείαν καὶ τὴν τιμήν, πρέπον καὶ ἡμεῖς νὰ δεικνύωμεν πρὸς αὐτούς, κατὰ δύναμιν, ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ἀγαποῦν αὐτοὶ οἱ θεοί, νὰ ἐπιμελούμεθα ὅσον τὸ δυνατὸν νὰ τὸ κάμνωμεν, διὰ νὰ μᾶς δίδουν ζωὴν μακροχρόνιον καὶ πολυήμερον. Δὲν ἀγαποῦν δὲ ἄλλο οἱ θεοί, εἰμὴ τιμήν, πρῶτον μὲν ἀπὸ ἡμᾶς τοὺς βασιλεῖς καὶ τοὺς ἀρχιστρατήγους, ἔπειτα δὲ καὶ ἀπὸ τὸν κοινὸν λαόν. Ἐπειδὴ λοιπὸν τιμὴ τῶν θεῶν εἶναι νὰ προσκυνῶμεν τὰ εἴδωλά των, διὰ τοῦτο στέλλω ἐπιστολὴν φιλικὴν πρὸς ὑμᾶς, κύριε Θεόδωρε, ἵνα λάβῃς τὸν κόπον νὰ ἔλθῃς ἐδῶ διὰ δύο αἴτια· ἕνα μὲν νὰ γράψωμεν διαταγὰς εἰς πᾶσαν πόλιν καὶ χώραν διὰ ταύτην τὴν ὑπόθεσιν, ἄλλο δὲ νὰ θυσιάσωμεν ἡμεῖς πρῶτοι πρὸς τοὺς θεούς, ἵνα ἴδῃ καὶ ὁ κοινὸς λαὸς τὴν ἰδικήν μας ἀγάπην, τὴν ὁποίαν ἔχομεν πρὸς τοὺς θεούς, νὰ αὐξάνουν περισσότερον τὸν πόθον των πρὸς τὰ εἴδωλα. Ὑγίαινε».


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε τὴν περὶ Γαλατίας ὑποσημείωσιν ἐν σελίδι 43 τοῦ παρόντος τόμου.

[2] Ἡράκλεια· τὸ ὄνομα τοῦτο ἔφερον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα δέκα ἓξ ὀνομασταὶ πόλεις κατὰ τὸ πλεῖστον παράλιοι. Ἐκ τούτων κυριωτέρα ὑπῆρξεν ἡ τῆς Θρᾴκης ἱδρυθεῖσα τῷ 600 π.Χ. Πρότερον ὠνομάζετο Μυγδονία, εἶτα Πέρινθος, ἐπὶ Βυζαντινῶν Ἡράκλεια καὶ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Ρέγκλια. Ὑπῆρξεν ἡ μεγίστη τῶν πόλεων τῆς Θρᾴκης, ἔχουσα λαμπροτάτας οἰκοδομάς, ἀνάκτορα Ρωμαίων αὐτοκρατόρων καὶ περίφημον Ἀμφιθέατρον, ὅπερ κατελέγετο μεταξὺ τῶν ἑπτὰ θαυμάτων τοῦ ἀρχαίου κόσμου (βλέπε καὶ ὑποσημείωσιν σελ. 177). Ὀνομασταὶ ἐπίσης ὑπῆρξαν ἡ Λευκανικὴ Ἡράκλεια ἐν τῇ Μεγάλῃ Ἑλλάδι τῆς Κάτω Ἰταλίας, ἡ ἐνταῦθα ἀναφερομένη Ποντικὴ Ἡράκλεια, ἡ Ταυρικὴ Ἡράκλεια, ἐπὶ τῆς νοτιοδυτικῆς ἀκτῆς τῆς Κριμαίας κτισθεῖσα ὑπὸ Δωριέων, ἐκ Ποντικῆς Ἡρακλείας καὶ ἄλλαι. Ἡ Ποντικὴ Ἡράκλεια ἢ ἄλλως Ποντοηράκλεια εἶναι πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας μετὰ σημαντικοῦ λιμένος ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου κειμένη περὶ τὰ 200 χ.λ.μ. ἀνατολικῶς τοῦ Βοσπόρου· ὑπῆρξε ποτὲ πρωτεύουσα τοῦ Πόντου καὶ δυτικωτέρα αὐτοῦ πόλις. Ὑπὸ τῶν Τούρκων καλεῖται νῦν Ἐρεγκλῆ. Κατὰ τὴν Ἑλληνικὴν Μυθολογίαν αὕτη ἐκτίσθη ὑπὸ τοῦ Ἡρακλέους, νοτιοδυτικῶς δὲ ταύτης ὑπάρχει χάσμα βαθύτατον ἐκ τοῦ ὁποίου, κατὰ τὴν αὐτὴν Μυθολογίαν, ὁ Ἡρακλῆς κατελθὼν εἰς τὴν ᾍδην ἀνήγαγε τὸν Κέρβερον.