Περὶ τῶν θαυματουργῶν Εἰκόνων τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τῶν ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τοῦ Ζωγράφου ἐν Ἁγίῳ Ὄρει εὑρισκομένων.

ΕΙΚΟΝΑ
Φορητὴ εἰκὼν Κρητικῆς Σχολῆς, ἀποτεθησαυρισμένη ἐν
τῷ Μουσείῳ Ἱστορίας τῶν Θρησκειῶν τῆς Ἁγίας
Πετρουπόλεως. Ἔργον ἔτους 1635.

α’. Περὶ τῆς ἐκ τῆς Μονῆς Φανουὴλ θαυμασίως μεταφερθείσης.

ΤΑ ἀνεκτίμητα ταῦτα κειμήλια εὑρίσκονται εἰς τὸν Καθολικὸν Ναὸν τοῦ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Μοναστηρίου τοῦ Ζωγράφου τὸν ἀνεγερθέντα ἐπ’ ὀνόματι καὶ πρὸς τιμὴν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου καὶ Μεγαλομάρτυρος. Ἡ πρώτη ἐξ αὐτῶν τῶν θαυματουργῶν Εἰκόνων, ἡ φανερωθεῖσα εἰς τοὺς τρεῖς ἁγίους ἀδελφούς, τοὺς Κτίτορας τῆς Μονῆς, εὑρίσκεται ἐπὶ τοῦ κίονος τοῦ δεξιοῦ χοροῦ· ἡ δὲ περὶ ταύτης ἱστορικὴ διήγησις ἔχει οὕτως.

Ἐπὶ τῆς βασιλείας Λέοντος [1] τοῦ σοφωτάτου βασιλέως, ἐν ἔτει ϡθ’ (909), ἦσαν τρεῖς γνήσιοι ἀδελφοί, Μωϋσῆς, Ἀαρὼν καὶ Βασίλειος ὀνομαζόμενοι, καταγόμενοι ἐκ τῆς μεγαλοπόλεως Λιχνίδος, ἥτις ὕστερον ὠνομάσθη Ἀχρίς [2], κοινότερον δὲ Ὄχριδα. Οὗτοι, διὰ τὴν ἀγάπην καὶ εὐλάβειαν τὴν ὁποίαν εἶχον πρὸς τὸν Θεόν, ἀπεφάσισαν νὰ ἀφήσωσι τὸν κόσμον, τὸν πλοῦτον καὶ τὴν δόξαν τῆς καταγωγῆς καὶ νὰ ἀναλάβωσι τὸ Ἀγγελικὸν Σχῆμα. Ὅπως δὲ θερμότερον καὶ ἀνδρειότερον πολεμήσωσι τὰς τοῦ ἐχθροῦ μηχανὰς καὶ νεκρώσωσι τελείως τὰς ἡδονὰς τῆς ἰδίας αὐτῶν σαρκὸς διὰ τὴν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἐπροτίμησαν τὴν τελείαν ἀναχώρησιν καὶ ἦλθον εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος Ἄθω, ἔνθα εὑρόντες τόπον ἥσυχον εἰς τὰ πέριξ τοῦ χώρου, ἔνθα νῦν εὑρίσκεται ἡ Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Ζωγράφου, κατεσκεύασαν τρεῖς σκηνὰς εἰς τὰς ὁποίας κατῴκησαν ἐπὶ μακρὸν διάστημα κεχωρισμένοι ἀπ’ ἀλλήλων καὶ μόνον τὴν Κυριακὴν συνηντῶντο. Διεδόθη λοιπὸν ἡ φήμη τῆς ἀρετῆς αὐτῶν καὶ ἕνεκα τούτου προσῆλθον καὶ ἄλλοι, οἵτινες προσεκολλήθησαν εἰς αὐτούς. Νεύσει δὲ Θεοῦ, εὑρόντες τὸν τόπον κατάλληλον ᾠκοδόμησαν καὶ πλῆρες Μοναστήριον.

Ὅταν δὲ ᾠκοδόμησαν τὸν Ναόν, ἐσκέπτοντο πῶς νὰ τὸν ὀνομάσουν. Καὶ ἄλλοι μὲν ἔλεγον νὰ ἀφιερώσουν τοῦτον εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ἄλλοι εἰς τὸ τοῦ Ἁγίου Κλήμεντος τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀχρίδος, ὡς συμπατριώτου των, καὶ ἄλλοι ἄλλως, ἕκαστος δηλαδὴ ἐπεθύμει νὰ δώσῃ εἰς τὸν Ναὸν τὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου τὸν ὁποῖον ηὐλαβεῖτο περισσότερον. Ὅθεν, ἐκ τοῦ λόγου τούτου, δὲν συνεφώνουν. Ἵνα δὲ ἀπομακρύνουν τὴν διαφωνίαν καὶ τὰς φιλονεικίας ἐκ τῆς ἀδελφικῆς αὐτῶν ἀγάπης, ἀπεφάσισαν, ἵνα προσδράμωσι διὰ προσευχῆς πρὸς τὸν Θεὸν καὶ δεηθῶσι πρὸς Αὐτὸν θερμῶς, ὥστε Αὐτὸς μόνος νὰ διατάξῃ καὶ νὰ ἀποφασίσῃ εἰς ποῖον ἐκ τῶν Ἁγίων Αὐτοῦ θὰ ἀφιερώσωσι τὸν Ναὸν καὶ τίνος Εἰκόνα νὰ ζωγραφήσωσιν ἐπὶ τῆς ἑτοιμασθείσης σανίδος.


Ὑποσημειώσεις

[1] Λέων Ϛʹ ὁ Σοφὸς (886-912), υἱὸς καὶ διάδοχος Βασιλείου τοῦ Μακεδόνος (867-886). Ὑπῆρξε μαθητὴς τοῦ Πατριάρχου Φωτίου (858-867, 877-886), ἐπειδὴ δὲ ἦτο λίαν πεπαιδευμένος, ἀπεκλήθη Σοφός. Τῷ 893 οἱ Βούλγαροι ἐπεχείρησαν κατὰ τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους πόλεμον, ὅστις ἀπέβη ὀλέθριος διὰ τὴν Βασιλίδα λόγῳ τῆς διαγωγῆς τοῦ Λέοντος. Ἐπὶ τοῦ Λέοντος τούτου ἦραν κεφαλὴν οἱ Σαρακηνοί. Οὕτω τῷ 904, ὑπὸ τὴν ἀρχηγίαν τοῦ ἀρνησιθρήσκου Λέοντος τοῦ Τριπολίτου, κατέλαβον τὴν Θεσσαλονίκην καὶ προέβησαν εἰς τρομερὰν σφαγὴν καὶ λεηλασίαν. Τῷ 906-907 οἱ Ρῶσοι ἐλεηλάτησαν τὰ πέριξ ἀφόβως, ἔλαβον δὲ καὶ δῶρα παρὰ τοῦ Λέοντος καὶ συνθήκην ἐπέτυχον ἐπωφελῆ διὰ τούτους, πολιτικὴν καὶ ἐμπορικήν. Ὁ Λέων ἐξέδωσεν ὑπὸ τὸν τίτλον «Βασιλικαὶ» πάσας τὰς ἀπὸ τοῦ Ἰουστινιανοῦ τοῦ Αʹ ἐκδοθείσας νομοθετικὰς διατάξεις. Ἔγραψε δὲ καὶ ὁ ἴδιος εἰς ἰαμβικοὺς στίχους βιβλίον ὑπὸ τὸν τίτλον· «Χρησμοί», ἐν τῷ ὁποίῳ πραγματεύεται περὶ τῆς τύχης τῶν μεταγενεστέρων αὐτοκρατόρων καὶ Πατριαρχῶν. Ἐπίσης ἔγραψε «Λόγους», θεολογικοὺς καὶ ἄλλους, «ᾌσματα», «Τροπάρια», κ.τ.λ.

[2] Ἀχρὶς (Ὀχρὶς, κοινῶς Ὄχριδα)· πόλις τῆς Μακεδονίας ἀνήκουσα ἀπὸ τοῦ 1912 εἰς τοὺς Σέρβους, μὲ σπουδαιοτάτην θρησκευτικὴν ἱστορίαν. Ὁ τσάρος τῆς Βουλγαρίας Σαμουὴλ (976-1014) μετέφερε τὴν καθέδραν αὐτοῦ ἀπὸ τῆς Πρέσπας εἰς Ἀχρίδα, ἐγκατέστησε δὲ ἐν αὐτῇ καὶ Ἀρχιεπίσκοπον, τὸν ὁποῖον ὠνόμασε Πατριάρχην πάσης Βουλγαρίας. Ὀλίγον ὅμως βραδύτερον ὁ Βασίλειος ὁ Βουλγαροκτόνος (976-1025) ἀνακατέλαβε τὴν Ἀχρίδα καὶ τὴν προσήρτησε καὶ πάλιν εἰς τὸ Βυζάντιον. Τότε οἱ διάφοροι ἄρχοντες, τιτλοῦχοι καὶ εὐγενεῖς τῆς πόλεως ταύτης, ἐζήτησαν τὸ ἔλεος τοῦ Ἕλληνος αὐτοκράτορος. Ὁ Βασίλειος ὑπεβίβασε τὸ αὐθαιρέτως ἀνακηρυχθὲν Πατριαρχεῖον Βουλγαρίας εἰς αὐτοκέφαλον Ἀρχιεπισκοπὴν τιτλοφορουμένην «Ἀχριδῶν καὶ πάσης Βουλγαρίας», ὥρισε δὲ ἕδραν αὐτῆς τὴν Ἀχρίδα, διὰ τριῶν δὲ διαταγμάτων ἅτινα διαδοχικῶς ἐξέδωκεν ὑπέταξεν εἰς αὐτὴν τὰς πέριξ ἐπαρχίας. Ἀπὸ τῶν χρόνων μάλιστα τοῦ Βασιλείου οἱ Ἀρχιεπίσκοποι Ἀχρίδος ὑπῆρξαν, πλὴν ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων, Ἔλληνες, φορεῖς τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ. Ἐκ τούτων μᾶλλον μνημονευτέοι εἶναι οἱ Θεοφύλακτος (1077-1095) ἀνεψιὸς Ἀλεξίου Αʹ τοῦ Κομνηνοῦ καὶ Ἰωάννης (ἐν κοσμικοῖς Σεβαστός, μέσα ΙΒʹ αἰῶνος). Τὰ βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Ἀχρίδος εἶναι περίλαμπρα, ἰδίως ἡ Μητρόπολις ταύτης τιμωμένη ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Κλήμεντος Βουλγαρίας ὡς καὶ οἱ Ναοὶ Ἁγίας Σοφίας καὶ Ἁγίου Γεωργίου.

[3] Τὸ Τίρνοβον αὐτὸ εἶναι πόλις τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Ἰάντρα, μηδεμίαν ἔχουσα σχέσιν μὲ τὸν ἰδικόν μας Τύρναβον τῆς Θεσσαλίας. Τὸ Τίρνοβον τῆς Βουλγαρίας ὑπῆρξε πρωτεύουσα ὁμωνύμου κράτους ἀπὸ τοῦ ἔτους 1186 μέχρι τοῦ 1393.

[4] Στέφανος Δʹ ὁ Μέγας ἡγεμὼν τῆς Μολδοβλαχίας (1457-1504). Ὑπῆρξεν ἡγεμὼν λίαν ἡρωϊκὸς εἰς τοὺς κατὰ τῶν Τούρκων καὶ τῶν Τατάρων ἀγῶνας του. Εἰς ἐποχὴν ἐξάρσεως τοῦ θρησκευτικοῦ φανατισμοῦ τῶν Τούρκων, μετὰ τὴν κατάληψιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, εἰσέβαλον οὗτοι εἰς τὴν χώραν του μὲ στρατὸν 120.000 ἀνδρῶν, ὁ δὲ Στέφανος ἀντιπαρατάξας στρατὸν ἐκ 40.000 μόνον ἐνίκησε τούτους κατὰ κράτος, τοῦ ἀρχηγοῦ των Σουλεϊμὰν πασᾶ σωθέντος διὰ τῆς φυγῆς. Ὁ Στέφανος ἀπέθανε τῷ 1504.